t. II (PL 64)

1093 IN TOPICA CICBRONIS COMMBNTARIA. LIB. III. 1094ut dictum estjCorporea esse,etincorpereanonesse, A,non •dd veritatem, sed a communem quorumlibethominum opinionem locutus est.Ponit igitur exemplaearumquidem rerum qucesunt,formasqoasdamcorporalium rerum, ut fundum, 8edes,parietes,stillioidium,atque id genus, quee corporaiia esse hacratione ostendit, quoniam cerni tangique possunt;earum vero rerum quK non sunt, exempla posuit,usucapionem, tutelam, gentem,caeteraquequ8e suntincorporea;qufE ex hoc incorporea esse monstravit,quod ait, ea tangi demonstrative non posse, sed intelligentiaatque animo comprehendi. Curvero eanon esse dixerit, supposuit rationem dicens,nullumquasi corpusearum rerum e3se,nec molem aliquamquae feriat sensum. Quod enim corpus esse potestusucapionis? Nam ipsaquae usucapiuntur, corporeadivisiorium. Partitionum,esl, quasi in mcmbra discerfiitur.cum res ea quse proposilaUi .si quis jus civileT,sunt, ipsa verousucapiocorporeanonest. Ipsaenim dicat id esse quod in tegibus, senatiisconsullis,rebusperutendiconsuetudinempossidendi firmiiudoquodnamcorpus haberc potest? Item, quod, quis tutelajudica/.is, iurisperitonim auctorilute,cdictis magistraluum,more, cequitate consisiat. Divisionum autem definitioregil, corporaleest, horao namqueest. Ipsaverocuraformas oinncs complectiiur quss sub eo generetutelffi, atque ipsura jusalium tuendi, nihil omnino sunt quod definitur,hoc modo:Abalienatio esl ejits reicorporis habere potest. Homines quoquequi in eademgentilitate sunt.corporei sunt.Ipsa vero gentilitas,id est coinmunisnominis liberorum societas,utScipionum.Valeriorum et Brutorum, certe incorporeaest ; sed quifidam eorum rerum incorporalisanimi conceptioest, atque intelligentia.quamnotionemvocavit. Ipsa enim imaginatio usucapionis veltutelae atque intellectus incorporalis rei notio dicitur,quam Grasci evvoiav vocant. Divisit igitur dofinitionemin has duas partes scilicet secundum subjectidifferentias, utalias quidem esse diceret definitionesearumrerum quee sunt, id est corporalium,alias veroearum quaenon sunt,id estincorporalium.Hinc qua;ri potest,quod etiam superius breviter commemoravi,quonam modo definito non inter atfectanumeretur, cura omnis definilio ad aliquid esse videatur? Idcirco enim affecta esse dicta sunt similitudo,contrarium,etc«tera, quoniam semper ad aliquidreferuntur. Quod si etiam definitio refertur adaliquid,necestabsolutcB ac propriae considerationis,ea quoqueinter affecta ponenda est.Sed occurritur,quoniam ea quae affecta sunt tanquam umbrae qu33-dam corpus, ita extra posita non possunt id relinqueread quod probantur affecta, et aut omninosubslantiam eorum ad quEe affecta sunt, non signiflcantutcontrarium,sirnile etcEetera.Aut si quandodesignant, una quaedam pars intelligitur essesubstantis,velut genus, species, differentia. Nonenimgenustotasubstantiaest speciei,quandoquidem nonsolumgenusspeciemformat,seddifferentiaequoque;necdlfferentiaetotam substantiae continent forraam,quandoquidem non soladifferentiaspeciemperflcit,sed etiam genus. Ipsa vero species quaedamgenerispars est, at vero deflnitio, etsi ad aliquid est, tamentotam substantiam monstrat, atque exaequatur ei reiquam deflnit, et substantiam perficit.ut neque extrapositasit, sicul similitudo et contraria, neque parsejus substantis sit quam definitione determinat,sedpotius ipsa substantia. Ac de hac quidem re satisdiotum est. Idem vero de partibns dicl potest. NamconjunctBepartestotumidelficiunlcujuspartessunt.Notaquoquetotumsigniflcatid quod designat,utqueorania coEequantur,etdefinitum definitioni.etpartestoti,et notareiquamsigniflcalionedeclaratsinonsitsquivoca,velsire3qua3designaturnonsitraultivoca,SaneiHud dubitarirectepotest,curcum dixissetduogenera esse deflnitionum,non ipsas deflnitionospartitusest.sed quae deliniuntur^id est corpnrale atqueincorporale.Quodidcircodictum videtur,quiadefinitiocum sitad aliquid.ut dictum est.quamdam capitexhis,quorumsubstantiam determinat^qualitatem;Atqueetiam deliniliones,alix sunt parlitionum,alixquce mancipi est,aul tradilio alteri nexu, aut in jurecessio, inler quos ea jure civili fieri possunt.Quoniam definitioita exsubjecta re quam definit,proprietatem capit, ut tamen formam propriam nonrelinquat,idcirco post eas differentias definitionum,quc-e ab his rebus tractaj sunt quK definiebantur,nuncapropriaformadefinitionumdifferenliastradit.Propria vero forma uniuscujusque compositiin suispartibusconstatitaqueexpartibusdeflnitionumtalesdifferentias docet, quodaliaj definitionesperdivisio-^ nem, alicT por partitionem fiunt. Deflnitur enim resquadibet dum autejus speciesomnes enumerantur,aut partes.Partes vero a speciequo differant,pauloposlcriusdicani.Nuncexponenda arbitror Ciceronisexerapla;dat enim partitionis exemplumhoc: Sitenim propositum definire quid sitjus civile,dioerausita : Jus civile est quod in legibus, senatusconsultis,rebus judicatis, jurisperilorum aucloritale, edictismagistratuum, more, «quitate consistit. Lexigiturest quam populus centuriatis comitiis civerit.Senatusconsultasunt quae fuerint senatus auctoritatedeoreta.Resjudioataj sunt quiB inter eos qui superaliqua re ambigunl, sententia judicum fuerintconstitulae,quarumexemploc3eteraequoque judicantur.Jurisperitorumauctoritasesteorum quiexduodeoiraD tabulis.vel exedictis magistratuum,jus civile interpretatisunt, probatfe civium judiciis, creditaequesententiae. Edicta m.agistratuum sunt quae praetoresurbani vel peregrini, vel aediles curules jura dixere.Mos est quod in civitatem solium est fieri. ^quitasest quud naturalis ratio persuasit. H«c igitur omniaunam formam juris efficiunl, tanquam partes,velut hominera, caput, brachia, thorax, venter,crura atque pedes. Partitio est enim ut ipse ait,quae unamquamque rerapropositara, quasi in membradiscerpit. Ateram vero partem definitionis,quffi per divisionem sit specierum, tali monstralexemplo. Definit enim quid sit abalienatio ejus rei