Onderwijs: secundair onderwijs - Vlhora

studenten toe om meer grip te krijgen op hun leerproces. Indien we wensen dat studenten meer
verantwoordelijkheid opnemen voor het eigen leerproces, is dat een absolute vereiste.
De commissies menen dat een internationale component in het programma aanwezig zou moeten zijn voor alle
studenten en dat de opleidingen duidelijk moeten maken welke competenties hierbij worden nagestreefd. Een
zeker aanvaardbaar maar ten opzichte van de totale populatie hoe dan ook beperkt percentage studenten neemt
deel aan internationale uitwisselingsinitiatieven. Vaak wordt ook een inspanning gedaan om de internationale
dimensie op een alternatieve manier in het programma te brengen (projectweken met bezoekende buitenlandse
studenten, gastsprekers uit het buitenland, …). Dit soort initiatieven mag echter niet vrijblijvend zijn of tot het
‘keuzepakket’ behoren, maar moet een integraal onderdeel van de opleiding uitmaken.
Facet 2.2
Eisen professionele en academische gerichtheid
In alle opleidingen is veel aandacht voor de professionele component. De ontwikkelingen in de disciplines worden
doorgaans goed opgevolgd. De beoordelingen gaan van voldoende tot excellent. Aan sommige opleidingen willen
de commissies adviseren om de praktijk in de scholen in het eerste jaar uit te breiden. Nogal wat opleidingen
hebben zogenaamde didactische ateliers ingebouwd vanaf het eerste jaar om de studenten op de praktijk voor te
bereiden. Het team teaching element dat daarin vervat zit, komt de gelijkgerichtheid van de lectoren in de
opleiding ten goede. Studenten onthalen deze activiteiten positief. De commissies wijzen er wel op dat ze het
leren in authentieke contexten niet kunnen vervangen.
De meeste opleidingen hebben voor de stagecomponent in de opleiding goed bij het competentiegericht opleiden
aansluitende begeleiding- en evaluatievormen ingeschakeld. Reflectief leraarschap is wat de praktijkcomponent
betreft overal ingeburgerd. Hier en daar kan aan de invulling ervan toch nog worden gesleuteld. Studenten
melden soms te veel en te oppervlakkige reflectie. Reflectie wordt als nuttig ervaren indien de student het gevoel
heeft dat ze rendeert. Ze moet dan ook aansluiten bij de behoeften van de student en de diepgang en specificiteit
bieden die daartoe nodig is. De commissies stelden vast dat ook het concept ‘portfolio’ soms sterk
docentgestuurd werd ingevuld.
De commissies vragen de opleidingen om bij de stages te zoeken naar een zorgvuldige opbouw van de
zelfsturing en verantwoordelijkheden van de student. Dit heeft repercussies voor de opbouw van inhoudelijke
verantwoordelijkheden, voor de zelfstandigheid in de voorbereiding en de uitvoering van leraarstaken, voor de
evolutie in de begeleidingsaanpak en de evaluatievormen.
Sommige opleidingen werken uitstekend samen met de scholen: de begeleidingsrollen en verantwoordelijkheden
zijn duidelijk afgesproken; er is duidelijkheid over de wederzijdse verwachtingen.; bij de keuze van onderwerpen
voor de eindwerken wordt ingespeeld op vragen uit het onderwijsveld,... In andere opleidingen verdient het echter
aanbeveling om hiervan nog meer werk te maken opdat de student een afgestemde ondersteuning zou krijgen en
er voor alle partijen winst kan gehaald worden uit de samenwerking.
Facet 2.3
Samenhang
Over ongeveer een derde van de opleidingen oordelen de commissies dat zij erin geslaagd zijn de
curriculuminnovaties van de laatste jaren zodanig vorm te geven dat ze resulteerden in een goed horizontaal en
verticaal samenhangend programma. De meeste andere opleidingen voldoen, maar behoeven nog bijstelling om
overlappingen weg te werken en vooral om de algemene competenties (zelfstandigheid, kritische reflectie, …)
geleidelijk op te bouwen van het eerste tot het derde opleidingsjaar. De aansturing van de vernieuwingen en
daarmee samenhangend het beleidsvoerend vermogen dient opgevoerd te worden. Een paar opleidingen halen
voor dit facet de norm niet. De commissies realiseren zich ten volle dat de opleidingen de laatste jaren met veel
‘opgelegde’ vernieuwingen geconfronteerd zijn geweest. Een hiaat van 4-5 jaar tussen visieontwikkeling en
implementatie vinden ze echter veel. Een doorgedreven opvolging en ondersteuning van de implementatie dringt
zich op. De ‘vernieuwingskring’ is soms klein. Bredere samenwerking tussen docenten is noodzakelijk.
24 | Onderwijs: secundair onderwijs in vergelijkend perspectief