Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

işaret edilmişti. O halde, Kartezyen yaklaşımın eleştirel müzakeresi bakımından
şu soruyu sormamız gerekecektir: Descartes, bir yandan
“dünya”mn varlığı, diğer yandansa varlığını extensıo olarak sabitlediği
söz konusu varolanı aynı kabul ederken, işbu varolana münasip erişim
minvali olması bakımından Dasein’ın hangi varlık minvalini ele almış
olmaktadır? işbu varolana yönelik tek ve hakiki erişim, bilmedir (intel-
lectio), özellikle de matematiksel-fiziksel bilgi anlamında bilmedir. Matematiksel
bilgi, varolanı öyle kavrar ki, bu kavrama minvaliyle kavranılan
varolanın varlığına sahip olduğumuzdan emin olabileceğimiz savunulur.
Buna göre, varlık minvali bakımından, ancak matematiksel
bilgi sayesinde erişilebilir olan bir varlığa sahip olanların, sahih anlamda
var oldukları dahi düşünülmüştür. Bu varolan her daim ne ise o olarak
var olan bir varolandır. Bu yüzden, [96] dünyada tecrübe edilen varolanlarda
bu, onların sahih varlığını tayin etmektedir. Buradan da onların
daimi baki karakterine sahip olduğu gösterilebilmektedir ( rema-
nens capax mutationum olarak). Başka bir deyişle, sahih olarak var olan,
her daim baki olandır, işte matematik bunların bilgisini sunar. Buna göre,
matematik aracılığıyla varolanlarda erişilebilir olanlar, varolanların
varlığını tayin ederler. Başka bir deyişle, tözsellik kavramına sarıp sarmalanmış
olan belirli bir varlık düşüncesinden ve bu şekilde varolanları
bilmeye matuf bir bilgi düşüncesinden hareketle “dünya”ya kendi
varlığı adeta dikte edilmektedir. Descartes dünya-içindeki varolanın
varlık minvalini söz konusu varolanla verili kabul etmediği gibi, men-
şeinin örtüsü kaldırılmamış ve meşruiyeti açıklığa kavuşturulmamış bir
varlık düşüncesini (varlık = daimi mevcut-oluş) temel almakta ve bu
surette dünyaya adeta kendi “sahih" varlığını dayatmaktadır. Oysa ki,
dünyanın ontolojisini birincil olarak belirleyeni’, tesadüfi olarak pek
değerli kabul edilmiş olan belirli bir bilime (yani matematiğe) dayandırmak
mümkün değildir. Aksine, matematiksel bilgiyi fevkalade anlamda
tatmin edecek olan, varlığı daimi mevcut-oluş olarak kabul eden ontolojik
cihetin kavranılışıdır. Böylece Descartes, felsefi olarak, geleneksel
ontolojinin sonuçlarını Yeniçağ matematiksel fiziğine ve onun transendental
temellerine açıkça nakletmiş olmaktadır.
Böylelikle Descartes, dünya-içinde varolana münasip erişim sorusunu
sormak zorunda bile değildir artık. Zira geleneksel ontolojinin .kesintisiz
hakimiyeti sürdüğünden, sahih varolanın hakiki kavjranış minvali
de zaten önceden karara bağlanmış olmaktadır. Buna göre, söz koa)
Yani bizatihi matematiksel olanı cihet alarak, m athem a ile on.
99