t. II (PL 64)

163 AN. MANL. SEV. BOBTII 464decem praedicamenta sit partilus,in Periherraeniaslibro in duas tantum partes divisionem feoit,in verbumvidelicet et nomen ? Sed hoc interest quod illiofiguras vocabulorum dividit.in hoc de signiflcationibustraotat,quare non estsibi ipse contrarius.In-Perihermenias enim libro de nomine et verbo consideratquae seoundum figuram quamdam vocabulisunt.quod illud inflecti casibus potest,illud variariper terapora: hic vero non secundum has flguras,sed in eo quod voces signiflcantes suut disputaturquare diversam in diversis rebusatque tractatibusfaciendo divisionem, nulla contrarietate notabitur,neque nunc orationem dividit,sed ad multitudinemgenerumnominaipsadispertit:namquoniam decemrerum genera sunt non secundum orationera, sedsecundum rerum signiflcationem in decem prMdicamentavooea dividit, deque his tractat. Atque ideonecesse fuit quodammodo disputationem de rebusquoquemisceri,ita (ut dictum est) ut non aliternisiex rebus proprietates in sermonibus apparerent,atqueita non de rebus proprie, sed de praedicamentis,id est,de ipsis rerum significativis vocibus in eo quodsignificanles sunt,seriem disputationis orditur.Curautem.si de prsedicamentis disputat, de aequivocis,vel univocis,vel denominativis primusilli tractatusest?Idoirconimirum quod quaedam semper a disputantibuspraeraittuntur,quibus positis facilior de sequentibuspossit esse doctrina : ut in geometria,prius termini prceponuntur,post theorematum ordoconteritur.Itaquoque hio quidquid ad prsdicamentorumdisputationempossitesseutile,priusquara adipsapraedioamenta|veniret,e.xposuit: quare quoniamquse preedicendaerant explicavi,nunc ad ipsiusdisputationisseriem textumque veniaraus.Quid autemaequivoca vel univocavel denominativa utilitatis habeant,secundura ipsas singulorum rationesdiffinitionesquetractabitur.DE iEQUIVOCIS.Mquivoca dicunlur quorum soliim nomen communeest,secwidum nomen vero subslantise ralio diversa,utanimal, homo el quod pingitur. Horum enim solumnomen commune est,secundumnomen vero subslanlixralio diversa.Si quis enim assignet quid sit ulrumqueeorum,quo sint animalia,propriam assignabit uirisquerationem.Omnisresautnomine autdiffinitionemonstratur:namquesubjectamremautproprionominevocamus,aut diffinitione quid sit ostendimus.Ut verbi gratia,quamdamsubstantiam vocamushominisnomine, etejusdem definitionem damus dioentes esse hominemanima! rationale.mortale ; ergo quoniam res omnisautdiffinitioneautnominedeclaratur,exhisduobus,nomine soilioet et deffinitione,diversitates quatuorprocreantur.Omnes namqueres aut eodem nomineet eadem definitione junguntur,ut homo etanimal,utraque enim animalia dici possunt, etutraque unadiffinitionejunguntur.Estnaniqueanincalsubstantiaanimata sensibilis,et homo rursus substantia animala8ensibiiis,et haeo vooantur univoca. Alia veroA. qus neque nominibus nequediffinitionibusconjungunlur: ut ignis, lapis, color, et qaae propriae substantiaenatura discreta sunt,ha3C autem vooanturdiversivooa.Aliavero qufe diversisnominihus nuncupantur,etunidiffinitioaidesignationiquesubduntur,ut gladius,ensis ; haecenim multa sunt nomina.sedid quod significantunadiffinitionedeclaratur,elhocvacatur multivooum.Alia veroquaj nominequidemcongruunt,diffinitionibus discrepant : ut est homovivens et homo pictus ; nam utrumque vel animaliavel homines nuncupantur.Si vero quis velit pioturamhominemquedifflnire,diversasutrisque difflnitionesaptabit, et haic vocantur aequivoca. Quarequoniara quid sinl aequivoca dictum est, singuliaAristotelicae diffinitionis sententias persequaraur.p iEquivoca, inquit, dioitur res scilioet, quae per seipsas ffiquivocae non sunt, nisi uno nomine praedicenlur/quare quoniam ut aequivooa sint, ex oommunivocabulo trahunt,recteait,aequivocadiountur.Non enim sunt aequivoca,sed diountur. Fit autemnon solum in nominibus,sed etiam in verbis aequivocatio: utcum dioo complector te,etoomplector ate.In quibus signifioationibus cum unum nomen sitcomplector, alia tamen faciendi ratio est, alia patiendi: atque ideo hic quoque aequivocatio estunum enim nomen quod est oomplector,diversis faciendiet patiendi dif finitionibus terminatur.In pra3-positionibus quoque,et in conjunctionibus frequenterffiquivocatio reperitur,atque ideo quod ait: Quoruranomensolumcommuneest,nomenacoipiendump est omnis rerum per vocem significatio,id est,omnevocabulum non proprium solum,aut appellativum,quod ab illud tantum nomen pertinet quod oasibusinfleoti potest,sed adnomen rerumsignificationem,qua rebus imposita vooabula prasdicamus. Solumautem duobus modis dicitur: semel oura aliquidunum esse dicimus,ut si dioamus solusest mundus,id est unus ; alio vero modo cum dicimus ad quamdamab altero divisionem,ut si quis dicat solam mehabere tunicam,id e8l,non etiam togam,ad divisionemvidelioet togae. Hio ergo Aristoteles posuit dicenSjSolumnoraen commune est.quasi hoo voluissetintelligi non etiam diffluitio, aequivoca enimjungunturnoraine,sed dilflnitionedissentiunt.communequoquemuItisdioiturmodis.Diciturcommunequod in partes dividitur,et non jam totumcommuneD est,sed partes ejus proprias singularum.ut domus.Dioitur commune quod id partes non divi(iitnr,sedvicissim in usushabentiumtransit,utservuscoromunisvel equus.Dioitur etiamcomraune quod utendocujusque flt proprium,post usum vero in communeremittitur,ut est Iheatrum.namcum eo utor,meumestjCum inde discedo, in comraune reraisi.Dicilurquoque oommune,quod ipsum quidem nullis divisumparlibus,totum uno tempore in singulos venit.ut vox vel sermo ad mullorura auresunoeodemquetempore totus atque integer pervenit. Secundumhanc igitur ultimam communis signiflcationem Aristotelesputat aeqmvocis rebus commune esse voca-