t. II (PL 64)

217 IN CATEGORIAS ARISTOTHLIS LIB. 11. 218ordinataest.Illudquoqueestincausa,quodsuperius A vertas,flet. Sensibilis res sensu sensibilis est. Sedcum sic casui septimo redditur nominativusin baccum de quantitate tractaret,relativorum mentio factaest,cum de magno parvoque diceretur,ut ergo continenset non esset operis interrupta distinctio, ideoquantitate finita de relatione,proposuit.Quod autemait,ad aliquidvero taliadiountur,bocmonstrat,quodnon sicutquantitasperseetsingulariterintelligipotest,eodemquoque modo substantia et qualitas,etunumquodquealiorum praedicaraentorum,sicut perse oonstatjita etiam per se et singulariter intelligi-dicitur,sed,pluralinumero,talia dicuntur,inquit,demonstransrelativorum intelligentiam non in simplicitate,sedin pluralitate consistere; non esse autemquamdam per se relativorum naturam sine conjunctionealiqua alterius subsistente, ipse Aristotelesmonstrat,qui dicit ea esse relativa,quaecunque hocipsumquodsuntaiiorumdicuntur.Docetenimaliquaconjunctione alterius relativa formari, hoc ipsumenim quod sunt aliorum diountur.Quodenimest dominus,hocalterius dicitur,id est servi.Sive autemrelativa dicamus.sive ad aliquid,nihil interest. Adaliquidenim diciturquodipsum quidem cum perserelatione,quae dicit sensibile sensu sensibile est,noneodemcasu quo superius dictum est convertitur.Dicimusenim sensus sensibilis rei sensus est, et hicnominativusreddituradgenitivum.Hajcenimrelatioad septimum casum se aptari non patitur.Scientiaquoque scibilis rei scientia est,siquidem hoc sciturquod sciri potest et quod sciripotest,scibile est,sednon eadem rationc, nec ad eumdem casum relatiotur : sic ad aliquid per se et singularitercapi intellectunon potest,ut dicamus esse ad aliquid singula-scibilis est.Est enim prima relatio ad genilivum,se-ista convertitur. Dicimus enim scibilis res scientiariter.Quidquid enim in natura relationisagnoscitur, cunda oonversio ad septimum.Hsc quoque relatioid cum alio necesse est consideretur; cum enim dico secundum eosdem convertitur casus,cum dicimusdominus,per seipsum nibil est,8i servus dicit,Quo-majus minore esse ma.jus,et minus majore esse micircacumuniusrelativinuncupatio mox seoumetiax g nus.Duplum quoqueet medium relativa sunt,sed etaliudtrahat ad aliquid,unum esseper se non potest, eisdemcasibusconvertuntur.Duplumnamquedimidiiduplum est.dimidium vero dupli dimidiumest.atqueideo non dixit Aristoteles: Ad aliquid verotaleSunt autem alia quoque relativa quae ipse sic addidit.At vero sunt eliam et hsec adaliquid,ut liabitus,affectus,scientia, sensus,positio : hmc enim omnia qusedicia sunl,hoc ipsum quod sunt aliorum esse dicuniur,vel quomodolibet alifer ad aliud,et non aliud aliquid'^habilus enim alicujus habitus dicitur,et disciplinaalicujusdisciplina, et positio alicujus positio, Similiteraufem et alia.De sensu quidemet scientiadictum est superius,nunc vero de habitu,dispositione,etpositione dicendumest. Dispositio est ad aliquam rem mobilisapnihilsit, relatum tamen ad aliud constat,ut domi- ^ pijcatio.ut siquisquam flammK propinquus caloat,nus,sit desit id ad quod dicitur,id est,servus, nonille dispositus dicitur ad calorem,id est,habens aliquamapplicationera conjuncliocemque ad calorem.est,dicitur enim ad servum; manifestumergoest siservusdesit,dominumdicinonposse,quaredominu3 Idem veroest affeclio quoddispositio,ne novo aomineerror oriatur: elideo dispositio cum sit quaedamad aliquiddicitur.id est ad servum.Relativa quoquedicuntur idcirco,quodeorum nuncupatio semper ad ad aliam rem conjunctio,vel ab alia affectio, facilealiquid re!eratur,ut domini ad servum,quare nihil mobilis est,celerius eteuim permutatur.Habitus auteraest disposiuonis vel affectionis lirmaetnon fa-interest quolibet modo dicatur. Hujusmodi autemdiffinitio Platonis esse creditur, quae ab Aristotele cile permutabilis accessio.ut si quisquam in sole am-paulo posteriusemendatur.Relativorumautem aliaeisdem casibus referuntur, alia diversis, alia veroomni sunt casu carentia. Quod scilicet monstransaddidit,vel quomodolibetaliteradaliud.Quidautemest, ipsius pene texlus sermone monstratur. Cumenim dico dominusservi dominus,ad genitivura casumreddidi nominativum.et rursus ad eumdem sibulans fusciorfiat,dispositusad nigredinem dicituret nigredine affectus.Sin autem illa nigredo fortiuselimmutabilitercorpusinfeceritjhabitusnominatur:quocirca habitus estinveterata affectio.Unde omnishabitus dispositio vel affectio est,non autem omnisdispositio vel affectio habitus. Et ne multa dicendasint.hoc quoque constat in habitu et dispositione.est. Hujus enim rei sensibilis dictum est^atsi con-convertero. Dico enim servus domini servus,et hic U quodhabitus immutabilis passio est,dispositio veroquoquenominativusad genitivumrelatusesl. Eodem non similiter,sed affectio quaedam est,et ad aliquamquoque modo sese habet pater filii pater, et fllius remconjunctio,quae potest facile permutari.Positiopatris fllius,et magister discipuli mMgister,et discipulusmagistridiscipuluSjhaacergo id quod sunt.similiteraliorum dicuntur.Nam quod aliorum dicun-vero est alicujus rei collocatio,ut est statio,sessio,inclinatio,accubati(i,et alia bujusmodi. Nam et quistat quodammodo positus esse dicitur et collocatus»tur secundum gentiivum redditur casum, alia veronon secundum eumdem casum consequentiam reddunt.Sensusenim ad allquid est,sensibilis enim reiest sensus. Quod enim sensibile est sentiri potest,quod senliri potest, sensibile est, et nunc quidemsensus sensibilis rei sensusgenitivoaccommodatuset qui sedet,et qui aocumbit, et qui secundum caeteraspositiones est positus appellatur. Quocirca etstatio et sessio et accubatio positiones erunt. Sedquoniamquid essent dictum est,nunc si suntad aliquidvideamus,babitum relative dici ea res probat,quKaliisquoquerebusdocumentofuit esserelativis,ut est in sensu atque in scientia.Idcirco enim dictum