Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

sefi tefekkür bakımından logos çoğunlukla ifadede bulunma şeklinde
dikkatlere taşınmış olduğundan, sözün şekil ve terkibinin temel yapılarının
çalışılması hep söz konusu îogos anlayışının rehberliğinde gerçekleşmiştir
ne yazık ki. Gramer bilimi, kendi temelini söz konusu lo-
gos’un “mantığında” aramıştır. Oysa o, mevcut-olanlarm ontolojisine
dayanıyordu. Daha sonraları gelişen dilbilime aktarılan ve esasen günümüzde
bile hakim olan “imleme kategorileri”nin temel envanteri;
sözü, ifadede bulunma olarak cihet kabul etmeye devam etmektedir.
Fakat bu fenomeni, bir eksıstensiyalin esas asliliği ve şümullüğü içinde
ele aldığımızda, dilbilimi ontolojik bakımdan çok daha asli olan temeller
üzerine taşıma zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. Gramer biliminin
mantıktan kurtulabilmesi için, sözün a priori temel yapılarına dair
önceden müspet bir esas anlayışa ihtiyaç vardır. [166] Fakat bize nakledilerek
gelmiş olan şeyleri tashih ve ikmal ederek bunu gerçekleştirmekse
mümkün değildir. Bunu dikkate alarak, esasen anlaşılabilir
olanların tamamının olası imlemesel eklemlendirilişinin temel yapılarının
neler olabileceği sorgulanmalıdır - sadece teorik bakışla bilinen
ve önermeler halinde ifade edilen dünya-içindeki varolanların değil.
Mümkün olduğunca çok ve birbirinden farklı dilleri kapsamlı biçimde
karşılaştırarak kendiliğinden bir imlembilime varmak da imkansızdır.
Yine aynı şekilde, W. von Humboldt’un dili sorunsallaştırdıgı felsefi
ufkunu devralmak da yeterli olamamaktadır. Zira imlembilimin kökleri
Dasein’m ontolojisine dayanmaktadır. Onun ikbali veya bozulması
söz konusu ontolojinin akıbetine bağlıdır.1
Önünde sonunda felsefi araştırmalar, dile hangi varlık minvalinin
isabet ettiği hakkında nihayet karar vermek zorunda kalacaklardır. Dil
dünya-içinde el-altmda-olan bir gereç midir, yoksa Dasein’ın varlık
minvaline mi sahiptir, yoksa ikisi de değil midir? Dilin varlığı ne surettedir
ki, “ölü” olabilmektedir? Bir dilin serpilmesi veya bozulması ontolojik
bakımdan ne demektir? Bizler bir dilbilime sahipsek de, onun
kendine tema edindiği varolanın varlığı halen karanlıklar içindedir.
Hatta onunla ilgili inceleyici sorunun içinde bulunduğu ufuk bile halen
kapalıdır. İmlemlerin öncelikle ve çoğunlukla “dünyasal’’ olması, dünyanın
imlenimselligi aracılığıyla hatlarının önceden çizilmiş olması ve
hatta onların ağırlıklı olarak “mekansal” olması bir tesadüf müdür?
Yoksa bu “plgu” eksistensiyal-ontolojik bakımdan zorunlu mudur?
Eğer öyleyse neden? “Şeylerin kendisini” soruşturabilmek ve onları
1) Tmlemfcilim hakkında bkz. H. Husserî, Logische Untersuchungetı, c. 2, 1. ve 4. ila 6. in celeme!.
Bu sorunsalın daha radikal bit ele alm ışı için krş. Ideen I, a.g.e., § 123 vd., s, 255 vd.
r
f
175