t. II (PL 64)

132!> GILBERTI PORRETiE COMMENTARIA. £326consequentiee in secunda iutulit : Non igitur ad bo-^num tendunt, spectat ad nouae regulae priaiam partem,quae est : Omnis diversitas discors.Sed '•-oncessuni , etc. ] Dixit quod ea quse sunt, eiparticipatione bona sunt, per seipsa bona non sunt,et si per seipsa bona non sunt, non tendunt ad bonum.Nunc assumit oppositum ullimi consequentis,et ait : Sed tendunt ad bonum. Nec hoc probationeeget, qui jam, inquit, doctorum quorum hsec estsententia communis irrefragabili auctoritate conces-Bum est, ubi ad probandum quod ea quse sunt, bonasunt, inductum est.Non igitur, etc. ] Hic argumentationem oppositoprioris antecedentis concludentis ;quasi : Ea qua punt,si parlicipatione bona sunt, per seipsa bona nonsunt : et si per seipsa bona noa suut, non tenduntad bonum ; sed tendunt ad bonum ; non igitur participationebona sunt, sed potius eubstaotia, hoc estsubsistentia : quoniam nihil est medium iuler hasduas, eorum quse de quolibet subsistente naturaliter pdicuntur, rationes. Quidquid enim naturaliter de ipsodicitur, aut ut ejus esse praedicatur de illo, aut eaqusB dicta est participatiooe. Ideoque bonitas si nonparticipatione necesse est preedicetur ut esse, quorumvero substantia bona est, id est quorum bouitasest subsistentia, id quod sunt, bona sunt, id est, bonilasest id quod sunt. Id quod sunt autem, id estquod recte de eis dicitur, sunt, habent ex eo quodillorum est esse, juxta sextae regulce partem illamquse est : Omne quod est, participat eo quod est esseut sit. Ex his igitur convenienter infertur quod bonum,id est bonitas ipsa, quse dicuntur bona, estesse ipsorum. Manifestum est igitur quod bonum est,ipsum esse omuium rerum, id est quo.l bonitas omniumde quibus prsedicalur, esl esse. Sed si bonum,id est, bouitas, qua ea quae sunt bona dicuutur, esteorum esse, tunc ea quae sunt, bona suut, ita ut dicanturnon simpliciter tantum, bona snut, verumetiam cum adjectione, ita bona sunt, in eo quod sunt. „Quod vere aliud est, quam si ila dicerentur bona, ut '-'non posset addi in eo quod siint, secundum quiutamregulam, quae est : Diversum est tantum esse aliquid,et esse aliquid in eo quod est ;quamvis quod dicitur,in eo quod est, diversis modis intelligatur ; videlicetquid sil quidem esse, sed vel quod sit esse ipsius dequo praedicalur : ut cum opus dicitur aereum in eoquod est, vel quod sit esse illius, quo auctore et esseipsius est, quod aliquid est, et ipsum quod est aliquid; ut cum opus dicitur humanum in eo quod est.In quo illud diligenter est attendendum, quod cum idquod praedicatur illius est esse de quo praBdicatur,ut in eo quod dicitur opus est eereum, dici potest,nonmodo opus est sereum in eo quod est, sed etiamoperi idem est esse, quod aereum esse. Nec dicooperi idem est aereum esse quod esse, sed idem estesse, quod esse aereum : quoniam id quo est aereum,non est totum esse, etsi totum sit esse. Semper enimtotum generis est illius, cujus generia est, esse, sednunquam est totum esse, quoniam ejus generia plures "divisae potentiae, imo omnes quae cum ipso generespeciem componunt, ejus cujus et ipsum generis,sunt esse. Itaque si bonitas est esse ipsorum quaebona sunt, recte de ipsis dicitur, sunt bona, in eoquod sunt. Idque ita, quod illis idem esse quod bonisesse, id est, quod bona esse ; sic enim intelligendumest : quamvis casuum servata similitudine bonisdisserit, sicut illis secundum illud :Mediocribus esse poetisNon di, non homines, non concesserc Camenae.Quamvis enim sensus sit, non concessere poetis mediocresesse, tamen casui reddens, dixit, mediocribus,eicut dixit, poetis.Substantiaiia igitur. ] Qnasi : Quandoquidem eaquae sunt, ita bona sunt, quod non modo in eo quodsunt, bona sunt, sed etiam idem eis est esse, quodbonis esse : igitur sunt subetantialia bona, id est,bonitas de illis pr8Bdica.tur eubstantialiter ; quoniam.sicut dictum est,q»ae non tanlum bona sunt, sed etiamin eo quod sunt, bona sunt : et hoc quoque ita, utidem eis sit esse, quod bonis esse, non participantbonitale, ea qua dictum est participatione, scilicetsicut opus aereum sua triangulatione. Quod si ipsumbonum, id est, bonitas ipsa, qua bona sunt, est ineis eorum esse, tuuc revera non est dubium quinscilicet quod cum sint, etc, vel quin cum sint bona,sint similia primo substantiali bono : cujus scilicetbonitas vere est ejus essentia. Si enim bonitas sieeorum quae bona sunt, sicut primi boni est essentia,mauifestum est, quod similiter sunt bona, sicut primumbouum est bonum. Ac per hoc, id est secundumhanc rationem, erunt ipsum bonum primum : etunde hoc, supponit : Illi enim primo bono, nihil substantialisimilitudine simile tst praeter se ipsum.Quod addit praeter se ipsum, non ideo addit, quodvelit intelligi ipaum primum bonum sibi aliqua rationesimile esse. In nullo enim rerum genere allquidsibi simile dicilur ; omne namque simil ahi ase simile est. Nec modo diversa sunt quae sunt similia,sed etiam secundum quse sunt similia. Sed hicest usus quidam loquendi, ut dicamus summo bononihil simile praeter ipsum, volentes intelligi nihilomnino sibi simile esse. Velut si absente domino dominusdicat, qui non est hic intus dominus praeterme ? Qui enim hoc dicit, non vult intelligi se domiuumesse, sed lantummodo eum qui dominus estabesse. Sic igitur et iste dicens, nihil est simile primobouo praeter seipsum, non vult intelligi, quod ipsesibi similis sit, sed quod illi similitiidine substantialinihil possit conferri;potiusque si quid illi forte substantialitersimile videtur, sit essentiae proprielatequod ipsum est, i;uam ei conformitate diversae essentiaecomparetur. Ex quo fit ut omnia quae sunt, Deuasint. Non eoim dubium est quin si sint illud primumbonum, sint unum simplei. In septima vero regulaaperte dictum est quod omne simplex esse suum,et id quod est unum habet. Unde certum est quoniamei quod est primum bonum, quod simplei ease,ab omnibus couceditur, idem est esse, quod bonumesse : et ita idem Deum esse, quod Bonum. Quod dequolibet composito, cui secundum octavam regulamaliud est esse, aliud ipsum est, dictu etiam nefas eat.Secundum hoc igitur patet, quod non suntsubstantialiabona, id est quod miniine ea quae sunt, substantialiterboua dicuntur. Ac per hoc bonum, id est bonitas,qua esae bona praedic mtur, non est in eis utesse. Videtur igitur quod non sunt bona in eo quodsunt. Sed et illud in praecedentibus probatum videtur: quod nec participaut bonitate, id est quod necaccideutali participalione bona sunt. Nullo enimmodo, sicut praedictum est et videlur, ad bonum tenderent.Si igitur nec substantia, nec participationesunt bona, nullo modo sunt bona. Hie conclusa estaltera pars quaestionis, qua quaesitum est ea quassunt an bona sint, an non sint : quam deinceps itasolvit, quod ejus etiani, de qua Joannes quaerebathebdomadis accultum sensum prudenter intelligentibusaperit, id est, ea quae sunt non modo essabona, verum etiam in eo quod sunt, esse bona, cumtamen non sint substantialia booa, ostendit. Ait ergo :Huic qusestioni, etc. ]Quasi : Hanc quaestionem,qua quaeritur ea quae sunt, au sint bona, an nonsint bona, his quae diximus argumentis, io dubitationemadduci posse videtur. Sed huic quaestioni poteritadhiberi aolutio talis qualis scilicet sequitur ;et a generali mathematicorum conceptione incipiens,ait : Multa, imo omnia quae sine motu inabstractadicuntur, sunt ;quae cum ab eis in quibus sunt actuseparari non possunt {ut scilicet sine illis sint), animotamen et cogitatione, id est animi cogitatione sepa.rantur : ut et eorum quae ila separantur, et eorum aquibus separantur, natiira atqne proprielae compreheudatur.Ut triangulum, hoc eet qualitatem quacoaccideute superfioiei subjecta utrique materiatriangiila est : vel cfetera quae in ciiJ7?!ibet geaeri?