Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

Okun konumu araç sürücüsü tarafından ayarlanır. Bu im, araç sürücüsünün
ilgilenmesiyle (aracı sürmek) sınırlı olmayan el-altında-olan
bir gereçtir. Araçta bulunmayanlar da -hatta özellikle onlar- bu gereçten
yararlanırlar: yol kenarına kaçma ya da durup bekleme tarzında.
Söz konusu im, trafik araçlarıyla trafik kurallarının oluşturduğu
gereç rabıtası bütünü içinde dünya içinde el-altında-olandır. Bir gereç
olarak bu imleyiş, gereci imlemeyle temellenmiştir. O, bir-şey-için karakterine
sahiptir, özgün kullanışı imlemek içindir. İmin söz konusu
imleyişini, “imlenim” olarak ele almak mümkündür. Ama burada şuna
dikkat edilmesi gerekir: İmleyiş olarak bu “imlenim”, bir gereç olarak
imin ontolojik yapısı demek değildir.
İmleyiş olarak “imlenim”, gerecin daha ziyade bir şey için kullanılabilirliğinin
varlık yapısında temellenir. Ama bu, bir varolanı bir ime dönüştürmez.
Örneğin “çekiç” gereci de işe yararlılığıyla temellenmiştir,
ama o, bu çekici bir ime dönüştürmez, imleyiş, “imlenimin” bir işe yararlılığının
ne-içinliginin ontik somutlaşmasıdır ve bir gereci bu iş için
belirler. “İşe yararlılık” imlenimi ise gereç olarak gerecin ontolojik-ka-
tegoriyal belliliğidir. İşe yararlılığın ne-içinliğinin imleyişle somutlaşması,
bizatihi gereç konstitüsyonu bakımından bir tesadüf değildir. Bu
im örneğinde bile işe yararlılık olarak imlenim ile imleyiş olarak imlenim
arasındaki fark kaba hatlarıyla görünebilmektedir. İkisi o kadar az
rastlaşır ki, onların birliği [79] ancak belirli bir gereç türünün somutlaşmasını
mümkün kılar. Bir gereç konstitüsyonu olarak imlenimin im-
leyişten esastan farklı olması ne kadar kesinse, imin hep çevreleyendünyada
el-altında-olan gereç bütününün varlık minvaliyle ve onun
dünyevi niteliğiyle kendine özgü ve hatta ayırt edici bir ilişkisinin olduğu
da şüphesizdir. İmleyiş gereci, ilgilenerek münasebette olma esnasında
mümtaz bir kullanıma sahiptir. Ancak bu olguyu sadece belirtmekle
yetinmek ontolojik açıdan mümkün değildir. Zira söz konusu
mümtazlıgm temeli ve anlamı açığa kavuşturulmak zorundadır.
İmin imleyişi ne demektir? İmleyiş gereciyle uygun münasebette
bulunma minvalini belirlediğimiz takdirde bu sorunun yanıtını elde
edebiliriz. Bu sırada onun el-altında-olmaklığı da kavranabilir hale
gelmelidir. İmlere uygun düşen yapıp etme hangisidir? Yukarıda belirtilen
örneği (yani oku) cihet kabul ettiğimizde şu söylenmelidir:
Karşılaşılan ime uygun davranış (varolma), oku taşıdığı halde üzerimize
gelen araca bakarak “kenara çekilme” ya da “durtna”dır. Bir yön
seçme olarak kenara çekilme, Dasein’m dünya-içinde-varolmasına özsel
olarak aittir. Dasein her zaman bir şekilde yönelmiştir ve bir yer­
81