Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

ilir olmaktadır? Eğer dünyanın açımlanmışlığıyla zaman kamusallaştırılıp
yayınlanıyorsa ve eğer dünyanın açımlannuşlığına ait olan dünya-
içindeki varolanların keşfedilmişliği de hep ilgilenilen bir şey oluyorsa
(Dasein’m kendisiyle hesaplaşarak zamanı hesapladığı takdirde), o halde,
“herkesin” kendini açıkça zam ana göre yönlendirdiği asıl tutum, saat
kullanımı olacaktır. Saat kullanımının eksistensiyal-zamansal anlamı,
hareket halindeki göstergelerin huzura getirilişi idi. Saat göstergelerini
huzura getirici biçimde takip etmek, aslında saymaktır. Söz konusu
huzura getiriş, beklentilendirici muhafaza edişin ekstatik birliği içinde
kendini husule getirmektedir. [421] “Daha önce”yi huzura getirici biçimde
m uhafaza etmek şu demektir: şimdi-diyerek öncenin ufkuna, yani
artık-şimdi-değile açık olmak. “Sonra”yı huzura getirici biçimde bek-
lentilendinnek ise şu demektir: şimdi-diyerek daha ileride olanın ufkuna,
yani henüz-şimdi-değile açık olmak. İşte zaman, kendini bu türden
huzura getirişlerde gösterene denir. O halde, kendine zaman tanıyan birşey-için-bakışsal
ilgilenici saat kullanımının ufkunda kendini açığa çıkaran
zamanın tanımı nedir? Hareket halindeki saat göstergesinin huzura
getirici sayıcı takibi esnasında sayılandır. Öyle ki, öncesi ve sonrasıyla
açık olan m uhafaza etme ve beklentilendiımenin ekstatik birliği içindeki
huzura getirme kendini bu surette husule getirmektedir. Fakat bu, Aristoteles’in
zamana dair verdiği şu tanımın eksistensiyal-ontolojik tefsirinden
başka bir şey değildir aslında: touto gar estin ho khronos, arithmos
kineseos kata to proteron kai husteron. “Zira şudur zaman; önce ile sonranın
ufku içinde karşılaşılan hareketin sayımı”.1 İlk bakışta bu tanım
epey tuhaf gelebilir. Fakat Aristoteles’in bu tanımı içinden aldığı eksistensiyal-ontolojik
ufku ihata ettiğimizdeyse bir o kadar “kendiliğinden
anlaşılır” ve sahici, gelecektir. Bu surette tebarüz eden zamanın menşei
Aristoteles için bir mesele teşkil etmemektedir. Onun zaman yorumu,
daha çok “doğal” zaman anlayışının istikameti içinde hareket etmektedir.
Fakat hem bizzat onun kendisi, hem de onun dahilinde anlaşılmakta
olan varlık, mevcut araştırmamız aracılığıyla temelli bir mesele haline
getirilmiş bulunduğu için, varlık sorusunu çözdükten sonra ancak
Aristoteles’in zaman analizini tematik bakımdan yorumlayabiliriz. Öyle
ki, Eskiçağ ontolojisinin eleştirel olarak ihata edilmiş olan soru forrnülasyonu
bakımından esaslı bir öneme ancak böyle sahip olabilir.2
Zaman kavramıyla ilgili daha sonraki bütün irdelemeler, esas itibariyle
Aristoteles’in tanımına sadık kalmışlardır. Bir başka deyişle zaman,
1) Krş. Fizik. K itap 4 (D elta) 11, 219 b 1 vd.
2) Krş. § 6, s. 19-27.
446