t. II (PL 64)

1095 AN. MA.NL. SEV. BOETII 1096ita sint.recte deflnita estsecundum divisionem abciemcomplet, nisi adjiciantur etiam differentiae, inalienatio rei mancipi, scilicetqucB aut nexus tradi- D quibus eadem ratio qus in genere est. Nam cumtione, aut in jure cossione perfioitur.Nam puratraditione,abalienatioreiipsae singulariter diclae totam speciem claudant,inmancipi noii explicatur. Spe-definitione sumptae, partes specieifiunt, quia noncies vero has esse,non partes,hinc intelligitur,quia solumspeciem quidem essedesignant,sed etiamgenus.si quis nexu abalienet rem mancipi, id quod suumHujus exemplum est ; Homo est animal ratio-fuit, in alterius potestatem pleno jure transtulit. nale, mortale. Cum ergo tota definitio homini coaequetur,Quid si etiam in jure cedat, plenum abalienationistotiusque deflnitionispartessint.tumani-jus erat. Ubi autemplenum nomenejus, quod divima,.tum rationale, tum mortale, ipsius hominisqucB mancipi est, dicens : Abalienatio est ejus rei A. >ione fleret, alteram qua per partium divisionem,qu.-e mancipi est, aut traditio allera nexu, aut utraque vero definitio parles enumerat.Sed hocin-cessio in jure, inter quos ea jure civili fieri pos-Bunt. Nam jure civili fieri aliquid uon inter aiios,nisi inter cives Romanos fiBri potest, quorum estetiam jus oivile, quod duodecim tabulis conlinetur.Omnes vero res quae abalienari possunt, id est quaea nostro ad alterius transire dominium possunt.autmancipi sunt,aut non mancipi. Mancipi res vetereaappellabant,qu8e itaabalienabantiir,ut ea abalienatioper quaradam nexus fieret solemnitatem. Nexusvero est quaedam juris solemnitas, qua3 fiebat eomodo quo in Institutioaibus Caius exponit.Ejusdemautem Caii libro primo Instilutionem de nexu faciendo,haec verba sunt: Est autem mancipatio, utsupraquoqueindicavimu8,imaginariaqusdam venditio,quod ipsum jus proprium Romanorum est civium,eaqueresitaagitur,adhibitisnon minusquamquinquetestibusRomaniscivibusfjuberibus,etprffitereaalio ejusdem conditionis quilibramaeneam teneat,quiappellatur libripens. Is qui mancipium accipit,ffis tenens, ita dicit : Hunc ergo hominera exjure Quiritiummeumesse aio,isque raihi emptusesthoc aere fflneaque libra.Deinde aere percutit libram,indequeaes dat ei a quo mancipium accipit, quasipretii loco.Quaecunque igiturres,Iege duodecim tabularum,aliter nisi per hanc solemnitatem abalienarinon poterat. Sui juris aulem caeterae res neomancipi vocabantur, eaedem vero etiam injure cedebantur.Cessio vero tali fiebal modo ut secundocommentario idem Caius exposuit. In jure aulemcessio fit hoc modo:apud magistratum populi Eomani,vel apud praetorem, vel apud praesidem provincise,is cui res in jure ceditur rem tenens ita vindical: Hunc ego hominem ex jure.Quiritium meumesse aio. Deinde postquamhio vindicaverit, praelorinterrogat eum qui cedit an contravindicet;quo negante,autlacente, tunc ei quivindicaverit,eam remaddicit, idque legis actio vocabatur.Res igitur quasmancipi sunt, aut nexu, ul dictum est,abalienabantur,aut in jure cessione. Has autem solemnitatesquasdam esse juris, ex superioribus Gaii verbisostenditur. At si res ea quae mancipi est nulla solemnitateinterposita tradatur,abalienari non poterit,nisi ab eo cui traditur, usucapiatur. Quas cumterest, quia hoecquidem species,illa vero membrapartitur.Hic suboritur quaestio valde difficilis. Namsi definitio est etiam partilio, mirum videri potestquemadmcdum aller sit a defioitione locus, altera partium enumeratione. Quae res maximamconfusionsm prasstat.Nam cum superius in locorumenumeratione alter a deflnitione locus, alter sit apartium enuraeratione propositus, curaque nuncenumerationempartium,vel divisionem,delinitionisspecies esse conflrmet, non est dubium quin cumidem sit partium enumeratio quod definitio (idemnamque est species quod genus),idem sit locus adefinitione, qui est a partium enumeratione.Cujusn quaestionis valde difficilis, faoilior absolutio est, sidefinitionum ipsarum formas ac distantias colligamus.Multisnamquemodis fieri deflnitio potest.Interquos unus est verus atque integer definilionismodus qui eliam substantialis dicitur ; reliqui perabusionera definitiones vocantur. De quibus omnibuspaulo posterius integram faciam divisionem.Nuncincommune sicdisserara:'nam quiaomnisdefinitioexplicat quid sitid quod definitur.Explicatioautem flt duobus modis : uno quidem cum pro reminime cognita planius aliquid affertur ; alio verocum flt qusdam parlium enumeratio. Ac de priorequidem modo, posterius. Nunc vero de enumerationepartium itadicendum est.quod omnis deflnitio,qua2perpartium enumerationem flt, quasi quajdampartitio recte intelligitur. Dictum est, id quodC in w noraine confuse signiflcaretur,in deflnitione quaefit enumerationeparitum, aperiri atque explioari.Quod fleri non potest, nisi per quarumdam partiumnuncupationem;nihilenim dum explicaturoratione,totum simul dici potesl.Quae cum ita sint, cumqueomnis hujusmodi deflnitio qusedam sit partium distributio,quatuor his modis fleri potcst.Aut enimsubstantiales partes explicantur, aut proprietatispartes dicuntur, aut quasi totius membra enumerantur,auttanquam species dividuntur. Substantialespartes explicantur, cura ex genere ac dilferentiisdefinitio conslituitur.Genus enim quod singulariterprasdicatur, speciei totum est. Idgenus sumptumindefinitione, pars quasdam fit.Non enim solum spe-dunt, partes suscipiunt, illud g9nus,et has speciesesse paululumquoquedialecticacognitioneimbutusintelligit. Qus cumitasint, divisit Cicero deflnitionemin duas partes, unam quss partium enumera-'Haec verba, nam quia, redundare videntur.partes esse videntursingula,quaee,jusdem definitionispartes sunt.Hasc igitur proprio nominedeflnitionuncupatur. Item est illa deflnitio,quando in unumaccidentia colliguntur, atque unum aliquid ex his