t. II (PL 64)

nam1179 AN. MANL. SHV. BOETII 1180est divisio,in quadisceptalur an affirniationem affirmatiocon8equatur,qu»prffidicativarumquaestionumnon elTugit divisionem. Nam ut praecedat aliquid etaliud oonsequatur, in liis fere rebus evenire soletquas paulo superius comuiemoravi.Speoiera quippesequitur genus, vel di£ferentia,vel diffinitio,vel proprium,vel inseparabile accidens. Item proprium acdiffinitionem sequitur species,proprium vero sequiturdifferentiaetdiffinitio, et difflnitionem sequilurproprium vel di£ferentia,boc modo : si homoest, animal est ; et si homo est, rationale est ; et sihorao est, aniraal rationale mortale est ; et si homoesl,risibile est ; siiEthiops est, niger est. Si risibileest,homo est ; si animal rationale mortale est,homoest.Si risible, rationale est ; si risible est, animalrationale mortale est ; si animal rationale mortaleest, risibile vel bipes est. Praeter h«c autem aliasquidemeflrectuscausam.aliasquidemeffectumcausasequitur. Effectus causam ita: si sol praesto, est, lucet.Effectum causa hoo modo : si quid exustum est,ignis adfuit ; vel sic : si sol videtur, lucet. Item totumpartes sequuntur,ut si integra domus est, et tectumet parietes et fundamenta consistunt. Modusetiam sequitur nomenprincipale, utsit justitiabonaest, et quod juste est, bonum est. Nomen etiamprincipale sequitur modum, ut si quod juste est,bonum esl, et justitia bona est. Aocidentia quoqueoomitatur id quod subjectum est, ut si album est,corpus est. Quae cum itasint, conditionalis quoquesimplexex duaLus affirmationibus copulata, illasi differentia,veldifflnitio,velproprium non sit.speciesnon erit. Et de oaeteris quidera quae superiusdicta sunt, eodem modo considerandum est. Quidquidenim anteoedit ut aliud consequatur,siid quodsequitur non fuerit, nec illud est quod antecedit.Earum vero quaestionum qus ex atfirmatione et negationeeonsistunt,illa fere divisio est, quod vel indiversis generibus, vel in diversis speciebus, vel incontrariis, vel in privatione atque habitu continentur;ut enim afflrmationem negatio consequatur,autdiversum ponitur genus,utquod ab eo diversum estabnuatur hocmodo : sihomoe8t,albedonon est; velsi substantia est, qualitas non est ; vel si sub eodemgenere diversas species proponantur hoomodo : sihomo est, equus non est ; vel si oonlraria, ut si al •bum est, nigrum non est ; vel si privationes, ut sicaecus est, non videt ; et postremo in omnibus, quaecunqueeadem non sunt, evenit, ut, si unum est, al-A. terum non sit.Itautpropositam afflrmationem negatiooomitetur,autdiversaeruntgenera,autdiversaespecies, aut oontraria, aut privantia, aut quolibetalio modo sibi invicem inconvenientia. Ut autemnegationera aftirmatio consequatur,quaeeratquartaconditionalis propositionis differentia, fieri non potesL,nisi in his contrariis quae medio careat, et quorumalterum semper inesse necesse est, hoc moJo :si dies non est, nox est ; si lenebraa non sunt, luxest.Factaigiturpraedicativarumqusstionumacconditionaliuradivisione, illud insuper videturaddendura,quod omnis quaestio velex ratione disserendi,vel ex naturali, vel ex morali trahitur speculatione :ex disserendi ratione hoo modo, an affirmatio et negatiospecies sint enuntiationis ; ex naturali ita,ang coelum rotundura sit ; ex morali sic, an virtus adbeatitudinera sola sufficiat. Praeterea quaestio omnisvel est simplex vel composita: simplex quotiesafflrmationeet negatione dividitur, ita ut totum alteriaffirmare, alteri negare necesse sit hoc modo : anccelum rotundum sit necne, haeo enim una parsquaestionis affirmationem tenet, alia negationem.Nam cum alter esse defendit, affirmat, alter veronegat, cum non esse contendit. Composita quaestioestquaeinpIuresdistrahituraffirmationes,hocmodo,utrum ccelura rotundum sit, an quadratum, an longum,aut cujuslibet alteriusforraae: hicenim pluresaffirmationes probare necesse est, quae diversa defendunt.Et de quaestione quidem, quantura adpraesensnegotium pertinebal, suffloienter dictum est.fere divisio facienda est qusBstionis, quod in ea vel p Conclusio vero est argumentis approbatapropositio,de genere, vel de differentia, vel de specie, vel de qua eademfere dioipossunt qusdepropositione.de proprio, vel de diffiniticne, vel do accidenti, vel Quae quoniam diligenter superius explicata sunt, dede causa atqueeffectu, vel toto ac partibus, vel de argumento deinceps tractandum videtur.Argumentummodo ac prinoipali nomine dubitetur. Atque heec deest ratio rei dubiae faciens fldem. Hano semperea queestione intelligenda sunt, qu» cum sit hypotheticanotiorem quaestione esse necesseest: nani si ignotasimplex, exduabus tamen jungituraffirma-notis probantur,argumentum veroremdubiampro-tivis. In hisdem etiam differentiis illas quoque bat, necesse est quod ad fldem quajstionis affertur,consistere necesse est quffistiones, quee ab his veniuntpropositionibus quae ex utraque oonslant negatione.Nam si genus non est, speoies non est.Itemipsa sit notius quaestione. Argumentorum vero omniumalia sunt probabilia et neoessaria, alia probabiliaetnonnecessaria, alia sunt neces3aria,sed nonprobabilia, alia nec probabilia nec necessaria. Probabilevero est quod videtur vel omnibus.vel pluribus,velsapientibus,6thisvelomnibus,vel pluribus,vel maxirae notis atque praecipuis, vel quod unicuiqueartiflci seoundum propriara facultatem, ut deD medioina raedioo,gubernaloridenavibusgubernandis,id prffiterea quod videtur ei cura quo sermoconseritur, vel ipsi qui judioat, in quo nihilattinetverum falsumve sit argumentura, si tantum verisimilitudinemteneat. Necessarium vero est quod utdioitur, ita est, atque aliter esse non potest ;probabilequidem ac necessarium est, ut hoc, si quid cuilibetrei sit additum, totum majus efflcitur. Nequeenim quisquam ab hac propositione dissentiet.elitasese habere necesse est. Probabilia vero ac non necessariasunt, quibusfacile mens auditoris acquiescit,sed veritatis non tenent firmitatem, ut hoc:si mater est, diligit filium. Necessaria vero ao non