12.07.2015 Views

El Enigma y el Misterio: Una Filosofía de la Religión

El Enigma y el Misterio: Una Filosofía de la Religión

El Enigma y el Misterio: Una Filosofía de la Religión

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

l o a b s o l u t o e n p e r s p e c t i v a h u m a n apara que lo dicho sea consistente, <strong>de</strong>bo añadir al menos <strong>la</strong>s siguientesobservaciones:a) Aunque <strong>la</strong> fuerza ilocucionaria asertiva pue<strong>de</strong> vehicu<strong>la</strong>rse medianteotros significantes en <strong>la</strong>s proferencias orales —así, en <strong>la</strong> l<strong>la</strong>mada«frase nominal», los significantes son sólo contextuales y prosódicos—,es prácticamente universal <strong>la</strong> existencia en <strong>la</strong>s lenguas <strong>de</strong> una estructuramorfo-sintáctica adaptada a <strong>la</strong> predicación, <strong>el</strong> verbo; estructura que sehace, por <strong>el</strong>lo mismo, vehículo privilegiado <strong>de</strong> <strong>la</strong> fuerza asertiva 65 .b) Parece darse (en <strong>el</strong> estado actual <strong>de</strong> nuestra lingüística comparada)base suficiente para ver en «ser» [es <strong>de</strong>cir: en <strong>el</strong> *es indoeuropeo ylos análogos (ampliamente entendidos) que podrían encontrárs<strong>el</strong>e] unverbo singu<strong>la</strong>r, cuya función sería <strong>la</strong> <strong>de</strong> expresar, liberada <strong>de</strong> contenidossemánticos concretos, <strong>la</strong> que cabría l<strong>la</strong>mar «quintaesencia <strong>de</strong> lo verbal»(es <strong>de</strong>cir, algo muy cercano a <strong>la</strong> pura expresión morfosintáctica <strong>de</strong> <strong>la</strong>fuerza asertiva en cuanto tal).c) Ampliando <strong>de</strong>s<strong>de</strong> ahí <strong>la</strong> mirada, cabe inducir como recurso universal<strong>de</strong> <strong>la</strong>s lenguas, si no todos los usos d<strong>el</strong> verbo «ser», sí al menos <strong>el</strong>que podría l<strong>la</strong>marse uso «veritativo»: = «así es». Es como un sinónimo,prácticamente universal, d<strong>el</strong> «¡Sí!»: como expresión <strong>de</strong> <strong>la</strong> «pretensión <strong>de</strong>verdad» 66 .d) Estructurada <strong>de</strong>s<strong>de</strong> ahí, mi propuesta básica diría: <strong>de</strong>be enten<strong>de</strong>rse«ser» ante todo <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>el</strong> hombre y su lenguaje: como pieza morfo-sintácticaque, paradójicamente, tiene como función expresar <strong>la</strong> ten<strong>de</strong>nciad<strong>el</strong> lenguaje a trascen<strong>de</strong>rse, a preten<strong>de</strong>r «verdad», o, <strong>de</strong> otra manera, adarse por interpretación (humana) correcta <strong>de</strong> lo real 67 .65. <strong>Una</strong> r<strong>el</strong>ación <strong>de</strong> su metafísica d<strong>el</strong> «ser» como «actualidad» con <strong>la</strong> peculiaridadlingüística d<strong>el</strong> verbo «ser» fue ya agudamente notada por Tomás <strong>de</strong> Aquino en su comentarioal Peri hermeneias <strong>de</strong> Aristót<strong>el</strong>es: «ens significat primo illud quod cadit in int<strong>el</strong>lectuper modum actualitatis absolute, nam est simpliciter dictum significat in actu esse et i<strong>de</strong>osignificat per modum verbi» (1, 5). (Subrayados míos.)66. <strong>El</strong> estudio más completo hecho hasta hoy sobre <strong>el</strong> tema es <strong>la</strong> serie dirigida porJ. Verhaar, The Verb ‘Be’ and its Synonims, Reid<strong>el</strong>, Dordrecht, 1967-1973, 6 vols., sobreveintisiete lenguas <strong>de</strong> troncos muy diversos; <strong>de</strong>safortunadamente, son muy diversas <strong>la</strong>smetodologías <strong>de</strong> cada estudio y no llegó a publicarse <strong>el</strong> volumen que había <strong>de</strong> contener <strong>la</strong>pon<strong>de</strong>ración comparativa <strong>de</strong> los resultados. Entre <strong>la</strong>s lenguas estudiadas, <strong>la</strong>s más distantesd<strong>el</strong> patrón que marcarían <strong>la</strong>s indoeuropeas son <strong>el</strong> chino y <strong>la</strong>s ma<strong>la</strong>yo-indonesias. Peroincluso en <strong>el</strong><strong>la</strong>s se da una estructura morfosintáctica que expresa <strong>el</strong> «así es» indoeuropeoy es utilizada también en <strong>la</strong> predicación.Mi interpretación como «expresión <strong>de</strong> <strong>la</strong> ‘pretensión <strong>de</strong> verdad’ (truth-c<strong>la</strong>im)» encuentrasu principal apoyo en <strong>la</strong>s tesis mantenidas por Ch. Kahn en su documentadísimo volumen<strong>de</strong> dicha serie The Verb ‘Be’ in Ancient Greek, 1973, ver pp. 186, 191, 226, 400 ss.67. Esto es, como pue<strong>de</strong> apreciarse, invertir <strong>el</strong> or<strong>de</strong>n que sugiere <strong>la</strong> distinción aristotélicaya aludida (Metafísica E, 4; 1027b 18-28) y dar prioridad al pap<strong>el</strong> lingüístico d<strong>el</strong>«es» sobre <strong>el</strong> que pue<strong>de</strong> tener en aqu<strong>el</strong>lo mismo real a cuya afirmación tien<strong>de</strong> <strong>el</strong> «es» lin-427

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!