Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

dır. Bu özsel vecibe-içinde-olma, “ahlaki” hayır ve şerrin mümkün oluşunun,
yani esasen ahlakın ve onun fiilen mümkün olan şekillendirmelerinin
eşit derecede asli eksistensiyal koşuludur. Asli vecibe-içinde-ol-
mayı ahlak ile belirlemek mümkün değildir, çünkü ahlak vecibeyi bizatihi
varsaymaktadır.
Peki, hangi deneyim, Dasein’m bahse konu asli vecibe içinde-olma-
sını dile getirmektedir? Ama buradaki karşı soru da unutulmamalıdır:
vecibenin “şurada” “var” olabilmesi için öncelikle bir vecibe bilincinin
uyanmış olması mı gerekmektedir, yoksa vecibenin “uykuda” olması
aslında tam da asli vecibeli-oluşu mu beyan etmektedir? Bunun öncelikle
ve çoğunlukla açımlanmamış kalması ve Dasein’m düşkün varlığı
tarafından kapalı tutulması, aslında sadece adı geçen batıl oluşu m eydana
vurmaktadır. Dolayısıyla vecibe-içinde-olma, onun hakkmdaki her
türlü bilgiden çok daha aslidir. Ve Dasein kendi varlığının temelinde ve-
cibeli olduğu ve fırlatılmış ve düşkün olarak kendini ona kapalı tuttuğu
içindir ki, vicdan diye bir şey mümkün olmaktadır. Aksi takdirde
celp, söz konusu vecibe-içinde-olmayı temelden anlaşılır kılamazdı.
Celp ihtimam-göstermekliğin celbidir. Vecibe-içinde-olma ihtimamgöstermeklik
dediğimiz varlığı tesis eder. Dasein tekinsizlik içindeyken
[287] asli olarak kendisiyle birlikte durur. O, söz konusu varolanı kendi
tebdil edilmemiş batıl oluşuyla (bu aynı zamanda onun en zati varlık
imkanının olanaklılığına aittir) karşı karşıya bırakır. Dasein -ihtimam-
göstermeklik olarak- kendi varlığım söz konusu ettiği müddetçe, fiili-
düşkün herkesligin tekinsizliginden yükselip gelerek kendini kendi
vaıhk imkanına celbeder. Celbetme öne-celbedici geriye celbetmedir.
Öne: Var olduğu fırlatılmış varolan olarak kendisini varolmak suretiyle
devralma imkanına. Geriye: Fırlatılmışlığı varoluşa geri kabul etmesi
gereken batıl neden olarak anlamak üzere. Vicdanın öne-celbedici geriye
celbetmesi Dasein’a, herkes içindeki kaybolmuşluğundan kurtulup
'(kendi varlığının batıl tasarım imkanının batıl nedeni olarak durduğu
buradan kurtulup) yeniden kendine geri gelmesi gerektiğini, yani veci-
beli olduğunu anlatır.
Eger Dasein bu şekilde kendini anlayacak olursa, o zaman onun
kendisi hakkında bir malûmat edinmiş oluruz. Ve böylesi bir celbe tekabül
eden duyma, “vecibeli” olma olgusunu malumata taşıma olacaktır.
Eğer bu celp, celbetme karakterine sahip olacaksa, vicdanla ilgili söz
konusu tefsirimiz vicdan işlevinin tam manasıyla tersine döndürülmesi
demek olmayacak mıdır? Vecibe-içinde-olmaya celbetmek, fenalığa cel-
betmek demek değil midir?
303