t. II (PL 64)

277 IN CATEGORIAS ARISTOTELIS LIB. IV. 278jectis eveniunt,fit semper in contraria permutatio, A priumaffirmationisetnegationis,uteassemperquaButex sano aegrum, ex 6egro rursus sanum corpus ramus agnoscere,ut si qua sint quae hoc signo minimeefficitur animalis. Jam vero illud verum est, exteneantur.illa ab affirmationis negationisquebono proolivior semper semita videtur ad malum, oppositione differre dicamus.In affirmatione enimet facilliaiaesse exprobitate admalitiampermutatio,quod Terentiano docetur exemplo : A labore proclivometnegatione fieri non potest, ut si affirmatiosit, statim falsa negatio non sit ; si negatioveravera,ad libidinem.Sed quanquam difficilissit tran-afUrmatio mendacii nota carere possit,ut si quisdi-situs ad virtutes a turpitudine vitiorum,Aristotelestamen fleri posse hnnc transitum confirmal.Hujusenim philosopbi sententia est, virtutes non essesoientias,ut Socrates ait,neque ut Stoici naturalitereas esse,sed discibiles, et per quamdam boni consueLudinemhominum mentibus inseriri. Atque ideosi quis sit quibuslibet prioribus vitiis obnoxius, sieum melior sermo susceperit,etsapientium consue-cat, Socrates ambulat, Socrates non ambulat. Siverum est Socratem ambulare.falsum est non ambulare,et rursus siverum est non ambulare.falsumest ambulare.Hano autem veri falsique divisionemnullus unquam in aliis opp ositionibus poterit invenire.Naminhis quffl sunt ad aliquid non solum nonest necesse oppositionemipsam sibi verum falsumquedividere.sed in bis nulla omnino neque veritas.tudine confabulationeque comatur,aliquid ex ante r> neque falsitas invenilur.Si quis enimdicat hoc tanactisvitiorum illecebris eraendsbitur, et sese aliquantulumexuet, et paululum liberior ad melioraprocedet.Ita ut sit primo quidem minus malus, postvero non malus, deinde jam jamque aliquantulumbonus.Cui si hujusmodi intensio Irequentissimeflat,nec parvitate temporis praeveniatur,aut ei terminusmortis ofTeceril, non est dubium illum ex pessimoperprobas consuetudines confabulationesque sapientum.inperfectam virtutis habitudinem permutari.Est igitur ex bono in malum, et ex malo in bonumrursus permutatio,atque hoc quidem flt incontrariis.Inhabitu vero et privatione non fit, est namquepermntatio.sed hasc una tantum,nulla rationesese convertens; aitenim: Ab habitu adprivationempermutatio,a privatione vero ad habitum impossitum,pater, vel rursus,fllius, neque verum aliquidneque falsum pronuntiat. Et in contrariis quoqueidem est,nam cum bono malum sit conirarium, siquis nominet bonura, et si quis rursus simpliciterpronuntiet malum,nullain bao prfedicatione nequefalsitas, neque veritas est. Eodem quoque se modohabet etiam in bis quse secundum habilum privationemquedicuntur.Similiter enim nibilnequeverum,neque falsum est, si quis visum nominet vel cscitatem,hocautem idcirco evenit, quia omnia, quaecunquesunl,in quibus aut falsitas,aut veritas invenitur,secundumaliquamcomplexionemdicuntur.Ea vero quae simpliciter proferuntur, veri atqnefalsi prolatione carent,ut ipse ait,cutn in principioomnia praedicamenta numeraret, dicens singulabile est. Et hoc planissime docet exemplis, Quis C eorum quae essentdicta in nulia afflrmatione dici,enim unquam ex caeco factus estvidens? quis aliquandocalvus crinitus efncitur? cui amissis aetatequadam vero complexione inter se horum praedicamentorumveritatem falsitatemque gigni,de quibusdentibus rursus alii procreantur? Quare si in contrariisAristoleles edocuit prster complexionem aliquamfil alterna mutatio,in privatione vero atque in sermooibus veritatem falsilatemqueinveniri nonhabitu non fit, distat heec oppositio ab ea scilicet posse.Si quidem exemplo quoque hoc manifestumoppositionequae fitsecundum contrariasqualitates. est. Si enim dixero, Socrates bomo est, aut verumQuaicunque vero tanquam affirmalio et negatio oppositasunt,palamest quod nullo prasdictorum modorumopposita sunt In solis enim isti necessarium estaut falsum est.Quod si hoc tantum dicam Socrates,aul rursus, homo, nihil in eo neque veritatis nequefalsitatisest.QuocircaquoniamomnisanirmatiocumExpositis his differentiis quibus vel contrariis relativa,vel iirivatio et habitus relativis, vel rursusprivatio et habitus contrariis discreparent,nunc sequiturquid his omnibus secundum affirmationemnegatioaemque opposita distent,et dat signum pro-semper aliud quidem eorum verum,aliud aulem falsum complexione profertur, potest in ea, aut verilas,esse,neque enim in contrariis necessarium est semper,alterum verum esse,aUerum falsum,neque in iis quxsunt ad aliquid,neque in habitu et privatione, ut sanitasaut falsitas inveniri. Ea vero qu» sunt ad aliquidsimpliciter et sine ulla complexione dicuntur.Similiterautem et contraria,et ea qus sunt secundumel languor conlraria sunt,et neutrum neque verum habitum privat.ionemquo sibimet opposita, ut estneque falsum est.Similiter duplum et dimidium tan- pater filius,bonum malum,visus caecitas,qua; quoqunmrelativa opposita sunt,et non est eorum allerum, niara sine complexione dicuntur (ubi autem com-Dnequeverum,nequefalsum,sednequeea qux secundum plexio non est, illic nec falsilas neque veritas est.privationem et habilum dicuntur, sicut visus et csscitas.In afflrmationibus vero solis et negationibus quaeOmntno autem eorum qux secundum complexio-seoundum complexionem dicuntur,aut veritas, autnem ullam dicuntur,nihil neque verum,neque falsum falsitas reperitur, secundum affirmationem et negationemest porro, autem quse dicla sunt, sine complexioneoppositio a cunctis aliis superioribus di-dicunlur.stat.Sei maxime videbilur hoc tale contingere in his qusesecundum complexionem coniraria dicuntur. Sanumnamque esse Socratem,ad languere Socratem contrariumesl, sed neque in his necessarium est allerumsemper verum, alterum auiem falsum esse,cum enim