- Page 1 and 2:
UNIVERSITÀ DEGLI STUDI DI SALERNO
- Page 3 and 4:
canto dell’Inferno; nel 1896 Luig
- Page 5 and 6:
È il vate Carducci che, durante tu
- Page 7 and 8:
Benedetto Croce perentoriamente aff
- Page 9 and 10:
del secolo» estratto «dall’uso
- Page 11 and 12:
’U ’Nfiernu ***** Nel Medioevo
- Page 13 and 14:
Scervini ha colto in pieno che il r
- Page 15 and 16:
de mia cuntrariu, ccu la vucca anca
- Page 17 and 18:
E di virtuti nu mudiellu veru, chis
- Page 19 and 20:
si confondono con l’ambiente mime
- Page 21 and 22:
[...] L’autra è Didona (si ammaz
- Page 23 and 24:
mestizia profonda” in questo epis
- Page 25 and 26:
***** Il canto VIII può essere def
- Page 27 and 28:
Hau scilli ranni, faccia e cuollu u
- Page 29 and 30:
dei diavoli sta per scoppiare e il
- Page 31 and 32:
***** Il canto XXVI è famoso per l
- Page 33 and 34:
Il primo dei bambini si abbatte al
- Page 35 and 36:
L’idea di peccati lievi, quotidia
- Page 37 and 38:
L’espressione «alquanto surga»
- Page 39 and 40:
***** La lunga perifrasi del second
- Page 41 and 42:
t’ ’u dicu e rispunnu è il seg
- Page 43 and 44:
lontano i rintocchi dell’avemmari
- Page 45 and 46:
nome di Guglielmo Aldobrandeschi po
- Page 47 and 48:
: «O fratu, lu munnu è ciecu e tt
- Page 49 and 50:
In questi versi Scervini, come Dant
- Page 51 and 52:
«Tantu m’è biellu e ddurci s’
- Page 53 and 54:
«Danti, pecchì Virgiliu se nn’
- Page 55 and 56:
traduzioni dialettali si lasciano a
- Page 57 and 58:
complessive cc. 229 non numerate (l
- Page 59 and 60:
VARIANTI - ’U ’Nfiernu Nell’a
- Page 61 and 62:
XXIII.98 a penninu] appenninu XXIV.
- Page 63 and 64:
IX.88. è ’n cielu] e ncielu IX.1
- Page 65 and 66:
’U ’Nfiernu 64
- Page 67 and 68:
CANTU I Smarrimento di Dante nella
- Page 69 and 70:
’Ngignatu appena a sàgliari chil
- Page 71 and 72:
Fuozi pugheta, e dissi cumu ’u gi
- Page 73 and 74:
Salute è dde l’Italia povarella,
- Page 75 and 76:
CANTU II Invocazione alle Muse (1-9
- Page 77 and 78:
Ca si a veniri sugnu obbedientu chi
- Page 79 and 80:
Quannu fazzu rituornu avanti a Ddiu
- Page 81 and 82:
scinnìvi ccà, lu luocu miu lassan
- Page 83 and 84:
CANTU III L’ingresso nell’Infer
- Page 85 and 86:
Sunu mišcati all’angiuli chi gue
- Page 87 and 88:
chi su’ ’ssi genti? E qualu è
- Page 89 and 90:
Cumu cadinu ’i pampini all’autu
- Page 91 and 92:
CANTU IV Risveglio di Dante (1-12)
- Page 93 and 94:
Ppe ’ssu difiettu e nno ppe d’a
- Page 95 and 96:
Tannu chilli gridaru ccu d’amuru:
- Page 97 and 98:
Viddi Elettra e lli cumpagni errant
- Page 99 and 100:
CANTU V Dante e Virgilio giungono n
- Page 101 and 102:
Sieppi ch’eranu fatti ssi trummie
- Page 103 and 104:
Rispusi: «Quannu a nnua vicinu sta
- Page 105 and 106:
Puru na cosa ’e tia vuogliu sapir
- Page 107 and 108:
CANTU VI I golosi riversi a terra,
- Page 109 and 110:
stavanu stisi ’n terra tutti quan
- Page 111 and 112:
Regna ppe lluongu tiempu lu dannatu
- Page 113 and 114:
Rispusi: «Chini ha coru ed ha cusc
- Page 115 and 116:
e nua scinnimmu intra la quarta gru
- Page 117 and 118:
’Nnitiernu fau ssi ’ntuppi disp
- Page 119 and 120:
Mentri chi ’e tutti quanti è jje
- Page 121 and 122:
CANTU VIII Misteriosi segnali lumin
- Page 123 and 124:
Ed iu lli dissi: «Ccu chiantu e cc
- Page 125 and 126:
Lu Mastru mi dicetti: «’U fuocu
- Page 127 and 128:
Chiudirinu li porti, ’i disperati
- Page 129 and 130:
Ed illu mi rispusi ccu cuntiegnu:
- Page 131 and 132:
«Vegna Medusa, e vua petrificati»
- Page 133 and 134:
«O cacciati da Ddiu, tutti difetta
- Page 135 and 136:
Su’ apparigliati, intra ’ssi va
- Page 137 and 138:
Alla dimmanna tua, nno ppe faguru,
- Page 139 and 140:
De ’ntuornu mi guardau, ccu n’a
- Page 141 and 142:
Iu dissi: «Si ripuosu e ssi putenz
- Page 143 and 144:
CANTU XI Sosta presso la tomba di p
- Page 145 and 146:
mperciò micidianti, mmurmurusi mal
- Page 147 and 148:
Nun ti arricuordi de chilli paroli,
- Page 149 and 150:
CANTU XII Il Minotauro (1-30) - Ori
- Page 151 and 152:
Mma puocu tiempu prima, amicu caru,
- Page 153 and 154:
Nua n’accostammu a chilli uorchi
- Page 155 and 156:
Mi mustrau n’urma chi stava dde b
- Page 157 and 158:
CANTU XIII La selva dei suicidi: Pi
- Page 159 and 160:
Mo simu struppi e prima eramu genti
- Page 161 and 162:
E nun parratti cchiù: «Mo chi sta
- Page 163 and 164:
D’arrieti ad illi la sirvia era c
- Page 165 and 166:
CANTU XIV La landa infuocata del te
- Page 167 and 168:
de cuntini cadìa llu ternu fuocu e
- Page 169 and 170:
Lu siettu, ’i cuosti, ’i llati
- Page 171 and 172:
Iu dissi: «O Mastru miu, dduvi si
- Page 173 and 174:
Mentri chi mi guardavanu allu scuru
- Page 175 and 176:
ca la sciorta n’onuru ti pripara;
- Page 177 and 178:
dintra ’ssa fezza chillu distingu
- Page 179 and 180:
ca si nun fussi ppe lla vampa arden
- Page 181 and 182:
Lassu sti luochi amari, hai de vula
- Page 183 and 184:
Alli fianchi tenìa nna corda strin
- Page 185 and 186:
CANTU XVII Terzo girone del settimo
- Page 187 and 188:
sbrigati priestu, e pensa a ritorna
- Page 189 and 190:
Lu luocu chi scinnimu è truoppu sg
- Page 191 and 192:
Scinni stancatu ’e fa llu gappuni
- Page 193 and 194:
Nua ccà scinnimmu de li cuosti ruo
- Page 195 and 196:
E nun ci sugnu iu sulu Bolognisu ch
- Page 197 and 198:
Li ripi eranu untati de ’na muffa
- Page 199 and 200:
CANTU XIX Terza bolgia dell’ottav
- Page 201 and 202:
«Tu chi stai capusutta - lli diciv
- Page 203 and 204:
Mma tannu, ’un sacciu chi pazzia
- Page 205 and 206:
CANTU XX Quarta bolgia: indovini e
- Page 207 and 208:
Vidi Tiresia, faccia de briganti, p
- Page 209 and 210:
De ccà passannu, la virgina cana,
- Page 211 and 212:
Vidi li tristi, chi l’acu lassaru
- Page 213 and 214:
Mentri chi attientu llà sutta guar
- Page 215 and 216:
Ccu quanta furia, ccu quanta timpes
- Page 217 and 218:
Ma si de jiri avanti assai vi giova
- Page 219 and 220:
CANTU XXII Nella quinta bolgia, cer
- Page 221 and 222:
O Russantinu, fallu vitti vitti, sc
- Page 223 and 224:
mma ppe dinaru lli dezi perdunu, e
- Page 225 and 226:
cumu natrella, chi si tuffa tutta i
- Page 227 and 228:
’N capu li mia capilli eranu azat
- Page 229 and 230:
De fori abbaglia, ch’ha d’uoru
- Page 231 and 232:
quannu ’u cuviernu nua teniamu
- Page 233 and 234:
CANTU XXIV Sgomento e conforto di D
- Page 235 and 236:
chi ’na costa è cchiù d’auta
- Page 237 and 238:
L’Africa nira ccu tanti amminazzi
- Page 239 and 240:
Ed iu allu Mastru: «Fa’ chi nun
- Page 241 and 242:
CANTU XXV Bestemmia di Vanni Fucci
- Page 243 and 244:
quannu gridaru tutti: «E vua chi s
- Page 245 and 246:
Cumu lucerta, quannu cchiù quadìa
- Page 247 and 248:
s’azau lla serpa e l’omu si cur
- Page 249 and 250:
CANTU XXVI Invettiva contro Firenze
- Page 251 and 252:
illu ccu ll’uocchi û llu potìa
- Page 253 and 254:
«O vua, chi siti dua dintra a ’n
- Page 255 and 256:
ed a llevanti votatu lu schinu, for
- Page 257 and 258:
Mma quannu trovau menzu d’allunga
- Page 259 and 260:
A Cisena, chi sta ’mmienzu allu c
- Page 261 and 262:
E cumu a Suliviestru ’e ’nu gru
- Page 263 and 264:
CANTU XXVIII Nona bolgia: i seminat
- Page 265 and 266: Quannu passamu chista affritta stra
- Page 267 and 268: Lu tradituru, ch’ha l’uocchi al
- Page 269 and 270: Quannu ’mpedi allu pontu fa ferma
- Page 271 and 272: Tannu rispusi: «Li tua penzamienti
- Page 273 and 274: Chi trippa a trippa e chini spalli
- Page 275 and 276: «Fuozi d’Arezzu, ed Arburu Senis
- Page 277 and 278: CANTU XXX Decima bolgia: i falsari
- Page 279 and 280: Lu sua gran fallu cummittìu cangia
- Page 281 and 282: intra ’sta genta scongia lu trova
- Page 283 and 284: L’autru rispusi: «Vucca verminus
- Page 285 and 286: CANTU XXXI Similitudine tra la ling
- Page 287 and 288: ccussì grupannu ’a neglia fitta
- Page 289 and 290: Merati ’n cuollu, e tocca ccu ddi
- Page 291 and 292: lejuni a mmilli, prisi ccu fermizza
- Page 293 and 294: CANTU XXXII Nono cerchio: i tradito
- Page 295 and 296: La faccia ugnunu avìa ’nsutta vo
- Page 297 and 298: nun sacciu si ppe voglia o ppe furt
- Page 299 and 300: Giuvannu Sordunieru si vidìa cchi
- Page 301 and 302: CANTU XXXIII Il Conte Ugolino racco
- Page 303 and 304: Ccu cani macri, lesti cumu acielli,
- Page 305 and 306: Ccussì diciennu, ’e truvudu guar
- Page 307 and 308: Rispusi: «Si n’ajutu t’haiu de
- Page 309 and 310: CANTU XXXIV Quarta zona del nono ce
- Page 311 and 312: parìa lla destra menza janca e gia
- Page 313 and 314: Azai l’uocchi e crisi ca vidìa l
- Page 315: Iu, ccu llu Mastru ’e ’ssu varc
- Page 319 and 320: chi dicrjiari l’uocchi mi facìa,
- Page 321 and 322: Li leggi de lu ’nfiernu sunu rutt
- Page 323 and 324: Mo chi de llà de lu jumu dimura, a
- Page 325 and 326: Quannu arrivammu dduvi la gelata de
- Page 327 and 328: De nugne llatu sua cumpariscìa ’
- Page 329 and 330: Ppe tutti ’i parti cumparìa llu
- Page 331 and 332: morivi alli sua leggi ’n cuntumac
- Page 333 and 334: CANTU III Dante e Virgilio riprendo
- Page 335 and 336: Uomini ngranni senza nullu fruttu v
- Page 337 and 338: Cumu li piecuri esciari ’e dd’
- Page 339 and 340: Fuoziru brutti li peccata mia, mma
- Page 341 and 342: CANTU IV Le potenzialità dell’an
- Page 343 and 344: «Coraggiu - illu rispusi - ’un t
- Page 345 and 346: Cumu tu dici, ’u sulu fa rrituorn
- Page 347 and 348: E jutu, illu, la capu appena azannu
- Page 349 and 350: CANTU V Antipurgatorio (1-21) - Par
- Page 351 and 352: Lu Mastru rispunnìu: «Potiti jiri
- Page 353 and 354: ppe mmia trovassi a Fanu curtisia;
- Page 355 and 356: Tu buonu sai cumu acqua riventatu
- Page 357 and 358: CANTU VI Pomeriggio del 10 aprile 1
- Page 359 and 360: parru de Pietru Broccia; e si derit
- Page 361 and 362: Ad illa jimmu, e chilla arma Lumbar
- Page 363 and 364: Chi d’hai tu e patra? O cannaruti
- Page 365 and 366: Ma si ti guardi ’ntuornu senza
- Page 367 and 368:
«Grodia de Ruma e de Mantua - grid
- Page 369 and 370:
«Chid è? - rispusi - dunqua su’
- Page 371 and 372:
«Prima chi ’u sulu si jissi a
- Page 373 and 374:
si doppu d’illu rre fussi rimasu
- Page 375 and 376:
CANTU VIII Il tema del tramonto (1-
- Page 377 and 378:
unu supra nua, lestu si nni scinni,
- Page 379 and 380:
E pua mi dissi: «Chi faguru o grad
- Page 381 and 382:
Iu nun li viddi, e ddiri ’un puoz
- Page 383 and 384:
CANTU IX Favole mitologiche (1-12)
- Page 385 and 386:
quannu la mamma de Chiruonu a Sciru
- Page 387 and 388:
viddi na porta, e sutta tri scaluna
- Page 389 and 390:
una era d’uoru, e n’avutra d’
- Page 391 and 392:
CANTU X Purgatorio - I cornice: i s
- Page 393 and 394:
Parìa ridiennu diri: «Avemmaria»
- Page 395 and 396:
La povarella intra ssu cuncistuoru
- Page 397 and 398:
Mma guarda fittu llà ccu l’uocch
- Page 399 and 400:
CANTU XI 11 Aprile 1300: lunedì de
- Page 401 and 402:
«Oh, si piatà e giustizzia aviti
- Page 403 and 404:
«Tu sì Oderisu - mi misi a gridar
- Page 405 and 406:
La vostra nnuminata si sculura cum
- Page 407 and 408:
CANTU XII Prima cornice: i superbi,
- Page 409 and 410:
La dulurusa Niuba lacrimari vidìa,
- Page 411 and 412:
quannu lu Mastru, ch’avanti mi st
- Page 413 and 414:
’Mperciò dissi allu Mastru: «E
- Page 415 and 416:
Caluru e lluci ppe llu munnu spanni
- Page 417 and 418:
Unu de n’autru ’i spalli susten
- Page 419 and 420:
«O fratu miu, nugnuna è citatina
- Page 421 and 422:
Passannu ppe llu ’nfiernu, all’
- Page 423 and 424:
supra ad illa nascìu lla mia persu
- Page 425 and 426:
Chi senti senti, ’u’ llassu de
- Page 427 and 428:
Dduvi su’ Luziu ed Arrigu Manardu
- Page 429 and 430:
Mma vatinni, o Toscanu, ca mi veni
- Page 431 and 432:
CANTU XV L’angelo della mansuetud
- Page 433 and 434:
’Nchianammu ’nsiemu partuti de
- Page 435 and 436:
Doppu chi ’a frunta tua resta de
- Page 437 and 438:
Tu ’na menz’ura hai fattu de ca
- Page 439 and 440:
«Su’ spirdi, o Mastru, chissi ch
- Page 441 and 442:
Priegu a mi nni mustrari li cagiuni
- Page 443 and 444:
Tu, cumu vidi, la mala cunnutta è
- Page 445 and 446:
«Vidi chillu chiaruru - doppu diss
- Page 447 and 448:
Ccussì dintra ’u cerbiellu ’nn
- Page 449 and 450:
Ccu nua fa, cumu n’omu ch’un si
- Page 451 and 452:
mma si torci allu malu, e ccu cchi
- Page 453 and 454:
CANTU XVIII Virgilio spiega a Dante
- Page 455 and 456:
pecchì l’amuru è buonu alla pri
- Page 457 and 458:
E ppe llu cielu pracidu mustrava
- Page 459 and 460:
Abatu fuozi ’e San Zenu a Veruna
- Page 461 and 462:
CANTU XIX Dante sogna la “femmina
- Page 463 and 464:
Votavi l’uocchi, e llu Mastru: «
- Page 465 and 466:
«Attaccata alla terra è l’arma
- Page 467 and 468:
E pecchì l’uocchi nun tenimu aza
- Page 470 and 471:
CANTU XX Dante e Virgilio riprendon
- Page 472 and 473:
Rispunni: ti nni vaiu ricumpensannu
- Page 474 and 475:
Carlu all’Italia scinni e a tradi
- Page 476 and 477:
Parrammu de li guai de Mida avaru c
- Page 478 and 479:
Pua continuammu lu caminu Santu, gu
- Page 480 and 481:
E pua lli dissi: «Allu biatu cunci
- Page 482 and 483:
Trema forsi cchiù sutta picca o as
- Page 484 and 485:
La genti ancora Stazziu m’annuma:
- Page 486 and 487:
Ed illu s’aza e ddici: «Si m’a
- Page 488 and 489:
’Mperciò e chill’ura ch’alli
- Page 490 and 491:
«Quannu cantasti la duppia pazzia
- Page 492 and 493:
a lluongu dimustrannu paganisimu; p
- Page 494 and 495:
Già li primi quattru uri de lu juo
- Page 496 and 497:
CANTU XXIII Sesta cornice: schiera
- Page 498 and 499:
Chi crideria ch’all’orduru ’e
- Page 500 and 501:
ca a nnua chilla anzia all’arburu
- Page 502 and 503:
Ed ha cacciatu de la scura e funna
- Page 504 and 505:
Ccussì ddicetti e pua: «Nun ci è
- Page 506 and 507:
Ed iu rispusi: «Sugnu unu, chi qua
- Page 508 and 509:
La bestia ccu nnu passu ’nfuriatu
- Page 510 and 511:
Passammu de ’nu latu ’e chilli
- Page 512 and 513:
CANTU XXV Dante e Virgilio salgono
- Page 514 and 515:
’Nu sangu puru, chi ppe l’arsi
- Page 516 and 517:
ugne forza ’e du cuorpu resta mor
- Page 518 and 519:
Quannu furnieru, gridaru: «Alla fr
- Page 520 and 521:
Nun sulu a mmia la tua risposta è
- Page 522 and 523:
Ppe allumari sta menti ’n cielu v
- Page 524 and 525:
e senza dire e sentari, pensai nu b
- Page 526 and 527:
Arnardu iu sugnu. chi chiangia cant
- Page 528 and 529:
Ricordati, ricordati, si ch’iu ti
- Page 530 and 531:
E pua: «Lu sulu ammuccia lla sua c
- Page 532 and 533:
Illa godi dde l’uocchi lu sbriann
- Page 534 and 535:
CANTU XXVIII Dante giunge nel Parad
- Page 536 and 537:
E llà vidivi, cumu campijari si vi
- Page 538 and 539:
vua maraviglia n’aviti e suspiett
- Page 540 and 541:
Nullu e ’n terra n’avissi marav
- Page 542 and 543:
CANTU XXIX Matelda e Dante lungo il
- Page 544 and 545:
O Santi Virginelli, si chi famu e s
- Page 546 and 547:
Chisti stinnardi, darriedi maggiuri
- Page 548 and 549:
sgarrannu ’a strata vrusciatti pp
- Page 550 and 551:
CANTU XXX La processione si arresta
- Page 552 and 553:
Ppe lli novi bellizzi ’a canuscen
- Page 554 and 555:
Cchiù nun parratti e l’angiuli c
- Page 556 and 557:
Quantu intra l’uocchi avìa dde c
- Page 558 and 559:
CANTU XXXI Mattina del 13 aprile 13
- Page 560 and 561:
Ed illa: «Si palisu, o si negannu
- Page 562 and 563:
e st’uocchi - ancora ’un eranu
- Page 564 and 565:
cumu sulu alli specchi strilucenti,
- Page 566 and 567:
CANTU XXXII Mezzogiorno del 13 apri
- Page 568 and 569:
Forsi tri tiri de palla distisi nun
- Page 570 and 571:
e appicculata vidieru lla scola tan
- Page 572 and 573:
Doppu de llà, ppe dduvi già calat
- Page 574 and 575:
CANTU XXXIII Le sette virtù intona
- Page 576 and 577:
’Nu rresta a lluongu senza discen
- Page 578 and 579:
ppe tanti circustanzi sulamenti, pp
- Page 580 and 581:
«O luci, o grodia de la genta uman
- Page 584 and 585:
Bibliografia Traduzioni della Comme
- Page 586 and 587:
Scarano Angelo Umberto, Inferno, tr
- Page 588 and 589:
Dionisotti Carlo, Varia fortuna di
- Page 590 and 591:
INDICE Introduzione 1 Nota al testo