t. II (PL 64)

1139 AN. MANL. SEV. BOETII 1140legata peounia numerata, cumeisit argentumomne A non sequuntur, pro liberis raanere nihil oportet,legatum.nonest argentum numeiatapecunia; atqui et itanon est a consequentibus argumentum, quiaest argentum numerata pecunia, legata est igitur non id quod consequebatur assumptum est, sed idmulierinumerata pecunia, cum ei fuerit argentum quod praecedebat. Erat quippe antecedens, nuptaomne legatum. Sed quod TuIIius brevitatis oausa raulier praeter connubii jus ;sequebatur, cum flliipraeteriit, id est, illara partem propositionis quae aitCum silmulieri argentum omnelegatum, nosapertiorisintelligentieecausasubjunximus ; nec perturbareleotorem debet, quod cum in superioribusexemplis in seoundo raodo per negationem factafuerit semper assumptio, et per negationem rursusillata oonclusio, nunc per affirmationem et assumptioet oonolusio faota est. Cujusrei evidentissimaratio est.Namcum in superioribus exemplis primapropositioexafflrmationibusfueritconstiluta,atquein secundo modo assumptio id quod sequebaturauferret,atqueinterimeretidquod prascedebat, necessariumeratduplioemaffirmationemgeminata negalioneconsumi, hoo modo : Si dies est, lux est, utraequeexaffirraatione sunt constitutae. Utigitur posteriorpars, id est lux est, quae affirmalio est, interimatur,deneganda est. Dicam igitur: Atqui non estlux, quo fit ut praeoedentem quoque partem, id est,diesest,quam afflrmationem esse manifeslum est,negationetollamus.conoludentesjdiesigiturnonest.At in hoc Giceronis exemplo utraque pars primffiatque hypotheticae propositionisnegationibus enuntiataest, quas in assumptione vel C(inolusione nonabaliisnisiabaffirmationibusauferuntur,hocmodo.Est enim tale Gioeronis exemplum : si legata nonest mulieri numerata pecunia, non est numeratapeounia argentum, vides ut sit utraque negatio ?Nam et non esse legatam mulieri pecuniam numeratam,et non esse numeratam pecuniam argentum,utrasque.innegationesunt posits; quod siauferendaestperassumptionerapropositionisoonsequenspars,quoniam negatio est, non esse numeratam pecuniamargentura, dicendum est argentum esse peouniamnumeratam ;quod si in conclusione auferenda estpars preeoedens,eaquffi negatio est,id est, non esselegatam mulieri pecuniam numeratam, dioendumest : Legata igitur mulieri numerala pecunia est. Etseoundus quidem modusrite a consequentibus factushujusmodi est. IUud tamen est diligentius adnotandum,quod superius M. Tullius, oum looorumomnium breviter exempla disponeret, looi hujus,quiaconsequentibusducitur, inconveniensseoundoconditionaliumsyllogismorum modo subjecitexemplum,potiusque primo convenit modoquia non aconsequentibusoonolusionem,sedabantecedentibusfacit. Itaquippe posuita consequentibus, si muliercum fuisset nupta oum eo quicum connubiijusconcessumnonesset, nuntiumremisit,quoniamquinati sunt patrem non sequuntur, pro liberis manerenihiloportet, Hic igitur cum quaeratur an dotis parsapud virum debeat permanere, id quort praecedit assumitur,ut fiat rata oonclusio hoo modo : Sed mulieroum eo nupta est quicum connubii jus non fuit,concluditur: Quoniam igitur qui nati sunt patrempatrem non sequebantur, prc eis nihil ex dote retineri.Sic igitur TuIIius pro eo quod est a consequentibusarguraenturu, ab antecedentibus potius deditexemplum. Potest vero ita fieri a consequentibusargumentum, si id de quo quaeritur prius ponatur,et id quod assumendum ; est posterius, hoo modo :Siquidex dote pro liberis manere oportebit, quiapatrem liberi sequuntur, cum eo nupta est mulierquioum oonnubii jus esset. Sumoigituridquodoonsequiturper negationem,ita :Sednon estnuptamunlier oum eo quioum oonnubii jus erat, atque ideoqui nati sunt, patrem non sequuntur. Perimiturergoin conolusione id quod in proposilione prfficesserat.Itapro liberis igitur manere nihil oportet. Sed desecundo modo ista sufficiant,nihil namque,ut arbitror,praetermissum est.Tertiusmodus a repugnantibuslonge perspicuus hoc modo est : Non et legatumomne argentum est, et non est legata mulieripecunia enumerata. Ilio namque consequens eratSi argenturaesset omne legatum, pecuniam quoquenumeratamfuisselegatara;utigiturfleretrepugnans,huicconsequentiae interposita negatio esl, dictumqueest, si argentum omne legatum esset, numeratampecuniam non esse legatam ;quod quia pugnatet falsum est, ad veritatem alia negatione sio reducitur: Non si legatum argentum est, non est legata^ numerata pecunia, ut soilicet ei afflrmationi oonveniat,quffl dicit, si legatum argentum est, legatamesse peouniam numeratam. Assumimus igitur huiopropositioni argentum omne esse legatum, et conssquituromnem numeratam pecuniam mulieri esselegatam,"ut sit forma argumentationis hujusmodi :Non si legatum argentum est, non est legata numeratapeounia, atqui legatum argentum est, legataest igitur numerata pecunia.M. veroTuliius propositionemita forraavit : Non et legalum argentumest, et non estlegatanumerata pecunia. Sed nos idcircocasualemconjunctionemapposuimuseamquaeests2,ut exquo esset genere talis propositio monstraremus.Namqueid ex consequenti connexo negationeaddita fit repugnans. Gonnexum vero nullaD sque ut sit conjunctio posset ostendere, quanquamidem efficiateicopuIativaconjunctio.NamquiE oonnexasunt,etiam conjunota esse intelliguntur, exhoc quod pauloante diximus, quodargumentumexea propositione profectum est, qus duabus affirmationihuscopulabatur, el juncta negatione insuperdenegata est. In omnibus igitur illud est approbatum,pecuniam numeratam mulieri deberi, cum sitargenturaomnelegatum.Sednunoquidem ex supradictispropositionibus, id quod antecedebat, assumpsimus; nunc vero, id quod consequebatur ;nunc autem, id quod repugnabat. Ao de explanandisCiceronis exemplis, ut arbitror, satis est.