t. II (PL 64)

461 IN LIBRUM DE INTEEPRETATIONB SDITIO SECDNDA. 462est enim oppositio habens contradictionem.in qua A esse,idemque aufert negatio.et est conlradictio afafflrmatiosi vera est, negatio falsa sit, si negatio firmatioel negatioopposita3,talisoppositioinlegramvera est,fallax alfirmatio videatur. Positis ergo secundumunivocationem terminis,utrasque simul etaftirmationem et negationem veras esse conting;t,utsi quis dicat : Homo ambulat, homo noa ambulat,affirmatio de quodam homine vera est, negatio despeciali vera est,sed speoiulis homo et particularisunivocasunt.Quocircasumptisunivociseontradictionon flt :at vero nec si ad aliam et aliam partem afflrmationegatioque ponatur, flt in ipsis ulla verifalsique divisio, sed utrasque veras esse contingit,utcumdioo oculus albusest, oculus albus non est.faoit contradictionem.in qua affirmatio et negatioutra3(}ue verae simul esse non possunt. Afflrmationisautemnegationisquenaturaadqualitatemquamdamrefertur.Qualitas enim queedam est afflrmatioatque negatio, praeler hano vero qualitatem estetiam quantitas propositionum, de qua posteriuspaulo dioendum est. Sed volens Aristoteles quidesset contradictio nos docere.priusubi essetostendit.In oppositione enim contradiotionem omnemnecesse est esse. Quare quoniam contradictio in oppositioneest, qualis autem oppositio hanc contradiotionemIn alia enim parte albus est,in alia albus uon eat:atque ita et negatio vera est,et afflrmatio,nec si ad faciat adhuc ignota est. Sstque haec op-positio aut in qualitate oppositionum,aut in quanaliudatque aliud referens dicat,nulla inde contra- g titate,aut in utroque,et de qualitate propositionumdiotio procreatur, ut cum dico, deoem dupii sunt, qua3 in afflrmatione et negatione consistit, dietumdeoem duplinon sunt.Nam si ad quinarium referam, est.Nuno de quantitate dioetur, ut ea quoque cognitavera est afflrmatio.si ad senarium vera negatio,necperspiciatur an in qualitate,an in quantitate,ansi diversam lempus in affirmatione ao negatione sumalur,in utroque propositionum contradictio sit.ut cum dico, Soorates sedet, Socrates nonsedet. Alio enim tempore sumptum sedere veramDE SUBJECTIS ET PR^DICATIS ENUNTIATIONUM.faoit affirmationem,alio tempore non sedere veram Quoniam autem sunt hasc quidem rerum unive7'salia,facit negationem. Amplius quoque si diverso modo illa vero singularia. Dico aulem universale quod dequis dicatinnegationequodjam inaffirmatione proposait.vimpluribus natum est prxdicari,singulare vero,quodnon,contradictionis interoipit. Si quis enim ul homo quidem universaie est. Plato vero eorum qusedicat affirmationem potestate,negationem vero aotu singularia sunl.Necesse est aulem enunliare quoniampossunt afflrmatio et negatio uno tempore congruenteveritaleconstitui;utsiquis dicatcatulus videt,catulusnon videt.potestate enim videt, actu veronon videt.Quociroa oportet fieri si faoienda est contradictioejusdem (ut ipse ait) praedicati de eodemsubjeoto, non aequivoce, sed univoce, ad eamdempartem,et ad idem relatum,ad idemque tempus,eteodem modo constitui. Quaa omnia in sophisticiselenchis diligentissime prosecutus est.Nunc paucacommemorans distulit in illis libris integram disputationem.Estautem enuntiatio de eo quod est aliquiJesse, vel non esse ;alfirraatio quidem de eoquod est esse,ut Platophiiosophus est; negatioverode eo quod est non esse, ut Plato philosophus nonest. Hffio utraque enuntiatio Plato philosophus est,inesl aliquid aut non, aliquoties quidemeorum alicuiquae unioersalia sunl, aliquoties aulem alicui eorumqux sunt singutaria.Omnispropositiosignificationissusproprietatemex subjectisintellectibusoapit.Sed quoniam necesseesl intellectus rerum esse similitudines,vis propositionuraper intelleotus ad res quoque continuatur.Atque ideo cum aliquid vel affirraare cupiraus velnegare, hocadintellectusetconceptionis animi qualitatemrefertur.Quodenim imaginationeintellectuqueooncipimuSjid in affirmationeautin negalioneponentes,affirmamus scilicet vel negamus,et principaliterquidem ab intelligentiapropositiones vimoapiunt et proprietatem, secundo vero loco ex rebussumunt ex quibus ipsos intelleotus oonstare necesseest.Unde flt ut etquantitale propositio et qualitateparticipet: qualitate quidem inipsa affirma-Plato philosophus non est^sese perimentia et in oontrariumquasi quodam looatalitigio faciunt contradictionem.Contradictio vero est opposiiio afflrmationistioniset negationis prolatione,quam exproprioquiset negationis,in" qua neque ambas falsas,ne'' ' ^ judicio emittit, j acprofert r ;quantilate veroex subje-, 1 j-que ambas veras esse contingit,sed unam semper " ctisrebus quascapiuntintellectus.Viderausnamqueveramjalteram vero falsam.Siqua autem sunt hujusmodi,inalias esse in rebushujusmodi qualitates,quaeinaliamquibus verum falsumque afflrmatio ne-convenire non possunt, nisi in unam quamcunquegatioque non dividal, in illis aliquid diversum, et particularem singularemque substantiam : aliaestnon ad oppositionem integrum reperitur.Dicit autemenim qualitas singularis, ul Platonis vel Socratis,Porphyrius argumentum esse ad id quoddici-alia est quae communioata oum pluribus totam semus afflrmationem negationiita oportereopponi,ut singulis et omnibus preebet,ut est ipsa humanitas.una vera opposita in alteram mox falsitas veniat, Estenim quaedamhujusmodiquaiitas,qu8B et in singuliscommunem inter nos oonsuetudinem oolloquendi.tota sit, et in omnibus tota. QuotiescunqueQuando enira quis aliquid esse dixerit et idem alius enim aliquidtaleanimo,«peculamur,non in quamlibetunampersonamnegaverit, unum ipsorum verum dicere, inentiripernoraen hoomentisoogitatio-alium suspioamur.Araplius quoque. Si aliquid aut nem deducimur,sed in omnes eos quicunque humanitatisest,aut non est, mediuraque interesse et non essedifflnitione participant.Unde fit utheecqui-mhilpoteritinveniri,affirmatio autem ponit aliquidcommunis omnibus,illa vero prior incom-dem sit