Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

“Mutabakat” terimiyle esasen ne demek istenmektedir? Bir şeyin başka
bir şeyle mutabık olması, bir şeyin bir başka şeyle ilişki içinde olması
şeklinde bir formal karaktere sahiptir. Her mutabakat ve dolayısıyla “hakikat”
bir ilişkidir. Fakat her ilişki bir mutabakat değildir. Örneğin bir
işaret, işaret edilene işaret eder. Yani işaret etme bir ilişki olsa da, işaret ile
işaret edilenin mutabakatı değildir. Ve öyle anlaşılıyor ki, her mutabakat,
hakikatin tanımında tespit edilmiş olan convenientia gibisinden bir anlama
da gelmiyor. Örneğin 6 sayısı, 16-10 ile mutabıktır. Sayılar birbirle-
riyle mutabıktır, [216] yani miktarları bakımından birbirleriyle eşittir.
Demek ki eşitlik, mutabakat minvallerinden biridir. Ona yapısal bakımdan
“yönelik olma” gibisinden bir şey aittir. Peki, adaequatio'da yöneline-
rek ilişkilendirilenle mutabık olan nedir? “Hakikat ilişkisinin” açığa kavuşturulmasında,
ilişkinin öğelerinin özellikleri de dikkate alınmak durumundadır.
Intellectus ile re s neye yönelik olarak birbiriyle mutabıktır?
Onlardan, varlık minvalleri ile özsel içerikleri bakımından mutabık kalabilecekleri
bir şeyleri çıkarsamak mümkün olabilecek midir? Diyelim ki,
ikisi (ıntellectus ile res) birbirine eşit değil, o zaman eşitlik aslında benzerlik
mi demek olacaktır? Fakat bilgi, konu neyse onu olduğu gibi “vermek”
demek değil miydi? “Mutabakat” şu bağıntı karakterine sahiptir: “şöyle
gibi”. Böyle bir ilişki, inteüectus ile res arasındaki ilişkide ne suretle mümkündür?
Bütün bu sorular şunu açığa çıkarmaktadır; hakikat yapısını aydınlığa
kavuşturmak maksadıyla bahsedilen ilişki bütününü öylece varsaymak
yetmeyecek, söz konusu bütünü bizatihi taşıyan varlık rabıtasının
ne olduğu soruşturulmak zorunda olunacaktır.
Peki, bunun için özne-nesne ilişkisi bakımından “epistemoloji" meselesini
ortaya sermek mi gerekir, yoksa buradaki analiz “içkin hakikat
bilincinin” yorumuyla iktifa ederek özne “dairesi dahilinde” kalabilir
mi? Genel içtihata göre, hakiki olan bilgidir. Oysa bilgi, yargıda bulunmak
demektir. Yargı söz konusu olduğunda iki şey birbirinden ayırt
edilmelidir: reel bir psişik süreç olarak yargıda bulunma ile ideal içerik
olarak hakkında yargıda bulunulan. “Hakikidir” dendiğinde bir şey
hakkında ifadede bulunulmuş olunur. Oysa reel psişik süreç ya mevcuttur
ya da değil. Demek ki, mutabakat ilişkisini kuran unsur, ideal
yargı içeriğidir. Buna göre mutabakat ilişkisi, ideal yargı içeriği ile hakkında
yargıda bulunulan reel nesne arasındaki rabıtaya dairdir. Peki, sahip
olduğu varlık minvali bakımından mutabakat reel midir, yoksa ideal
mi yahut hiçbirisi mi? İdeal varolanlar ile reel mevcut olanlar arasındaki
ilişki ontolojik bakım dan nasıl kavranmalıdır? Böyle bir ilişki yok
değildir ve fiilen yargıda bulunurken sadece yargı içeriği ve reel nesne
228