Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

mel formlarını ( “iyi" ve “kötü” vicdan ile “tekdir” ve “ikaz” eden vicdanı)
ilgilendirmemektedir.
irdelememize son sırada ifade edilen itirazlarla başlayalım. Bütün
vicdan tefsirlerinde “iyi" ve “kötü” vicdanın bir önceliği vardır. Vicdan
birincil olarak “kötüdür”. Bununla bütün vicdan tecrübelerinin “vecibe”
gibisinden bir şeyi en önce tecrübe ediyor olduğu kendini beyan etmektedir.
Peki ama, kötü vicdan idesi dahilinde şer-olmaklığın beyanı
nasıl anlaşılmaktadır? “Vicdan tecrübesi” ifa edilen edimden veya bir
edimde bulunmayıştan sonra ortaya çıkmaktadır. Ses, ihlali takiben duyulmakta
ve Dasein’ı vecibeyle yükleyen bu cereyan etmiş hadiseye geri
işaret etmektedir. Eğer vicdan bir “vecibe-içinde-olmayı” beyan ediyorsa,
o zaman bu, bir şeylere çağrı olarak icra edilemez. Olsa olsa Dasein’m
kendi üzerine aldığı vecibeyi hatırlayıcı imleme şeklinde olur.
Peki ama, sesin peşi sıra geliyor olması “olgusu”, celbin yine de
esasen bir öne-celbetme olduğunu tümden dışta tutar mı? Sesin, takip
eden bir vicdan kıpırtısı olarak ele alınması, vicdan fenomenini asli biçimde
anlayamayacağımızın delili olamaz. Yoksa fiili sebebiyet veriş,
vicdanın fiili celbinin vesilesi midir? “Kötü" vicdanla ilgili olarak yukarıda
ana hatlarını çizdiğimiz yorum yarı yolda mı kalacaktır? Bunun
böyle olduğu, bahse konu yoruma sahip söz konusu fenomeni, ontolojik
bir ön-sahipliğe dahil ettiğimizde tam olarak anlaşılacaktır. Ses,
beliriveren bir şeydir, 1291] mevcut olan serencamlar silsilesi içinde
bir yere sahiptir ve edim serencamından sonra gelmektedir. Fakat ne
celp, ne ifa edilen edim, ne de yüklenilmiş vecibe, cereyan eden mev-
cut-olanlar karakterindeki vukuatlardır. Celp ihtimam-göstermekli-
ğin varlık minvaline sahiptir. Onun içinde Dasein, kendini önceleye-
ıek “var” olur. Öyle ki, bunu ■yaparken aynı zamanda kendi fırlatıl-
mışlığına doğru geriye yönelir. Dasein’ı serencamların peş peşeliğinden
meydâna gelmiş bir silsile rabıtası olarak en yakından ele almak
suretiyle sesi bir ardıllık, bir sonralık ve dolayısıyla mecburen geriye
imleyen bir şey olarak kabul etmemizi mümkün kılar. Ses geriye cel-
beder celbetmesine ama, cereyan .etmiş olan edimden geriye doğru,
fırlatılmış vecibe-içinde-olmaya doğru yapar bunu, ki o, her türlü sebebiyet
vermeden daha “öncedir'1. Fakat geriye celbetme, aynı zamanda
kendi zati varoluşumuz içinde yakalanması gereken bir.vecibeiçinde-olmaya
yönelik ileriye celbetmedir de. Bu yüzden, sahih varo-
luşa-dair vecibe-içinde-olma tam da celbin “peşinden gelir”, tersi değil.
Demek ki kötü vicdan, esasen sadece ayıplayıcı-geriye imleyici olmayıp,
aksine daha ziyade fırlatılmışlığa ileriye doğru imleyerek geri­
307