t. II (PL 64)

1267 IN LIBRUM DE TRINITATE i268tendaatur, hac vere abstractorum imitatione siue A cipitur quam vel rationali opinione, imo opinabili ratione,quae non semper et in motu sunt, sensilia sci-motu esse dicuntur. Non enim tantum sicuti sunt,verum etiam aliter quam sint, res aliquae saepe vere licet, percipi possunt ; vel discipIinaU eorumdemconcipiuntur. Propter quod etiam ipsa aniuii speculatiodividitur, et vel ex his qute inspicit, vel exmodo inspiciendi cognomiuatur. Cum enim nativa,sicut suntj id est conereta et inabstracta, considerat,ex sua quidem propria polestate, quahumano animo datum est ex sensuum atqueimaginationum praeeuntibus adminiculis reri sensilia,ratio dicitur ; sed ex his quae considerat, nativisscilicet inabstractis et motum habentibus, naturalis,et ia motu et inabstracta cognominatur :et quod ex hac causa sit haec nuncupatio, manifestedemonstrat, dicens : Considerat enim corporumformas, id est figuras, et hujusmodi alias, non modoin materia cui insunt, sed et cum materia cui ioilla adsunt, atque ex hoc subsistentium omniumconcretio dicitur. Creatio namque subsistentiaminesse facit, ut id cui inest, ab ea aliquid sit. Con- gcretio vero eidem subsistentice naturas posteriorisrationis aceommodat, ut id cui cum illa insunt, simplexnon sit. Quae quoniam esse non possunt, nisi sicsubsistentibus insint, ut eorumdem subsistenliis adsint,inabstractae dicuntur. XJnde ait : Quae posteriorisrationis formae a corporibus non possunt separari,non disciplinali ratione, sed actu, id est, utquod sunt dum concretie snut, retiueant separatfe.Ex eadem concretione contingit corporum motus,cum scilicet concretas vicissitudo decedentiumsuccedentiumque commutat. Quae enim concrelioneBon simplicia sunt, videlicet corpora, in motu sunt ;ut verbi gratia, in motu qui est secundum locum,apparet, cum ponderositatis su^E proprielate, et terradeorsum fertur, et iguis sursum, haljetque motumnon illa quoe est subsistentium esse, unde;unumquodqueeorum aliquid est prima materia, sed quaeilli materiae in eisdem subsistentibiis concretioneest forma conjuncta. Alia vero speculcitio, quoe nati- Qvorum inabstractas formas aliter quam sint, id estabstractim considerat, ex fine quo illud facit, Graecequidem fia97]fjiaTix-/i, Latine vero disciplinalis vocatur.Recte utique. Cum enim sint inubstractaj, id est,cum nisi in concretione non sint, quid lanicn ibisint oportet intelligi: neque enim ralionalis epeculatioperfecte id quod est esse aliquid capit ; disciplinalisquoque id unde illud est quid sit firmiter teneat,verbi gratia, non propendil ralio quid sit essecorpus, et esse coloratum et esse latum, nisi disciplinaquid sit corporalitas, quid color, quid lalitudocognoscat. Quod fieri non potest, nisi hfecinabslracta atque concreta, et ab eo in quo sunt, eta se invicem abstrahat et discernat. Ex hoc ergo quodinseparabilia ad hoc separat, ut eorum natura perspiciet proprietas valeat comprehendi, mathesissive disciplina vocatur, inabstracta quidem, eo quodinseparabilia sunt, quse nisi separatim non perspicit.Haec enim formas corporum speculatur sine materia, nnon dico speculatur e^se sine materia, sine motutamen. Si enim concretio his quae sunt confert motum,convenit ut separatio his ex quibus sunt toUatmotum : non tamen quod motabilia careant motu,sicut inabstracta non possunt abstrahi, sed quod, sicutdictum est, mathesis ea sine materia speculatur,ac per hoc speculatur sine motu. Rei etenim actusformas semper continet inabstractas. Unde supponit,quae formEe cum in maleria sint, id est in corporibus,ab his corporibus separari uon possunt. Ideoquequod mathemalica speculatio dicitur, inabstractaab actu rei ; quod vero sine motu, a modo speculandimetonymica denominatio est. Tertia vero speculatio,quse omnia nativa transcendens, in ipsoeorum quolibet principio, scilicet vel opifice, quoauctore sunt ; vel idea, a qua tanquam exemplarideducta sunt ; vel GXt), in qua locata sunt, figit intuitum,per excellentiam intellectualis vocatur. Quodenim simplex sine motu et semper est, verius per-formae inabstractae, ideoque in motu, separatim atquesine motu possint atlendi. Ab ipsius autem reiquce percipilur natura, Iheologica ; el a proprietale,sine motu, abstracta atque separabilis cognominatur.Recte utique. Nam Dei substantia, id est Deus veldivinitas, et materia caret et motu, id est, nec Deusnec ejus essentia potest esse materia. Neque enimea qua ipse est essentia, quae Graece ouaia dieitur,potest esse non simplex, neque in eo eidem essentiaeadesse aliud aliquid potest quo ipse sit. Non enimDeus simplex esset, si vel ejus essentia constaret exmuitis essentiis, vel eidem formae adessent in illo,quarum vel ipse Deus vere esset, vel ejus essenliaratione diceretur subjectae materiae : et heBC quidemest, (;x rerum quae percipiuntur diversitate, speculationumdiversitas. Quamvis igitur rerum speculationibussubjeclarum aliquae sint raliones communes,plurimas tamen proprias esse necesse est. Ac perhoc in naturalibus, qua? sicut sunt percipi debent,scilicet concreta et inabstracta, oportebit philosophumversari ratiouabiliter : ut scilicet posito comiue,quo et id quod est et id quo est signifioatur,ea vi mentis qua concreta reri debent, diligenter attendatquid proprie sibi, vel quod est, vcl quo est,concretionis consortio exigat, et quid caeterarumspeculationum locis communicet. In mathematicisvero ubi innbstracta aliter quam sint, id est abstractimattenduntur, oportebit eum versari disciplinabiliter,ut scilicet cum ea quae nisi subsistentibus iusint,omoino nihil sunt separatim ab eis cum ceperint: sic eorum propria ad disciplinam faciendamattendat, ut communes sibi cum caeteris speculationibusrationes ad ipsa minime contrahat. In naturalibusenim dicitur homo species generis, id estanimalis aut corporis. In mathematicis vero nongeneris, sed individuorum tantum species diciturhomo. Ideoque naturalis concretionis proprietate diciturgenus de specie praedicari. MathematieEe vero abstractionisproprietate non genus, sed generis genus,de ea quae non generis, sed individuorum tantum speciesest, vere et consequenter praedicari conceditur. Indivinis quoque, quae non modo disciplina, verumetiam re ipsa abstracta sunt, intellectualiter versarioportebit, id est, ex propriis rationibus theologicorumilla concipere, et non ex naturaliter coucretorum,aut disciplioaliter abstractorum proprietatibus judicare.Quod autem hoc ita velit intelligi, aperit, cum subjungit: Neque oportebit diduci ad aliqua creata, quaevere existentium sunt imaginationes, sed potius ipsamex suis rationibus inspicere singularem ac simplicemformam.Qum vere, etc.] Hucusque speculativae ecientiaepartes, et quibus quae speculari conveniat, ostendit.Nunc quod Patris et Filii et Spiritus amborum unasit singularis et simplex essentia, qua sola unusquisqueillornm est id quod est, theologica utens speculatione,demonstrat : ut per hoc calholici, qui dicunt,Pater est Deus, Filius est Deus, Spiritus sanctusest Deus, et iude inferunt : igitur Pater, et Filius,et Spiritus sanctus sunt unus Deus, non tres Dii,recte secundum propriani eorum de quibus loquunturrationem iuferre intelligantur. Quasi, in divinisoportehit ipsam intellectualiter inspicere formam,quae vere forma est. Ac si dicat : Multa sunt quaevocantur formae, ut corporum figurae, et alia quae insubsistentibus creatiooe seu concretione fiunt, quibusid cui insunt, aut aliquid est, aut aliquid essedoctriuje oidine demonstratur ; sed haec omnia perse habent sua ex quibus ahqua ratione deducuntur,aut ad illa spectant principia, ideoque mutuata abalio, nuncupatione potius quam rationis verilate, formaenominautur. Essentia verp quae principium est,omnia creata praecedit, illis omnibus ut esse dicanturimpertiens, et a nullo alio ut ipsa sit sumens,