Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

tarihbilimsel “kronolojinin” temeli de sadece tarihbilimsel bilginin eksistensiyal
analizi dairesi içinde açığa çıkartılabilir.'
[419] Zaman ölçümü, zamanı vurgulu biçimde kamusallaştırıp ya
yınlamaktadır. Ancak bu yolla, bizim genel olarak “zaman” dediğimiz
şey bilinir hale gelmektedir. İlgilenme esnasında her nesneye “kendi zamanı”
tayin edilmektedir. Her dünya-içindeki varolan gibi bunlar da zamana
“sahiptirler”, çünkü onlar da esasen “zaman içinde” vardırlar.
Dünya-içinde varolanlarla onun “içinde” karşılaştığımız zamanı, dün-
ya-zamanı olarak biliyoruz. Zamansallığın ekstatik-ufuksal konstitüs-
yonuna ait olarak onun temeli üzerine bina edilmiş olan dünya zamanı,
dünyayla aynı aşkınlığa sahiptir. Dünyanın açımlanmışlığıyla beraber
dünya-zamanı da kamusallaştırılıp yayınlanmış olmaktadır. Böylelikle
dünya-içindeki varolanlarla her zamansal olarak ilgilenilen var olma,
onları “zaman içinde” karşılaşılan varolanlar olarak bir-şey-için-ba-
kışsal olarak anlamaktadır.
Mevcut-olanların “içinde” hareket ettikleri veya hareketsiz bulundukları
zaman “nesnel” değildir, eğer bununla dünya-içinde karşılaşılan
varolanların bizatihi-mevcut-oluşu ifade edilmek isteniyorsa. Fakat aynı
şekilde zaman “öznel" de değildir, eğer bundan bir “öznede" mevcut-
olıua ve mevcut-bulma anlaşıhyorsa. Dünya-zamanı her tûrliı olası nesneden
çok daha “nesneldir”, çünkü dünya-içindeki varolanların imkan koşulu
olarak dünyanın açımlanmışlığıyla beraber hep zaten ekstatik-ufuksal
olarak “nesneleştirilmektedir”. Bu sebeple dünya-zamanı, Kant’ın görüşünün
aksine, ne fiziksel ne de psişik olanda doğrudan mevcut bulunm
aktadır (ya da birisinin dolayımıyla öbürsünde bulunmaktadır). Çünkü
“zaman” öncelikle kendini tam da gök yüzünde belli etmektedir, yani
kendimizi ona göre yönlendirdiğimizde onu doğal olarak bulduğumuz
yerde tezahür etmektedir. Öyle ki, “zaman” çoğu kere bizatihi gökle dahi
özdeşleştirilmektedir.
1) Kronolojik zamanın ve "tarihin sayılandırılnıast”mn ilk kez yorumlandığı bir deneme olarak
benim Freiburg Üniversitesi'ndeki habilitasyon dersime (bahar yarıyılı 1915) bkz.: “Der
Zeitbegriff in der Geschichtsw issenschaft", Z eitschriftfü rP hilosophie und philosopfıistfıe K ritik,
c. 161 (1 9 1 6 ), s. 173 vd. Tarihin sayılandınlması, astronomik olarak hesaplanan dünya-zamanı
ile Dasein’ın zamansalhğı ve tarihselliği arasındaki rabıtalar, çok daha ileriye giden bir araştırmaya
ihtiyaç duymaktadır. - Aynca krş.: G. Simmei, Dos Problem der historischcn Zeit, Philosophische
V oruâge veröffentlicht von der K antgesetlschaft Nr. 12, 1916. - Tarihbilim sel
kronolojinin gelişimine dair iki eser temellendiricidir: Josephus Justus Scaliger, De emendatione
lemporum (1 5 8 3 ) ile Dionysius Petavius S.J., Opus de doctrina tem porum [4191
(1627). - Eskiçağ’da zaman hesabına ilişkin krş.: G. Bilfinger, Die antiken Stundenangaben
(1888). G. Billinger, Der bürgerliche Tag. U ntersııchungen über den Beginn des Kalenderlages
im klassischen Altertum und iın christlichen M irtelaher (1 8 8 8 ). - H. Diels, Antike
Technik, 2. Basım (1 9 2 0 ), s. 155-232 vd.: Die antike Vhr. - Yakıtı zamanlardaki kronoloji alanıyla
ilgili olarak krş. Fr. Rühl, Chronologie des M ittelalters und der Neuzeit (1 897).
444