Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

mak yetmeyecektir. Çünkü her şeyden önce onu kavramlaştırmalı ve
böylelikle çağrının yöneltildiği “vecibeliliğin” ne demek olduğunu, hergünkü
tefsirin onun imlenişini neden ve nasıl tersine çevirdiğini anlaşılır
kılmak gerekecektir.
Hergünkü aklıselim, “vecibe-içinde-olmayı” öncelikle “borçlu olmak”,
“birine verecekli olmak" olarak almaktadır. Başkasına hakkını
geri vermek demektir bu. “Borçlu olm ak” anlamındaki işbu “vecibeiçinde-olma”,
başkalarıyla birlikte-olmanın bir minvali olup, temin etme,
tedarik etme gibisinden bir ilgilenme sahası içinde kalmaktadır. Bu
ilgilenmelerin halleri arasında mahrum bırakmak, istikraz etmek, alıkoymak,
gasp etmek, çalmak, bir başka deyişle başkalarının mülkiyet
iddialarına şu veya bu şekilde [282] itibar etmemek bulunmaktadır. Bu
minvaldeki vecibe-içinde-olmalar ilgilenilebilir şeylere mütealliktirler.
Öte yandan vecibe-içinde-olma, “bir şeyin müsebbibi olma” imleni-
mine de sahiptir, yani bir şeyin sebebi, müellifi veya “vesilesi” olma. Bir
şeylerin “müsebbibi olmak” şeklindeki bu “vecibe olma”, başkalarına
hiçbir şey “borçlu” veya “vecibeli” olmaksızın cereyan edebilir. Tersi de
mümkündür: başkasına bir borcumuz olabilir, onun müsebbibi olmasak
bile. Biri, başka birine “benim namıma” “borçlanabilir”.
Vecibe-içinde-olmanın “birine borçlu olmak” veya “bir şeyin müsebbibi
olmak” gibisinden alelade imlenişleri, bazen birleşebilir ve öyle
bir tutum ortaya çıkar ki, biz ona “kendini sorumlu hale getirm ek" deriz,
yani bir borçlu olma durumunun müsebbibi olmak suretiyle hukuku
çiğnemek ve dolayısıyla suçlu duruma düşmek. Bir iktizayı yerine getirememek,
zorunlu olarak sadece belirli bir mülkiyete yönelik olması
gerekmediği gibi o, kamusal hep-beraberliği de esasen düzenleyebilir.
Hukuku çiğneyerek “kendini sorumlu hale getirmek”, aynı zamanda
“başkalarından mesul olm ak” karakterine de sahip olabilir. Bu bizatihi'
hukukun çiğnenmesi şeklinde değil, benim yüzümden başkasının kendi
varoluşunun tehlikeye düşmesi, yanlış yönlendirilmesi ve hatta kırılması
şeklinde olabilir. Başkalarından mesul olma, “kamu” hukukunu
çiğnemeksizin de mümkün olabilmektedir. O halde, başkalarından mesul
olmaklık anlamındaki vecibe-içinde-olmanm formal kavramını şu
şekilde belirleyebiliriz: Başkalarının Dasein’mda bir eksikliğe neden olm
a, öyle ki, söz konusu neden olma, kendi neyeliğinden hareketle kendini
bir “eksiklik” olarak belirlesin. İşbu eksiklik, başkalarıyla varoluş-
sal birlikte-olmaktan neşet eden bir iktizaya icabet edememedir.
Bu türden iktizaların nasıl neşet ettiği, bu neşet etme zemini üzerinden
onların iktiza ve kanun karakterinin nasıl kavranması gerektiği so­
2 9 8