t. II (PL 64)

887 AN. MANL. SEV. BOETIIigitur has tres diflerentias generi, et dico : nomenestvox significativa ad placitum sine tempore. Sedrursus mihi non plenaconclusio difrmitionisoccurrit,potestenimvoxetsignif]cativa,et secundumpositionemet sine tempore esse, et nomen non esseunum,sed nomina juncla quaa est oratio, ut Socratescum Plalone etdiscipu]is,sed quanquam imperfectaquidemsit haec oratio,tamen est oratio. Quocircaultima differentia quae est sine tempore aliisitem differentiis dividenda est,et dicemus, vocumsignificativarumsecundumpositionem sinetemporealiae suntquarum pars extra aliquid signilicat,hocpertinet ad orationem,ali9i quarum parsextra nihilsigniflcat, hoc pertinet ad noraen. Nominis enimpars nihil extra designat. Fit ergo difflnitio sic :Nomenestvoxsignilicativasecundum plaoitum sinetempore,cujus nulla pars extra siguificat separata.Videsne igitur quam recta difflnitio constituta sit?Nam quod dixi vocem,a coateris sonis nomen disjunxi: quod significativam apposui,nomen ab non significativisvocibusseparavi ;quod secundumplacitumetsine lerapore, abnaturalitersignificativis vocibuset a verbis proprietas nominis disjuncta est ;quodejus partes extranihil sigaiflcare proposui, ab orationedisjunxi, cujus partes aliquid separatas extrasignifioant.-undefltutquodcunque nomen fuerit,illadiffinitioneclaudatur,et ubicunque haec oratio difflnitionisaptabitur,illud esse nomen non dubites. IIiudquoque dicendum est,quod genus in divisionetotum estin diffinitione pars,et sicestdiffinitioquasipartestotum quoddam conjungant,et sic estdivisioquasi totum solvatur in partes,et esl similis divisiogeneris totius divisioni, diffinitio totius compositioni.Namqueindivisionegenerisanimal totumesl hominis. Intra se enim complectitur hominem.In diffinitione vero pars est, specie namque genuscumaliisdifferentiisjunctum componit.ulcum dicoanimalium alia sunt rationalia,alia irrationalia, elrursus rationalium aiiasunt raortalia, alia immortalia,animalrationalistotum est,etrursusrationalemortale.et haec tria sunt hominis.Si vero in diffinitionedicam, homo est animal rationale mortale,tria hsec unum hominem conjungunt.Quooircaparsipsius hominis,et genus,et differentia reperitur. Sicergoindivisionegenusestlotum,speciespars.Eodemquoque mododifferentiae totumsunt,species inquasiliss dividuntur partes sunt. In difflnitione vero et t) partibus jungitur,sed aliis alia,hoc ad totius naturamreferri necesse est. Restat igilur ut de voois genus et differentiae parles sunt.Difflnita vero spe-incies totum ; sed haec hactenus. Nunc de ea divisionedicamus, quae est totius in partes. Haec enim eratsecunda divisio post generis divisionem.Quod enimdicimus totum, multipliciter significamus. Totumnamque est quod continuum est,ut corpus vel linea,vel aliquid hujusmodi.Dicimus quoquetotum quodcontinuum non est, ut totum gregem,vel totum populum.veltotum exercitum.Dicimus quoquetotumquod universale est,ut horainem vel equum.Hi enimsunt toti suarum partium,id est hominum vel equorum,undeetparticularem unumquemque hominemA dicimus.Dicilur quoque totum quod ex qulbusdamvirtutibusconstat,utanimae aliaestpotentiasapiendi,alia8entiendi,alia vegetandi:partes sunt,sed nonspecies.Tot igitur modis cum totum dicatur, faciendaest totius divisio, primo quidem si continuumfuerit in eas partes ex quibus ipsum tolum constareperspicitur. Aliter enim divisio non fit. Hominisenim corpus itain partessuas divides,in caput,manus,thoracemet pedes,et si quo alio modo secundumproprias partes fit recta divisio.Quorum autemmultiplexestoompositio.multiplexetiamestdivisio,ut animal separatur quidcm in partes eas quaa sibisimiles habent partes, in carnes,ct ossa, rursus ineas quae similes sibi non habent partes,in raanus etpedes. Eodem quoque modo et navis et domus. Li-D brum quoque in versus,atque hos in sermones,hosautem in syllabas^syllabas in litleras solvimus.Itaflt ut syllabce et litterae,et nomina, et versus, partesquffidamtotiuslibriesse videantur,alio tamen modoacceptas non partes totius,sed partes partium sunt.Oportetautera non omniaspeculari quasi aclu dividantjSedquasi animo et ratione,ut vinum aqua mistumdividimus in vina aquas mista, haec actu ; dividimusetiam in vinumet aquam,ex quibus mistumesl, hffic ratione, hoec enim jam mista actu separarinon possunt. Fit autem totius divisio in materiamatque formam.Aliterenim constatstatuaexpartibussuis,aliterex materia et forma,id est exaere et specie.Similiteraulemetiam illa tota dividenda sunt,quffi continua non sunt, eodem quoquemodo et eaquaesunt universalia, ut hominum alii sunt in Eu-'-'ropa, alii in Africa,alii in Asia.Ejus quoque totiusquod ex virtutibus constat, hoc modo facienda estdivisio.Animae alia pars est in virgultis,alia in unimalibus,etrursus ejus quae pst in animalibus, aliaest rationalis,alia sensibilis est. Et rursus heec aliissub divisionibus dissipanlur.Sed non est anima horumgenus,sed totum,parles enim bae animae sunt,sed non ut in quantitate,sed ut in aliqua potestateet virtute. Exhis enim potentiis substantia animiejungitur ; unde flt,utquiddam simile habeat hujusmodidivisio, et generis, et totius divisionis. Namquod qunrlibet pars cujus fueritejus animae praedicatioeam sequitur,ad generis divisionem refertur,cujus ubicunque species fuerit, ipsum mox consequitur'genus;quodautemnonomnisanimaomnibussignificationes divisiones traclemus.Fit au tem vocisdivisiotribusn.odis.Dividitureniminsigniflcationesplures, ut aequivoca vel ambigua. Plures enim resunum nonien signiflcat.ut canis.Plures rursus unaoratio, ut cum dico Graecos vicisse Trojanos. Alioautem modosecundum modum,hoecenim pluranonsignificant,sed multis modis,utcum dicimus inflnitum,unamremquidemsigniflcat,cujus terminusinvenirinok possit. Sed hoc dicimus aut secundummensuram,aut secundum multitudinem.autsecundumspeciem : seoundum mensuram,ut est inflni-