Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

ye celbedendir. Yani birbirini izleyen serencam larm sıra düzeni, varolmanın
fenom enai yapısını veriyor değildir.
Dolayısıyla “kötü" vicdanın karakterizasyonu asli fenomene isabet
edememiştir. Aynı şey, “iyi” vicdan için de geçerlidir (onu kendi başına
bir vicdan biçimi olarak ele almak mümkün olduğu gibi, “kötü” vicdanda
özsel olarak temellenmiş olduğunu söylemek de mümkündür). Nasıl
ki, “kötü” vicdan “şer-olmaklıgı” tebliğ ediyorsa, “iyi” vicdan da Dase-
in’ın “iyi-olmaklıgını” tebliğ etmek durumundadır. Kolayca görülebilmektedir
ki, daha önce “Tanrısal kudretin süduru” olan vicdan, artık Fe-
risiliğin kölesi haline gelmiştir. Ve bu, insanın kendisi hakkında “ben iyiyim”
demesini sağlamaya yöneliktir. Fakat bunu kim diyebilir ki? İyi bir
insan, iyi olduğunu tasdik ettirmek isteyecek insanların herhalde sonuncusu
olurdu, iyi vicdan idesinin söz konusu imkansız neticesi, vicdanın
bir vecibe-içinde-olmayı celbettiğini göstermektedir aslında bize.
Yukarıda ifade edilen neticeden sakınmak için, “iyi" vicdanın “kötü”
vicdanın yoksun hali olduğu yorumlarına gidilmiş ve “kötü vicdanın
yaşanmış eksikliği” şeklinde belirlenimi yapılmıştır.' Eğer bu öyle olsaydı,
iyi vicdan, celbin belirivermemesinin tecrübesi olacaktı, başka
bir deyişle, celbin bana karşı bir serzenişte bulunmayışı olacaktı. Peki
ama, böylesi bir “eksiklik” nasıl “yaşanabilir" ki? Sözümona bu yaşan-
tılama, bir celbin tecrübesi değildir aslında. Dasein’a atfedilen bir edimin,
onun tarafından icra edilmediğinden ve tam da bu yüzden onun ve-
cibesiz olduğundan emin olmaktan başka bir şey değildir. [292] Bir
şeyleri yapmamış olmaktan emin olmaksa, bir vicdan fenomeninin karakterine
hiç sahip değildir. Aksine: Söz konusu emin oluş, daha ziyade
vicdanı unutmak anlamına gelebilir; bir başka deyişle, celbedilebilir olma
imkanından dışarıya çıkmış olmak demektir. Bahsedilen “emin”
oluş, vicdana-sahip-olmayı-istemeyi, başka bir deyişle en zati, sürekli
vecibe-içinde-olmayı teskin edici biçimde örtbas etmeyi bünyesinde barındırır.
Yani “iyi” vicdan, ne kendi başına, ne de temellendirilmiş bir
vicdan biçimidir; başka bir ifadeyle, bir vicdan fenomeni bile değildir.
“İyi" vicdan hakkında konuşulurken, hergünkü Dasein’m vicdan
tecrübesine dayanıldığından, onun “kötü” vicdandan bahsettiği halde,
söz konusu fenomene esas itibariyle isabet edemediği açığa çıkmış
olur. Çünkü “kötü” vicdan idesi, fiilen “iyi” vicdan idesini kendine cihet
almaktadır. Bununla ilgili hergünkü tefsirler, “vecibe” ile “vecibe-
sizlik” arasında ilgilenici bir muhasebe ve tazmin ediş boyutu içinde
1) Krş. M. Scheler, D er Form alism us in der Ethik und die m ateriale \Vertethik, II.’ Theil; bu Yıllık,
c. 2 (1 9 1 6 ), s. 192.
308