t. II (PL 64)

1021 BLBNCHORTJM SOPHISTJCORUM ARIST0TELI8 INTBBPRBTATIO. 1022peculiariaque principia non interrogat, nam sinondaret, non jam haberet ex quibus amplius disputaretad instantiam. Talis autem est tentativa,namlentativa non talis est qualis est gcometria.sed qualemutique haberet, non sciens aliquis. Fieri enimpotestut periculum sumat, et is qui nescit rem deeo qui nescit, siquidem et dat non ex quibus scit,neque ex propriis, sed exconsequeatibus, quajomniatalia sunt quae scieatem quidem nihil prohibetnescire artem, nescientem autemnecesse est ignorare.Quare manifeslum quoniam nuUius determinatitentativa disciplina est, eo quod de omnibus est,nam omnes artes utunturquibusdam communibus.Ideoque omr.es illitteratiquodam raodoutuntur dialecticaet tentativa. Nara omnes usque ad aliquidconantur dijudicare eos qui pronuntiant; heec autemsunt communia, nam illa nihil minus sciunt ipsi,quamvis videantur longe extra dicere. Redarguuntigilur omnes, nam sine artequidem eo participant,cujus artificialiter est dialectica,et arte syllogistica,tentativus, dialecticus. Quoniam autem sunt multaquidem haec et de omnibus, non talia autem ut na-sitiones est disciplina, omnem habet hanc speculationem,et de redargutionibus quidem apparentibusdiotum est. ^CAPUT XII.Loci sophislici interrogantium ad falsum autinopinabile.De aliquo est falsum quidpiam ostendere, et orationead inopinabile duoere. Hoc autem fuit secundumpropositum sophistioae intentionis. Primumquidem ex eo quod interrogat quodam modo, etperinterrogationem accidit maxime,nam id ad nullumdeterminatum interrogare propositum, venativumestillorum.Temere namque dicentespeccantmagis;temere autem dicunt, quando nihil habentpropositum.Etidinterrogaremulta(quamvisid determinatumsit ad quod disputant) et id ea quas videntur,dicere se postulare, facit quamdam idoneitatem,utad inopinabile ducat aut falsum. Et si interrogatusafflrmet aut neget lllorum aliquid ducere ad ea adquae promptus est argumentari, potesttamen nunominus nocere per haac quam prius, nam repetuntaliquid ad id quod in principio. Elementum autemdeveniendiadfalsumaliquodautinopinabile,nullamstatim interrogare positionem, eed afflrmare ob idse interrogare quod discere velit, nam locum argumentationisconsideratiofacit.Ad falaumautem ostendendumproprius loous sophisticus est ducereA. ad talia ad quae abundat orationibus, est aulem beneet nonbeneid facere, queraadmodum dictum estprius. Rursum utadinopinabiliaducat,considerareex quo genere est qui disputat, deinde interrogarequod pluribus illi dicunt inopinabile, estenim singulisquibusque aliquid tale. Eleraentum autem horunisumeresingulorumquequorumquepositionesinpropositionibus. Solutio vero et horum corapelensfertur ostenderequod non propterorationemacoiditinopinabile, semper autem id quoque vult qui contftndit.Amplius autem exvoluntatibuset manifestisopinionibus, nam non eadem volunt etdicunt, seddicunt quidem deooratissimas orationes, volunt autemoa qua videnlurprodesse : utbene mori magisquam voluptuose vivere dicunt oportere, et ageroo juste magis quam divitis affluere prave; volunt autemcontraria.Eumigiturquidicit secundum voluntalos,ad has manifestas opiniones ducendum,eumvero qui dicit secundum has, ad absconsas; utrovisenimmodo necessarium estinopinabiliadicere,namautadmanifestasautimmanifestasopiniones dicuntcontraria. Plurimus autem est locus faciendiinopi-tura quaedam sint et genus, sed ut negationes ;alia nabilia dicere, quemadmodum Gallicles in Gorgiaautem non talia, sed propria sunt. Ex illis de omnibusscriptus est dicens: Et veteres autem omnes arbi-experimentum possibile estsumere, et artem trati suntaccidere propterid quod secundumnatu-esse quamdam, et non talem esse quales qua3 demonstrant,ram et secundum legom contraria; contraria enimeo quod oontentiosus non est omnino sicse habens, ut pseudographus : namnoneritcaptiosusexdeterminati cujuspiam generisprincipiis,sedcircaomne genus erit is quicontentiosus. Loci igitursophisticarum redargutionum hi sunt, etquodessenaturam etlegemdicunt, etjustiliarasecundumlegem quidemesse bonum, secundum autem naturamnon bonum. Oportet igitur ad eum quidem quidicit secundum naturam, secundum legam obviare,ad eum vero qui secundum legera, ad naturam dudialecticiest considerare de his, et res eas posse ^ cere;nam utroquemododicere contingit inopinabilia,erit autem quod secundum naturam facere, non difflcile videre : nam quae circa propo-quidemipsisverum,secundumautemlegemquod multiludinividetur. Quare manifestumquodetilli, quemadmodumet qui nunc, autredarguere, aut inopinabiliadicere respondentem, conabantur efflcere. QuaedamauteiT interrogationumhabentutrinqueinopinabilemresponsionem,ut utrura sapientibus an patri oporteatobedire,et expedientia facere an justa, et an injuriampati etigibilius quam nocere. Oportet autemduoere ad ea quae multitudini et sapientibussuntconiraria: nam si dicat aliquis ut ii qui circa orationesad ea qusa multitudini, si autem ut multi ad eaquae iis qui in oratione; dicunt enim hi quidem exnecessitate beatumjustum esse, multitudini autemD inopinabile est regem infelicem esse. Estautem adea qua3 sic sunt, inopinabilia ducere idem ei quodesl ad eam quae est secundum naturam et secundumlegem contrarietatem ducere; nam lex opiniomultitudinis,sapientes autem secundumnaturam etveritatem diount, et inopinabilia quidem ex hisoportet quasrere locis.CAPUT XIII.De captionibus nugaiionis et solascismi.De eo quidemquodestfacerenugari, quidnamdicimusnugari.jammonstravimus.Omnesautemtalesorationes id volunt efficere, si nihil referat nomenet orationem dicere. Duplum autem,et duplumdi-