Martin Heidegger - Varlık Ve Zaman

Aristoteles diyor ki: pathemata tes psukhes ton pragmatoıı homoiomata,1ruhun
“serencamlan”, yani noemata (“tasavvurlar”), nesnelere tekabül
etmekliktir. Bu ifade, hiç de hakikatin özüne ilişkin sarih bir tanımlamada
bulunmak maksadını taşımadığı halde, daha sonraları hakikatin
özünün adaequatio intellectus et re i olarak formüle edilmesine sebebiyet
vermiştir. Thomas Aquinas2 bu tanım için lbni Sina’ya atıfta bulunmuş,
o da bunu Isaak Israeli’nin “Tanımlamalar Kitabı”ndan (onuncu yüzyıl)
devralmıştır. Thomas Aquinas, adaequatio (tekabül) yerine correspon-
dentia (mukabillik) ve convenientia (itilaf) terimlerini de kullanmaktadır.
[215] On dokuzuncu yüzyıldaki Yeni Kantçı epistemoloji, bahse konu
hakikat tanımını çoklukla yöntem bakımından geri kalmış safdil bir
realizmin ifadesi olarak görmüş ve Kant’ın “Kopernikvari inkılabından”
geçmiş bir soru formülasyonuyla bağdaşmaz ilan etmiştir. Fakat onlar,
Brentano’nun da dikkat çekmiş olduğu gibi, Kant’m bahsedilen hakikat
kavramına sadık kaldığını, hatta bunu müzakere konusu dahi etmediğini
gözden kaçırmaktadırlar: “Mantıkbilimcileri güya köşeye sıkıştırmak
için sorulan eski ve ünlü soru ... şuydu: H akikat nedir? Hakikat
adının açıklaması olan bilgi ile onun nesnesinin mutabakatı ise burada
öylece kabul edilip varsayılmaktadır 5
“Eğer hakikat bir bilginin onun nesnesiyle mutabakatı ise, o zaman
söz konusu nesne başka nesnelerden bununla ayırt edilmelidir;
çünkü bir bilginin yanlışlığı, müteallik olduğu nesnesiyle mutabık
olup olmadığına bağlıdır, başka nesneler açısından geçerli olabilecek
bir içeriğe sahip olsa bile.”4 Ve Transendental Diyalektik’in giriş bölümünde
Kant şöyle demektedir: “Hakikat veya zan nesnede değildir,
eğer o temaşa ediliyorsa; aksine hakikat veya zan nesneye dair yargıdadır,
eğer o akıl ediliyorsa.”5
Hakikatin “mutabakat”, adaequatio, homoiosis olarak karakterize
edilişi epeyce genel ve boştur aslında. Ama yine de söz konusu tefrik
edici yüklemin taşıdığı bilginin çeşit çeşit yorumlara tabi tutulmuş olmasına
rağmen varlığını korumayı sürdürmüşse, o zaman herhalde onda
bir haklılık payı vardır. Şimdi, söz konusu “ilişkinin” temellerini soruşturacağız.
Bahsedilen ilişki bütününde ~adaequatio intellectus et rei—
açıkça birlikte-varsayılmış olan nedir? Bu birlikte-varsayılamn ontolojik
karakteri nedir?
1) Yorum Ü zerine 1, 16 a 6.
2) Krş. Quaest. disp. de veritate, qu. I, art. 1.
3) S a f Aklın E leştirisi, B 82.
4) A .g .c.,s. 83.
5) Ag.ı-., s. 350.
227