t. II (PL 64)

1121 IN TOPICA CICERONIS COMMENTARIA. LIB. IV. H22alia sunt adversa, ut sapisntia, stiiltilia ; alia pri- A. firmationibus et negationibus posita sunt,ut si hocvantia,ut dignitas et indignitas ; alia quas cutn aliquoconferuntur, ut duplum, siraplum ;alia quaeappellantur neganlia, e contrario aienlibus conslituta,ut si hoc est, iilud non est. Adversa igitursiint qucB, sub uno genere posita, plurimum diiTerunl,ut album, nigrum, qua; a se plurimum distantsub uno genere posito,id est sub colore. Itemceleritati tarditas adversa est, positis utrisque submotu, neque enim celuritati debilitas opponendaest,quia debilitati flrma valetudo contraria est,quodin divisione omisit Cicero, sed docuit exeraplo;illaquoque dicuntur adversa, quae, in diversis generibussita,plurimum a se discrepare intelliguntur,ut sapientis stultitia.Illa eniai sub geaere boni est,ha3CV9rosubmali,quamquamhujusmodicxemplumprivationem potius spectare videatur;nam stultitiaprivatio est sapientice,nec quidquam est aliud stultitianisi sapientise et rationis absontia ;sed queesint qu» privantia Cicero appellat, posterius demonstrabo.Exhis adversis hoc modo sumiturargumcntum.Sistullitiam fugimus, sapientiam sequamur;si bonitatem appetimus, malitiam fugiamus,quanquam malitia quoque,secundura eumdem raoduraqui superius dictus est, privalionibus possitadjungi.Privantia vero secundura Ciceronem sunt,quae GrEece !j-:sp-()xixa appellantur,quce habent eampartem orationis pr8epositara,qn8e cura fueritadjecta,semper fere aliquid derait ut ea(iii) prEepositio;bffiCenim syllaba oui fuerit apposita,derait ferealiquid ex ea vi quam esset res quslibet habitura.est, iilud non est, veluli si dies est, nox non est,atque lanc oppositionera Cicero valde dicit essecontrariam.Exquibusoranibussecundum superiusdictum modum arguiiientorumfacultas est,nam exrelativis contrariis ita sumirausargumentura:si paterest,neri non potest quin ei filius sit.Ex negantibusautem quae a-Koau.ziy.i (ut ait) Grasci vocant,ila:si sol supra terram fuit, nox esse non potuit,haecenim affirmatio illamperirait negationem;curvero hcec negantiaesse constitueritmirandum est.Nam qufle negantia sunt aientibus opponuntur, etsimul esse non possunt, ut diem esse ac diem nonesse, hoc vero consequens est cum ita dicatur, sihoc est, illud non est,ut si dies est, nox non est.Atqueaffirmationem negationemque Tullius valdedicitesse contrariam, sed in hac consequentia nequcuntcsse contraria : nam quod est consequens,contrariura non est.Ab adjunclis autem yosui equidem exemplum pauloante,multa adjuncjiquse suscipienda essent,si staluissemmcxeiictosecuniumcas tabulas possessionem dari,quas is insliluissel cui testamcnlifactio nulia esset.Sed locus is magis ad conjecturales causas qu3e versanturin judiciis valct,cum quxrilur quidaut sit,autevenerit,aut lulurum sit,autquid omnino fieri possit.Ac toci quidfm ipsius [ormula lalis est. Admonet autemhic locus utquxratur quid. ante rem, quid cumre,quid post rem eveneril;nihit hocad jus. Ad CiceroneminquiebatGallus noster,si quis ad eum quid taleretulerat, ut de facto quxreretur ; tu lamen patiaresi insyllabamprajpositam non h;iberet,ut humani- C nullumamearlisinsiilutx locumprxleriri,nesinihiltali inhumanitas : in namque praeposita id de quonisi quod ad te pertinealscribendum pularis,nimiumdicitur humanitate privavit, ut dignitas, indignitas;ette amare videar.Est igitur magna ex parle locus hicTullius quidem ea tantum privantia esse con oratorius,non modo non jurisconsullorum,sed nephi-flrmat, in quibuscunque syllaba ista prajponilur :tosophorum. quidem. Ante rcm enim quseruntur quxprivantium quippe naturasecundumTullium hujus ialia sunt, apparalus, coltoquia, locus, constilutumsyllabae commemoratione finitur ; a Peripateticis convivium ; cum re autem pelum crepitus, strepilusvero accepimus privaliones cum siraplicibus nominibuSjtumprivatoriis syllabis efTerri, cum simplicibushom\nuin,corporum umbras,el .n quid ejusmodi est; atposl rem,pallor,rubor, titubalio, et si qua alia signanoininibus, ut c*citas,cum privantibus vero conturbationis et conscientix. Prxlerea reslinctussylliibis, ut indignitas, inhumanitas. Quocirca, secundumignis, gladius cruentus, cxteraque qux suspicionemM.Tullium,c£ecitasnon erit privatio visus, facit possunt movere.sed ei adversum, atque idcirco forsitan stultitiam Qui sit ab adjunctis locus brevi superius monstravitexeniplo,eo scilicet quo dixit : Si secunduminter adversa numeravit,quoniamnonhabet msyllabamex qua privationes arbitrantur existere. Ex mulierisnunquamcapitediminutcetabulaspossessioquibuseodemmodo,utinsuperiuspositisadversis, q bonoruradaretur,consequensesseulsecundumquoquepuerorumarguraenta ducuntur:Inhumanitatem aversemur,siet servorum talmlas posse-ssio per-humanitas consectanda est.IUa vero contraria, ut mitterelur. Sed nuoc formam ipsam et quasi subjectumait Tullius,qua3 cum aliquo conferuntur,talia sunt,loci monstrare proponit,qua3est hujusmodi:utduplum simpli. Id tantumdecn est tanquam si diceretduplumdimidiisimplumenimduplidimidiumAb adjunctis enim locus est,cum ex co quod pro-est,et pater fllii ; eaque sunt semper reciprocanlia,aliquoties quidem septimo casu.aliquoties vero genitivo,namfilius patris est filius et pater filii, haecsecundum genitivura conversio est,etduplum simploduplum est,hrec secundum septimum casum ;sunt etiam quae accusativo, ut paucaad multa, etmagnum ad parvum.Ilem negantia sunt quae in af-ponitur aliquid aliud vel esse, vel fuisse, vel futurumesse argumentatione colligitur, ut in eo ipsequod dudum posuit esemplo.Approbatur enim nondeberesecundummulierisnunquamcapitediminuteetabulas bonorum possessionem dari,quia si id fueritpositum, id futurum est, ut secundum pueroruraquoqueac servorum tabulas honorum possessio permittatur.Taliavero aunt quffi dicunturadjuncta.ut