07.05.2013 Views

Diccionario machiguenga-castellano {ISO: mcb]

Diccionario machiguenga-castellano {ISO: mcb]

Diccionario machiguenga-castellano {ISO: mcb]

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

ya shi rea ko ta ke ri 595 ya vio ki ta ka<br />

ya shi rea ko ta ke ri V. shi rea ko ta gan tsi.<br />

ya shi re na ki ta ka V. shi re na ki ta gan tsi.<br />

ya shi re na ki ta ke ro V. shi re na ki ta gan tsi.<br />

ya shi re va gan te ta ka V. shi re va gan te ta gan tsi.<br />

ya shi ria ka V. shi ria gan tsi.<br />

ya shi ria ke ro V. shi ria gan tsi.<br />

ya shi ria ko ta ke ro V. shi ria ko ta gan tsi.<br />

ya shi ria ko ta na ka V. shi ria ko ta gan tsi.<br />

ya shi ri ga ka V. shi ri ga gan tsi.<br />

ya shi ri ga ke ri V. shi ri ga gan tsi.<br />

ya shi ri ko ta ke V. shi ri ko ta gan tsi.<br />

ya shi ri ko ta ke ri V. shi ri ko ta gan tsi.<br />

ya shi ro gia ta ka V. shi ro gia ta gan tsi.<br />

ya shi ta ga gan tsi {yoyashitagakero, iya shi ta ga ke ro}<br />

vt. 1. poner en la proa de una embarcación. Ko ki<br />

ipi ta ke otso va ku pi to tsi, ai ki ro yoyashitagakero<br />

iton ka men to in ton ka na ke ra ma ni ro avo tsi ku<br />

aga te ta ke ri ka. Mi tío está sen ta do en la proa de la<br />

canoa y también ha puesto su escopeta en la proa<br />

pa ra poder balear en medio del viaje a un venado<br />

si aparece en el canto del río. 2. hacer tener par te<br />

angosta (una chacra); hacer tener proa (una canoa).<br />

Yo ga ri ani itsa mai tai pa shi ni itsa mai re, kantan<br />

ki cha choe ni yoyashitagakero, te ra iro gae ro<br />

oma ra ne, oka tsi ta ke ta ri ira ko. Mi cuñado hizo<br />

otra chacra nueva pero es un poco angosta (en un<br />

extremo); no la hizo grande por que le duele su mano.<br />

Yo ve tsi ka ke apa ivi to, on ti ya pu sa tin ka ke ro yoyashitagakero<br />

otsi ti ku, iro ro kya oya shi on ti itsiti<br />

ta ga ke ro. Cuando mi papá hizo su canoa, la hizo al<br />

revés tallando la proa de la base del tronco del árbol,<br />

y la popa de la par te angosta del árbol.<br />

V. ya shi ta gan tsi; -ag 4.8.1.6.<br />

ya shi ta gan tsi {iya shi ta ke} vi. estar en la proa o guía<br />

de una embarcación pa ra guiarla, ayudar remar y<br />

ser el vigía. No ne ven ta va ka ri icha ata na ke ka mati<br />

kya, akya iya shi ta na ke no ti ne ri. Yo vi de lejos<br />

a mi hermano que estaba yendo río abajo con mi<br />

sobrino en la guía de la canoa.<br />

V. oya shi.<br />

ya shi ta ke ro V. shi ta gan tsi.<br />

ya shi ta ko ta ke ri V. shi ta ko ta gan tsi.<br />

ya shi tsaa ke ri V. shi tsaa gan tsi.<br />

yashivanto inan. esp. de bejuco.<br />

♦ Se le utiliza pa ra asegurar canoas por que es muy duro; también<br />

se raspa la corteza y se usan las virutas en baños calientes pa ra<br />

aliviar el reumatismo y los dolores musculares.<br />

yashivotoki inan. esp. de arbolito.<br />

▲ Es el alimento de las orugas poróshito.<br />

♦ Se utiliza la madera pa ra hacer puntas pa ra las flechas chinto<br />

tyon ka rin tsi.<br />

ya ta ga na ke ri V. ta ga gan tsi.<br />

ya ta go ta ke ro V. ta go ta gan tsi.<br />

ya ta gua ta ke V. ta gua ta gan tsi.<br />

ya ta gua ta ko ta ke V. ta gua ta ko ta gan tsi.<br />

ya ta gu ta ke V. ta gu ta gan tsi.<br />

ya ta gu ta ko ta ke ro V. ta gu ta ko ta gan tsi.<br />

ya ta gu tsa ta ke V. ta gu tsa ta gan tsi.<br />

ya ta na via ke ro V. ta na via gan tsi.<br />

ya tan ka gi ta ke ro V. tan ka gi ta gan tsi.<br />

ya tan ka ke ri V. tan ka gan tsi.<br />

ya tan ka va ko ta ke ri V. tan ka va ko ta gan tsi.<br />

ya ta ra ga ke V. ta ra ga gan tsi.<br />

ya ta tsa kaa ta ke ro V. ta tsa kaa ta gan tsi.<br />

ya ta tsa ka ke ro V. ta tsa ka gan tsi.<br />

ya ta tsa ka ko ta ka V. ta tsa ka ko ta gan tsi.<br />

ya ti san ka ke V. ti shan ka gan tsi.<br />

ya ti shan ka ke V. ti shan ka gan tsi.<br />

ya to ro ven ka ke ro V. to ro ven ka gan tsi.<br />

ya to vi se ta ke ro V. to vi se ta gan tsi.<br />

ya tsan tsae ke ta ko ta ke V. atsan tsae ke ta ko ta gan tsi.<br />

ya tsan tsa ta ke V. atsan tsa ta gan tsi.<br />

ya tsa ta ke V. tsa ta gan tsi.<br />

ya tsa ta ke ri V. tsa ta gan tsi.<br />

ya tsi ka ka V. tsi ka gan tsi.<br />

ya tsi ka ke ri V. tsi ka gan tsi.<br />

ya tsi pe rea ka V. tsi pe rea gan tsi.<br />

ya tsi pe rea ka ri V. tsi pe rea gan tsi.<br />

ya tsi pe rea ke V. tsi pe rea gan tsi.<br />

ya tsi pe rea ke ri V. tsi pe rea gan tsi.<br />

ya tsi pe rea ko ta ka V. tsi pe rea ko ta gan tsi.<br />

ya tsi pe rea ko ta ka ri V. tsi pe rea ko ta gan tsi.<br />

ya tsi pe rea ko ta ke ri V. tsi pe rea ko ta gan tsi.<br />

ya tso ku ga ke V. tso ku ga gan tsi.<br />

ya vaa ta ke V. vaa ta gan tsi.<br />

ya va ke V. va gan tsi.<br />

ya ven ta ka V. ven ta gan tsi.<br />

ya ven ta ka ro V. ven ta gan tsi.<br />

ya ven ta ko ta ka V. ven ta ko ta gan tsi.<br />

ya ven ta ko ta ka ro V. ven ta ko ta gan tsi.<br />

ya ven ta shi ta ka ri V. ven ta shi ta gan tsi.<br />

ya ve ta kaa ta ke ri V. ve ta kaa ta gan tsi.<br />

ya ve ta ka ke ri V. ve ta ka gan tsi.<br />

ya via ka ke ro V. via ka gan tsi.<br />

ya via ke ri V. via gan tsi.<br />

ya vi gi to ta ke ri V. vi gi to ta gan tsi.<br />

ya vi ma ka ka V. vi ma ka gan tsi.<br />

ya vi naa ka V. vi naa gan tsi.<br />

ya vi naa ke ri V. vi naa gan tsi.<br />

ya vi naa ko ta ka V. vi naa ko ta gan tsi.<br />

ya vi naa ko ta ke ri V. vi naa ko ta gan tsi.<br />

ya vi na ta ke ri V. vi na ta gan tsi.<br />

ya vi na vio ta ka V. vi na vio ta gan tsi.<br />

ya vio ga ke ro V. vio ga gan tsi.<br />

ya vio ki ta ka V. vio ki ta gan tsi.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!