Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

olarak kabul edilmektedir. İşbu ilgilenmeyse, “değer gerçekleştirme”
veya normu sağlama anlamındadır.
Böylece eksistensiyal yorumun, vicdanın celbinin hep belirli bir
“gerçekleştirilmiş” veya arzulanmış edimine atıfta bulunduğunu gözden
kaçırdığına ilişkin öteki itiraz da kuvvetini kaybetmiş olmaktadır.
Celbin çoklukla böylesi bir celp eğilimi içinde tecrübe edildiğini inkar
edecek değiliz. Ama sorun, işbu celp tecrübesinin celbi tam olarak “dil-
Iendirebilir mi” sorusudur. Aklıselime dayalı tefsir, “olgulara” bağlı kaldığını
zannediyor olsa da, nihayetinde tam da bu aklıselim yüzünden
celbin açımlama kapsamını sınırlandırmış olur. Nasıl ki, “iyi” vicdan
bir tür “Ferisiliğin” hizmetine sokulamayacak gibiyse, aynı şekilde “kötü”
vicdanın işlevi de mevcut sebebiyet vermelerin ilamına veya onların
kenara itilmesine indirgenemez. Dasein bir “hane” değildir ki, ona ait
sebebiyet vermeler, nizami biçimde dengelenip sıfırlandığında kendi
benliğimiz, tarafsız bir seyirci misali işbu serencam süreçlerinin “yanı
başında” durup onlara bakabilsin.
Eğer celp açısından fiilen “mevcut olan” vecibeyle veya fiilen arzulanan
vecibe yaratıcı edimle ilişkilenmişlik birincil bir şey değilse ve bu
[294] sebeple “ayıplayıcı” ve “ikaz edici” vicdan asli bir celp işlevini ifade
etmiyorsa, o zaman, birinci itirazın (eksistensiyal tefsir, vicdanın “özse!”
eleştirel başanmım gözden kaçırıyor yönündeki itirazın yani) dayanağı
da ortadan kalkmış olur. Aslında bu itiraz da, işbu fenomene ilişkin
mahdut bir sahici bakıştan neşet etmektedir. Çünkü gerçekten de celp
muhtevasında, bahse konu sesin “müspet” olarak tavsiye veya emrettiği
hiçbir şey ortaya konulamamaktadır. Peki ama, vicdanın başarımının eksikliği
duyulan söz konusu müspetligi nasıl anlaşılmaktadır? Buradan
vicdanın “menfi” karakterde olduğu sonucu mı çıkmaktadır?
Eksikliği duyulan şey, çağrının yöneltildiği şeydeki “müspet” muhtevadır,
çünkü “edimde bulunmanın” hazır ve hesap edilebilir emin im kanlarına
ilişkin kullanılabilir bildirimler beklenir ondan. Bu beklenti, aklıselime
dayalı ilgilenmelerin tefsir ufku üzerine temellenmiş olup, Dase-
in’m varoluşunu düzenlenebilir meşguliyetler akışı fikrine mecbur etmektedir.
Oysa vicdan, bu türden beklentileri (“sadece” formal bir değerler
etiğine karşılık maddesel değerler etiği de açıkça olmasa da bu
türden talepleri kısmen dile getirmektedir) hayal kırıklığına uğratmaktadır.
Vicdan buna benzer “pratik” talimatlar vermez, çünkü bunun tek
nedeni, Dasein’ı varoluşa, yani en zati kendi-olma-imkanma çağırıyor
olmasıdır. Eğer bir beklenti oluşturan, kesin biçimde hesap edilebilir
düsturlar ortaya koyuyor olsaydı vicdan, varoluşun elinden tam da
310