t. II (PL 64)

8T7 LIBHR DB DIVISIONE. 878propter alia muUa,tum propter ulilitalem queeestmaximapartiendi.Quarequoniammaximusususestfacillimaque doctrina,ego quoque id.sicutpleraqueomnia,Romanis auribus tradens, introductionis modo,habitaquein eamdem rem,et competenti subtiliquetractatione,et moderata brevitate,perscripsi,utnec anxietas decisae orationis, et non perfeotee sententi6e,legentiummentibus ingeratur;nec putetsupervaouamloquacitatemharum reruminexperiens,rudis, insolensque novi, audientium mentes habere; nec ullus livor,id quod et arduum est natura,et ignotum nostris ;nobis autem magno et labore,etlegentium utilitale digestum,obliquismorsibusobtrectationisobfuacet ;denlque potius viani studiis,nunc ignoscendo, nunc etiam comprobando,(iuamfrena bonis artibus stringant,dum quidquidnovumest impudeuti obstinatione repudiant.Quis enim. nonvideatplurimum ad bonarumartiumvaleredefectumsi apud mentes hominum nunquam sit desperatiodisplicendi? Sed haec haclenus. Nunc divisionisipsius nomen dividendum est,et secundum unumquodquevocabulum uniuscujusque propositi proprietatepartesque tradendee sunt. Diviaio namquemultis modis dicitur. Est enim divisio generis inspeoiea.Est rursus divisiocumtotuiii in propriasdividiturpartes. Est alia, cum vox multa signiflcanain signiricationespropriasrecipit seotionem. Pristerhas tres,estaliadivisioqua3secundumaccidens fieridicitur. Hujus autem est triplex modus.unus cumsubjectum in accidentia separamus,alius cum accidensin subjecta dividimus,tertius cum accidens inaccidentia secamus : hoc ita fit, si utraque eidemsubjectoinesse videantur.Sed harumomniumexemplasubdenda sunt,quatenustotiushujus divisionisratio elucescat.Genus dividimus in species cumdicimusanimalium alia rationalia, alia irrationalia;rationnlium alia mortalia, immortalia. Vel cumdicimus colorum alia alba, alia nigra, alia media.Oportet autem omnem iivisionemgeneris in speeies,aut in duas fieri partes,aut in plures.Sed nequeinflnilae species esse generispossunt,nec minusduabus. Hoc autem cur eveniat, posterius demonatandum est. Totumin piirtes divididur quotiesinea ex quibus est compositum unumquodque resolvimus,ut cum dico, domus aliud esse tectum,aliud paries,aliud fundamnntum,el hominem con-.jungi anima et corpore.Cumque hominis dioimuspartes esse Catonem, Virgilium, Ciceronem et singulosqui cum particulares sint, vim tamen totiushominis jungunt atque oomponunt.Neque euim homogenus, necsinguli homines species, sed partesquibus totushomo conjungitur. Vocis autera insignificationesproprias divisio flt, quoties una voxmulta signiUeans aperitur,et e.jus pluralitas signiflcationisostenditur,ut cum dico canis quod est nomen,ethunc quadrupedemlatrabilemque designat,etcoelestum quidadOrionis pedemmorbidummioat.Est quoquealius marinuscanis,qui inimmoderatamcorporis magnitudinemorescens,caeruleus appella-A. tur.Sed hujus divisionisduplexmodusest.Aulenimunum nomen multa significat,aut oratio jam nominibusverbisque composita;et nomen quidem multasignifioat, ut id quod supra proposui. Oratio veromulta designat,ut aio te, jEacida.Komanos vincereposse. Et nominis quidem per significationes propriasdivisio aequivocationis partitio nuncupatur,orationis veroin significaliones proprias distributioambiguitatis discretio est quam Graeci aj;.tpi6oX(«vvocant,ita ut nomen multasignificans eequivocum:oratio vero multa designans amphibola atque ambiguapraedicetur.Eorum autem quo? seoundumaccidensdividuntur,subjecti in acoidentia divisio est,ut cum dicimus omnium hominum aliisunt nigri,alii candidi,alii medii coloris.Higc enim accidentiaB sunt hominibus,non hominum species,et homohissubjeotum, non horum genus est, Accidentis veroin subjecta sectio evenit,ut est omnium quss expetuntur,alia in anima, alia in corporibus sitasunt.Animae namque atque corpori id quod expetituraccidens,non genus,est,et boni quod in animaetincorpore est situm non sunt haecspecies,.sed subjecta.Accidentis vero in accidentia divisio est, utomnium candidorum, alia suntdura,ut margarita,alia liquentia,ut lac.Liquornamqueetalbedo atquedurities hicsuntaccidentia.Sed album in duraatqueliquida separatum est. Gum ergo sic dicimus.accidens,in alia accidentia separamus,sed hujusmodidivisiovicissim semperinalterutrapermututur.Possumusenim dicere eorum qu£E dura sunt,alia suntn nigra, alia alba, et rursus eorum qus liquida,aliasunt alba,alianigra.Sed hajc rursus oonversa dividirauseorum quae sunt nigra, alia sunt hquentia,alia vero dura. DifTert autem hujusraodi divisio abnmnibus quse supra dictae sunt.Nam nequesignificationempartiri possumus in voces, cum vox inproprias significationes discernatur. Nec partes intotura dividuntur,quamvis totum separetur in partes,nec speciessecantur in genera,lioet genus inspecies dividatur. Quod vero superius dictum esthano divisionem ita fieri, si utraque contingerenteideminess8subjecto,si attentiusperspicitur liquet.Nam cum dicimuseorum quae dura sunt aliaessealba, alia nigra,ut lapis atque ebenus,manifestumest ebenoutraque inesse et duritiem et nigredinem.n In caeteris quoqueiddiligenslector inveniet.Quibusautemsumraaoperatio veritatisinquiritur,hispriusintelligendum est quae sit horum omnium simulproprietas,quibusque inter se sigillatim differentiiasegregentur. Omnis enim vocis et generis et totiusdivisio, secundum se divisio nuncupatur. Reliquasvero tres in accidentis distributione ponuntur. Seoundumse autem divisionis hujusmodi diCferentiaest. Differt enim divisio generia a vocis divisione,quodvoxquidera inproprias significationes separatur.Genus vero non in significationes,sed inquasdama sequodamraodoprocreationesdisjungitur,etgenus semper speciei propria; totum est,ut univer-