t. II (PL 64)

1061 IN TOPICA CICERONIS COMMBNTARIA. LIB. I. 1062possis totum abesse monstrare. Diotum est enim A.unamquamque partem totius vocabulum integrumcapere.Ut quoniam faciendiliberi tressunt species,censu3,vindicla,testamentum, si quaslibet duasremoveris,unatamen permanserit,liberum necessarioconiitebere. Sive enim censu tantum,sive vindicta,sive testamenlositliberfactus,liberum esseconstat.Ergo in his nisi omnesspecies semoveris,non potesdestruere quod in qusstione proposilum est. At siafflrmare velis atque astruere,sufficittantumunamquamlibetspeciem demonstrare,ut si velis ostendereliberum,sat est,ut monstres,aut vindicta,autcensu,testamentove liberum factum ;quod si destruereveli3,non suffloit ostendere,aut censu,aut vindicta,aut testamento liberum non esse factum,sed nulloeorum modo ad libertatem venisse.Itaque his par- ^tibus quae species sunt, si destruere velis, ounctisutendum est ; si astruere, una sufflciet.At veroheepartes quae sunt menbra, contrario modo sunt :destruere velis,sat erit unam sejungas;si astruere,cuncta adesse necessario comprobabis.Namsi velisostenderenon essedomum,sufflcitutautfundamentanon esse dicas, aut parietes, aut tecta ; nam siquid horum defuerit, domus non polesl appellari.At si velis ostendere domum esse, nisi cuncta inunum conjunxeris, id quod proponis astruere nonvalebis. Omnes hi loci a partium enumerationeducuntur,quia inhispartibusqua3speciessunt,cunctaepartes enumerantur, ut destruas ;in his veroquae membra sunt cunctae partes enumerantur, utsiastruas. Quaestio est igitur in proposito Giceronis is esl assiduus, ut ait JElius, appellatus ab sereexemploargumentiapartiumenumerationededucti: C dando.An is quem servum fuisse constitit, liber sit ; is Tertius eorum quiin ipso suntloousa notationequem sorvum fuisse, subjeotus estterminus, liber est oonstitutus. Notatio vero est quaedam nominisvero praidicatus; neutrum igitur eorum terminum interpretatio. Nomen vero semper in ipso est. Utad argumentum ducere poterimus.De quibusenimdubitatur,ipsi lidem dubitationi facerenonpossunt.enim difflnitio id quod in nomine involulum estdeclarat,expedit atque difTundit, it.i etiam nomen idVideo igitur qui in altero eorum sil.Quoniam veropartes omnes ineosuntcujus partessunt.quoniamqueliberlas data, habet proprias partes, sumo easatque dinumero,et requiro an ulla earum partiumvideatur inessesubjecto.sed nullainest.Concludamigitur non esse liberum.Unde manifestius demonstratur,nonsolum ab eo terminoqui subjeotus est,argumenta sumi posse,verum etiam ab eo qui estpraedicatus.Nampriusexemplumquo demonstrabatjuris civilis scientiam esse utilem, jus civile quod J)subjectum eratdifflnivit,ductumqueinde argumentumrei dubiae fecit fldem.Hicvero libertatis parteaenumerantur, qui est termlnus praedicatus.Est igitur,ut dictum est, quaestio an quem servum esseconstiteritjliber sit.Terminus is quidem quemservumesse constiterit,subjectus est^praedicatus veroliber, in ipso,id est in praedioato,partes sunt, quaeenumerantur,a qua enumeratione dum trahitur argumentum,fitargumentuminipso,expartium,enumeratione.Maxima propositio,cujus partium nihilrei propositae copulatum est, ei ne totum quidemessepotest oonjunctum. Hic videtur esse dubitandumnum locusatotoatquea partibus idem sit,cumomnes partes totum faciant, si conjungantur. Sedrespondebitur,cumsitarguraentumabenumerationepartium,totumdividitur,nonconjungitur,dividendoenim argumentatio procedit. Nam quisquis partemcujuslibetsumpserit,eo ipso,quopartem sumpserit,rem videtur esse partitus.Qui vero rem dividit,dissip;itpotius quam confioil totum,sed restareadhucambiguitas potest,nam diffinitio quoque involutamnominissignificationem explicat,perquamdam substantialiumpartium enumerationem. Enumeratiovero partiumquasdamipsaruma separtiumdissipatioest.Sed aliud estejusdem reipartes enumerare,aliud difflnitionis.Nam reipartesea recujus partessuntsemper minores suot, ut caput,vel thorax,velcaeteramembratoto homine;partes vero definitionistota re quae diffinitur,sisubstantialessunt,probanturesse majores,utanimal homine majus est.Itemquerationale, mortale, eumdem hominem, velutmajoraoontinent,etsQnt singulaapartesdiffinitionisejusdem quae est animal,rationale,mortale.Partitioigitursurait partes rei quampartitur rainoressemper.Quae vero sumit definitio, universalia sunt perse totaque et continentia difflniri,quamvispositaindiffinitionepartesflantjUt in hisquaesuperiusexemplaproposuifacileintelligipotest.Unde manifestumest locum a toto,quidifflnitionisest,et locumapartiumenumeratione, esse diversos.Tum notatio,tum ex vi verbi argumentiim aliquodelicitur lioc modo : cum lex Mliasanclia assiduo vindicemassiduumesse jubeat,locuptetem jubel locupleti,quod a difflnitionediciturevolute,involuteconfusequedesignat. Quod si definitio in ipso est,nomenquoque in ipso esse de quoagitur,nonpotest dubitari.Ex notatione autem loous vooatus est,quianomenomnem rera notat atque signifloat.Vindex estigitur qui alterius causam suscipit vindicandam,veluti quos nunc procuratores vocamus. Lexigitur^liasanctia assiduo,vindicem assiduum essejubet.Quffiritur utrum cum lexiEliasanotiavindicem velitesseassiduoassiduum.locupletemvelitlooupleti.Uicigitursubjectusquideno terminusestjlexiEliasanctiavindioem volens assiduo assiduum,praedioatus verolocupletem locupleti, ipsos igitur terminosnon poteroad fldem quaestionisadduoere.De ipsisenimdequibus ambigitur,nullaeffloifldespotest.Qu33roigilurquid in ipsorum alterosit,aovideounum eorumterminumesse,legem/Eliam#anctiam,quceassiduumassiduo vindicea esse decernat, id est subjectum,hujus orationis interpretor partem, quae est assiduus.Quidenimestassiduusaliudnisi assem dans?assem vero dare nisi locuples non potest,assiduusigitur locuples est.Gum igitur lex .iEliasanctia assiduovindicem assiduum esse constiluat, looupletem