Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

§16. Çevreleyen-Dünyanın Kendini Dûnya-lçindeki-Varolanda
Belli Eden Dünyevi Niteliği
Dünya kendi başına dünya-içindeki bir varolan olmadığı halde, varolanı
o kadar çok belirlemektedir ki, keşfedilen varolanın kendi varlığı
içinde kendini göstermesi ve onunla karşılaşılması ancak dünya “oldukça"
mümkün olabilmektedir. Peki ama, dünya nasıl “olmaktadır”?
Eğer Dasein ontik olarak dünya-içinde-varolmakla temellenmişse ve
kendi varlığına özsel olarak kendine ilişkin bir varlık anlayışı (istediği
kadar belirsiz olsa da) aitse, o zaman Dasein’a dünyaya ilişkin açık ontolojik
vukufiyetlere sahip olmayan ve sahip olması da aslında gerekmeyen
bir anlayış, yani önontolojik bir anlayış ait olmaz mı? İlgilenerek
dünya-içinde-varolma için dünya içinde karşılaşılan varolan, yani
onun dünya- içinde- olmaklığı dünya gibisinden bir şeyi görünür kılmıyor
mu? Bu fenomen önfenomenolojik bir bakış sahasına girmiyor mu,
zaten hep böyle konusal ontolojik bir yorumu talep etmeyen bir bakış
sahası içinde değil mi? Bizatihi Dasein’da, el-altında-olan gereçle massedilme
dairesinde ilgilenilerek dünya içindeki varolanla birlikte onun
bir tür dünyasını aydınlığa kavuşturacak bir varlık imkanı var mıdır?
Dasein’ın bu tür varlık imkanlarını ilgilenerek münasebet içinde olmayla
gösterebilirsek eğer, bu şekilde aydınlığa kavuşan fenomenlerin
peşinden gidip, onları adeta “teslim alabileceğimiz” ve kendinde görünen
yapılarım sorgulayabileceğimiz bir yol önümüzde açılmış olacaktır.
[73] Dünya-içinde-varolmanm hergünkülüğüne, ilgilenmenin halleri
de aittir. Bunlar ilgilenilen varolanla şu veya bu şekilde karşılaşmamızı
sağlarlar ki, dünya içinde olanın dünyevi niteliği bu şekilde açığa
çıkar. Örneğin en yakın el-altmda-olan varolanın, ilgilenme sırasında
kullanışsız, belirli bir kullanım için uygunsuz olduğunu anlayabilecek
bir karşılaştırma yaşanabilir. Çalışma gerecinin bozuk olduğu veya kullanılan
malzemenin uygun olmadığı ortaya çıkabilir. Burada gereç daima
ve her durumda el-altında-olan olarak vardır. Kullanışsızlığı keşfeden,
seyrederek tespit edilen birtakım nitelikler değil, kullanarak münasebette
olmanın bir-şey-için-bakışıdır. Kullanışsızlığm bu şekilde
keşfedilmesi sırasında gereç göze çarpar. Göze çarpm a el-altmda-olan
gereci, belirli bir el-altmda-olmayış içinde takdim eder. Ama bunda şu
da yatar: kullanışsız olan öylece yatık kalır - şu ve bu görünüme sahip
olup bu görünüme sahip bir el-atında-olanlık olarak kendini daima
mevcut olan bir gereç nesnesi olarak gösterse de. Buradaki gereçte salt
mevcut olma kendini bildirdiği anda, kendini yeniden ilgilenilen el-al-
tmda-olmaklığına, yani tamir edilmek üzere olana geri çekmektedir.
75