Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

dan tefsirine alelade diyoruz, çünkü bu fenomenin karakterizasyonu ve
“işlevinin” tayini sırasında, herkesin vicdan diye bildiği, takip ettiği veya
etmediği şeyler temel alınmaktadır.
Peki ama, ontolojik yorumun alelade tefsirle bağdaşması zorunlu
mudur? Aslında tam da bu bağdaşanlara esasen ontolojik bir şüpheyle
yaklaşmak gerekmez mi? Eğer Dasein çoğunlukla ve öncelikle ilgilendiklerinden
hareketle kendini anlıyor ve tutumlarım ilgilenmeler olarak
tefsir ediyorsa, herkesin ilgilenmelerinden oluşan kaybolmuşluktan
onu geri çağıran bu celbi tam da kendi varlığının düşkün-kapatıcı minvali
içinde tefsir edeceği kesin değil midir? Zira hergünkülük Dasein’ı
bir el-altmda-olan, ilgilenen, başka bir deyişle sevk ve idare ve muhasebe
edilen bir şey olarak ele almaktadır. Böylece “yaşam" bir “ticari faaliyete”
dönüşüverir - masraflarını ister karşılasın, isterse de karşılamasın.
Ve böylece Dasein’m alelade varlık minvali bakımından, ondan hareketle
ortaya çıkan vicdan tefsirinin ve onu cihet alan vicdan teorilerinin,
vicdanın yorumu açısından münasip bir ontolojik ufuk sağlama
konusunda sağlam bir dayanak sunamadıkları anlaşılmış olmaktadır.
Mamafih, alelade vicdan tecrübesi de bu fenomene şu ya da bu şekilde
-önontolojik olarak- isabet edebilmiş olmalıdır. Bundan iki sonuç
çıkmaktadır: Birincisi hergünkü vicdan tefsiri, bir ontolojik analizin
“nesnelliğinin” nihayi kriteri olarak kabul edilemez. İkincisi bu [290]
durum ona, hergünkü vicdan anlayışını göz ardı etmek ve onun üzerine
bina edilmiş bulunan antropolojik, psikolojik ve teolojik vicdan
teorilerini atlayıp geçme hakkını veremez. Eksistensiyal analizimiz
vicdan meselesini ontolojik kökleri itibariyle açığa çıkarmayı başarabilmişse
eğer, o zaman, tam da bundan hareketle alelade tefsirler anlaşılabilir
hale gelmelidir - özellikle de bahse konu fenomene tam olarak
nerede isabet edemedikleri ve onun üzerini neden kapattıkları bakımından.
Fakat işbu risalenin sorunsal bağlamı içinde kalarak yaptığımız
vicdan analizi, sadece ontolojik fundamental sorunun hizmetine
amade edildiği içindir ki, eksistensiyal vicdan yorumu ile alelade
vicdan tefsiri arasındaki rabıtanın karakterizasyonu en önemli meselelere
işaret etmekle yetinecektir.
Biz burada vicdanı, ihtimam-göstermekliğin vecibe-içinde-olmaya
celbi olarak yorumlamıştık. Alelade vicdan tefsiri buna karşılık şu
dört itirazda bulunacaktır: 1. Vicdanın özsel işlevi eleştireldir. 2. Vicdan
hep izafi olup, ifa edilmiş veya arzulanmış bir edime yöneliktir. 3.
Tecrübeyle sabittir ki, adı geçen “ses”, asla Dasein’m varlığıyla bu kadar
köksel biçimde irtibatlı değildir. 4. İşbu yorum, bu fenomenin te­
306