Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

vanır. Harici bakımdan fenomenoloji terimi teoloji, biyoloji ya da sosyoloji
terimlerindeki gibi oluşturulmuştur. Bu terimler şu şekilde çevrilmektedir:
Tanrı bilimi, yaşam bilimi, toplum bilimi. Bu bağlamda fenomenoloji
d e fenom en bilimi anlamına gelmektedir. Fenomenolojinin
önkavramını açığa çıkartırken yapacağımız şey, işbu terimin iki bileşeni
olan “fenomen” ile “logos”tan neyin kastedildiğini nitelendirmek ve
bu iki tabirin birleştirilmesiyle oluşan ifadenin anlamını sabitlemektir.
Muhtemelen Wolffçu ekolün geliştirdiği bir sözcük olan bu terimin tarihiyse
bizi burada ilgilendirmemektedir.
A. Fenomen Kavramı
“Fenomen” kavramının dayandığı Yunanca’daki phainomenon ifadesi,
“kendini gösterme” anlamına gelen phainesthai fiilinden türetilmiştir.
Dolayısıyla phainom enon şu demektir: kendini gösteren, tezahür
eden, ayan olan. Öte yandan phainesthai sözcüğü, phaino'nun
"gün yüzüne çıkarma, ışığa getirme) orta-sesli hali olup, pha- köküne
aittir (phos sözcüğündeki gibi: ışık, aydınlık; yani içinde bir şeyin
kendini belli edebileceği, kendinde görünür kılabileceği şey). O halde
"fenom en” ifadesinin anlamı bakımından şunu tespit edebiliriz■kendi-
ni-kendinde-gösteren, ayan olan. Dolayısıyla phainom ena (“fenomenler”),
gün ışığında bulunan ya da ışığa çıkarılabilenlerin tümlüğü anlamına
gelmektedir ki, Yunanlılar bunu genellikle basitçe ta onta (varolan)
ile özdeşleştirmişlerdir. Öte yandan varolanlar, onlara erişim
minvallerine bağlı olarak kendilerini kendinde farklı tarzlarda göstermektedirler.
Hatta varolanların, kendilerini kendinde olm adıkları gibi
gösterme imkanı dahi vardır. Bu gibi durumlarda varolanlar kendilerini
“başka bir şey gibi” [29] gösterirler ki, bu tür kendini göstermelere
zevahir denir. Ve dolayısıyla Yunanca’da phainomenon (fenomen)
tabiri; başka bir şey gibi görünme, “zahiri”, “zevahir” gibi anlamlara
da sahip olabilmektedir. Örneğin phainomenon agathon sözü, iyi gibi
gözüküp de “gerçekte” kendini gösterdiği kadar iyi olmayan anlamına
gelir. Fenomen kavramım daha iyi anlamak için, phainom enon sözcüğünün
ardındaki iki anlamın (yani bir yandan kendini gösteren olarak
“fenomen” ile diğer yandan zevahir olarak “fenomen”in) yapısal
olarak nasıl bir rabıta içinde bulunduklarını görmek gerekmektedir.
Bir şey, sahip olduğu anlamı dolayısıyla kendini gösterme meyline sahipse
(yani bir fenomen ise), kendini olmadığı gibi gösterebilme, “başka
bir şey olarak görünme” im kanına da sahip olabilmektedir. Phaino-
29