t. II (PL 64)

nammz IN LIBRUM DE TRINITATE 1284loratum. Pars vero priedicamentorum loco rationis A. '^idemur, et qualitatem quidem Tocamua id quo jusestin numero accidentinm : scilicet cum de subsiatentibusdicanlur, tamen eorum subsistentias comitantur.Et sic quidem naturalium genere qncecunquepriEdicantur naturalium propriis rationibus, subsistentiEBvel accidentia nominantur. At cum quis converterithffic prajdicamenta in divinam praedicationem,cum scilicet de Deo praedicari dicantur, sive subatantiae,sive qualltates, etc, cuncta quae prsedicari possuntimitantur ; id est, quamvis quod de Deo praedicaturnominatur substantia, vel qualitas, vel quantitas,vel aliquo naturalium nomine appelletur, non tamenest quod dicitur, sed aliqua rationis proporlione; ita nominatur ad aliquid vero, id est relatio, nonomnino, id est nequaquam sicut id qno Deus est, potestde ipso praedicari.Nam suhstantia.} Quasi : Vere quae de Deo praedicantur,non sunt quod nominantur. Nam quae vocaturejus substantia, in illo quidem de quo praedicatur est,sit corpus, quo coloratum, quo lineatum, dividendumest ; et est quidem corporalitate corpus, coloratumcolore, linea lineatum. Sed aJhuc dividendum est,quibus haec rationum locis contineantur ; et dicimusquod non corporalitas colorem aut lineam, sedcolor et linea corporalitatem sequuntur. Non enimhaec corporalitatis, sed horum corporalilas causaest. Qua ratione illa corporis est esse, haec veroin eodem corpore illi adsunt. Ideoque primum illa,deinde quod ea corpus est, vera ratione est horumsubstantia. Haec vero primum corporalitas, et peream corporis accidentia : bis enim vere substat, etcorporalitas cui adsunt, et corpus cui insunt, idvero quod est Deus, quod est, non modo in se sim- gtus dicitur ;sed tamen non ratione mathematicorumaccidentem, bed potius eam quae sit substantia, noQquidem subjectionis ratione, sed, sicut praediclum est,ultra eam quae a subjectione vocatur substantiam.Neque enim.] Quasi : Vere non qualitate, sed quadictum est subslantia, de illorum quolibet dicimusjustus. Neque enim aliud est quod ipse est, aliud estquod justus est. Videlicet non est aliud quo justus,ab eo quo ipse est, sed potius idem est Deo esse, quojusto : scilicet eodem quo est, justus est. Item cumdicitur magnus vel maximus, per hoc quod ma;;nitudoquantitatis propria est, quantitatem significare videmur: et eignificamus quidem, sed non accidentem,Imo eam quue sit ipsa substantia, utique talis qualemesse diximus, scilicet ultra substantiam. Vere utique.Idem enira est esse Deo, quod magno, id est, quilibetborum trium, ejdem quo est, magnus est.De forma enim, etc.] Quasi : Quod in eo qualitasbabeat, ideoque nec ipsum, nec quo Deus est subjectionisrationealiquibus substat. Quapropter nequaquamrationis proprietate vocatur substantia, sedquoniam eo Deus _proprie est, recte nominatur 'essentia.jQuiatamen non est tanta dictionum copia, utquaeque suis possint nominibus designari (sicut praediximus),humauEe locutionis usus ab aliis, et maximea naturalibus, ad alias facultates, ex aliqua rationissed non in eo vere est substantia, id e.^t, non ea g aive quantitas vocatur, non est quod dieitur, sed illaveritate rationis qua dicitur substantia quodlibot quam diximuB singularis, et simplex, ac solitaria abillud esse, quo subsislens est aliquid, est substautia omnibus quae accidere solent essentia ; et sic rectissimequod in eo est, sed aliqua rationis proportione vocaturvocatur quidquid in eo quasi post substantiamsubstantia. Verbi gratia, corpus est aliquid, tanquam forma diversa ab eadem substantia praedica-id est, est corpus et coloratum et lineatum. Eed quotur. Superius enim hoc idem demonstratum esl deforma ejus, quoniam scilicet ig, id est Deus, sit veraforma, et ejus siDguIaritate unum vere, et adeo simpleiin se, et ab his quae solent adesse solitarium,quod nec ex ejus partibus, nec ex illis accidentibusest ejus, qui propter hoc est id quod est, ulla pluralitas.Sed hiec, eto.] Quasi : Substanlise, qualitales,quantitales dicuntur, quae prEEdicantur sive de subsistentibushis, seu de Deo. Sed diligenter attendendumest, quod alio sensu quam caeterorum generumprcedicamenta de ipsis dicuntur. Nam haec praedicamentatalia sunt, ut ex his de quibus praedicanturinsint, et ut etiam illud ipsum in quo sunt faciantgjgg quod dicuntur. In cseteris quidem, quae non sunt- proportione, nomina transfert. Ut quoniam, sicut dicimus,corpus, album magnum, corpus substantia,album qualitate, magnum quantitate ; ita quoque dicimusDeus, justus, maximus : quasi dictum sit,Deus substanlia, justus qualitate, maximus quantitate;dicimus nomina, cum substanlia Deum,quali-plex est, sed etiam ab his quEB adesse subsistentiis Deus, divise, id est, ut praeJicando multa quibus estBolent, ita solitarium est, ut praeter id unum proprietate,is de quo loquimur, ita partiatur, ut unura praedican-singulare dissimilitudine individuum, quo do, alia plurima, quae de ipso praedicari possunt, reisest, aliud aliquid quo esse iotelligatur prorsus non linquat. In Deo vero conjuncte atque copulate, hoc est,ut praedicatio quaelibet, sive qua substantiam, sive quaqualitatem, sive qua quantitatem dicimus prsedicatam,nihil quo sit is de quo loquimur, praedicandum dimitlat: hoo modo : cum dicimus aliquid estsubstantia, aut aliquid est homo vel Deus, hoc itadicitur, quasi ipsum de quo haec vel il!a prsedicatursubstantia, sit substantia, id est eum de quo diciturfaciat esse quod dlcilur, scilicet faciat ut illud sitsubstantia, hoo est, sit homo vel Deus. Quod utiquefacit. Sed quamvis dicendi modus idem sit, cum dealiquo dicitur est homo, et de aliquo dioitur est Deus,sensu tameu ex quo dicitur, alterum dictorum abaltero distat. Quoniam scilicet is qui praedicatur essebomo, quamvis sit homo, non tamen est integre hoctate iustum, quantitate maximum nominamus, oum y. jpsum quod prffidicatur homo, id est non toto quotamen nihil horum rationis aut generis proprietate,sed tantum proporlionali transumptione dicamus.Quod igitur in illo substantiam nominamus, non estsubjectionisratione quod dicitur, sed ultra omnem litates, quibus est qualis, et quantitates, quibus estquae accidentibus est subjecta substantiam ) est essentia,absque omnibus quae possunt acciderequantus, relinquit. Ac per boc nec in eo quod dicitursnlitariaomnino. Uem qualitas, et caetera quae evenireqiieunt, ut quantilates non sunt in Deo quod vocantur.Quorum omnium ut fiat amplior intellectus,exempla subdenda sunt : quoe sunt hujusmodi, namcum sive de Patro, sive de Filio, sive de amborumSpiritu loquentes, dicimus Deus, videmur eam, quahorum trium quilibet est, signiiicare substantiam, etsigniflcamus quidem, sed non eam quae illius sitrationis cujus suut quae in naturalium genere appellanturhoc nomine, imo eam quce sit principaliset aeterna essentia, ultra omnem naturalinm quae extempore initium habet substantiam. Cum vero dequolibet eorum dicimus justus, qualitatem signiflcareest praedicatur esse quod est in eo quod diciturhomo esse ; sed qui hoe de aliquo dicit, plurima, quibusidem ipse est, de ipso adhuc dicenda, id est qua-esse substaotia plene praedicatur totum quo est.Quod enim est cum eo quo est, hoc aliis debet quaenon 6unt homo, id est quee nequaquam praedicat quidicit est homo. IUe vero de quo dicitur est Deus, estperfecle hoc ipsum quod dicitur esse, scilicet Deus,id est nibil prorsus quo ipse sit de ipso adhuc dicendumrelinquit. Ipse enim nihil aliud est prorsus,nisi id solum singulare et simplex quod ipse est.Nihil scilicet quo ipse sit habet, nisi singularem simplicemqueessentiara. Ea namque et est, et Dous est.Ac per hoc, quia videlicet qui de illo dicit est Dcus,nil quo ipse sit dimisit, reote potest dici quod ille esthoc ipsum solum quod prsedicatur esse, cum deipso dicitur est Deus : et hoc quidem sensu, praedi-