t. II (PL 64)

253 IN CATEGORUS ARI8T0TELIS LIB. IIL 254tale est ; qux aulem dicuntur qualia, nut denominalive Aaprsedidis qualilaiibus dicuniur,aulaliquomodoaliierab his.Multee, inquit, suntqualitates, quibus positis etproprio nominenuncupatis^abhis alia denominativedicuntur, ut eaquae ipse planissimeadjeoitexenipla.Nam cum albedo cujusdam nomen sit qualitalis, abeo dicitur albus.Eodem quoque modo etgrammatica,cum reisit nomen, ab ipso quales dicuntur. Grammaticienimagrammalica nominantur, atque hoeest in pluribus, ut posito nomine si quid secundumipsas qualitates quale dicitur,exhis ipsis qualitatibusappellatio derivetur. Aliae vero qualitates sunt, inquibuscum nomen positum non sit,tamen qualesdicuntur, qualesquidemquiaalia qualitate participant,sed non secundum eam qualitatem quales di- Bcuntur,exqua sihis esset qualitatibusnomen impositumpoterant appellari,utin ea qualitate qufesecundumpotentiamnaturalera dicitur.Illi enim quanquamquales dicantur, hi qui secundum ipsam potentiamnominanlur,ip8itamen(utdictum est) nulloproprio nomine nuncupantur.Nam qui pugiles appellanturab arte pugillatoria, idcirco ab ea pugiles dicuntur,quodad eamdem ipsam artem pugillatoriaraquodammodo affecti sunt. Hi enim pugiles ab artepugillatoria praedicantur. Qui vero nondum pugilessunt, sed esse pcssunt,non secundum ipsam artem,id estpugillatoriam,sed secundumpotentiampugillatoriffiartis, pugillatores vocantur. Ipsi autem potentiEenomenpropriumpositumnonest.Nam quemadmoduma cursu cursores, a palaestrapalKstrici, a Cpugillatoriapugiles,distinctis qualitatum vocabulis,appellanlur,non eodem modo est etiam in uniuscujusquerei potentia naturali, cursus enira potentianaturalissecundumquamcursoresvocamus,etrursu8potentia pugillandi, vel potentia palaestrizandi, suonomine distincta nonest.Cur enim dicitur cur3or,siinterrogemurdeeo quinondum est cursor? dicimussecundum potentiam naturalem. Cur palajstricus?eodem quoquemodonaturalempotentiararespondemus.Quarepugillatorquinondum est pugillis,ab eademquoqiiepotentianaturali nominatur. Si igiturhaberethjecnaturalispotentiapropriumnomen, ita,distinotisvocabulis,appellaretur,ut in his qualitatibuslitatibus quidem tiabeant propria nomina,in his veroin quibus proprie nomen est positum,ut in cursu, quae ad eas ipsas qualitates essent affecta, nulla expalaestra et arte pugillatoria, ethoc estquod ait. In n propositis qualitatibus denominatio fleret,hoc addidit,aliquibus vero propterea quod qualitatibus nominanon sunt posita, impossibile est ab his aliquid deno-hb omnibus qualitatibus aut denominative diciqualia, quaeillis qualitatibus participaret, aut quo-minative dici. Ut hoc scilicet demonstraret cursoremquidem qui jam curreret a cursu esse dictum,oursoremvero quisecundum potentiam currendidicereturnonvocari acursu, sed tantum a potentia,cujus potentiae nomen proprium non esset positumQuare haer omnia quee secundum potentiam naturalemdicuntur, a nulla qualitate denominativa sunt.Idcirco quod hae qualitates a quibus denominari possunt,propriis nominibus carent, quee vero ila sint,ut non ex potentia, sed ex affectione dicantur,ab hisqualitatibas ad quassese aliquomodohabent,denominativedicuntur, quod Aristoteles hoc protulitmodo dicens : Non itaesse secundum potentiam naturalera,quemadmodumetiamindisciplinissecundumquas,vel pugillatores,velpai8estrici secundumaffectionemdicuntur.Pugillatoriaenimdisciplinadicituret palaBstrica,quales vero ab his denominative,qui ad eas sunt continentes, dicuntur.Docuit igiluromniaquffiaquibusdanqualitatibusdiciputarentur,vero quoque a qualitatibus non praedicari,ut in hisqualitalibus quibus nomen proprium non est.Illudquoque monstravit hoc in pluribus evenire, ut depropositis qualitatibus qu alia denominative dicerentur.Restat ergo, quod reliquum est, ut dicat essequasdam qualitates,quarum cumnomensitpositum,abhisipsistamenquaeillarum rerum participantdenominativenon dici, ut virtus ;nam cum virtus qualitassit (est enim habitus quidam, omnis vero habitusqualitas), ergo quicunque virtule participat,nonsecundura eamuenominative dicitur. In denominationeenimquaerendumestutsemperidempermaneatnomen. In eo autem qui virtute participat,nullavirtutisdenorainatio est, ut qui bonitate participatbonusdioitur, quijustitia, justus, et alia hujusmodi.Quiverovirtuteparticipat,autprobusnominatur,autsapiens ; sed neque probus, neque sapiens a virtutedenorainativa sunt,idcirooquod utrumquenoraenaproponere non omisitexeraplum, sed hocin multisnon potestinveniri, pauca enim sunt (ut ipse ait) inquibusposito qualitatisnorainequaehis participant,a superiori qualitate qualianon dicantur.Datautemvirtute longe dissiraile est, quod ipse sic ait : Aliquandoautem positonominedenominativenondicituridquodsecundumipsumqualedicitur.Etejusreihisqualitatibuspluralitatiscalculum,exquibusqualianominantur ea quae his participant.Nam (ut ipseait superius)in pluribus et pene in omnibus denominativedicuntur.Quocirca recta diffinitio est et proprioordine conslituta. Namque in principio hoc solumdictumest,essequalitatemsecundumquamqualiadicerentur. Sed quoniam sunt quaedam quorumqualitates ipsfe propriis nominibuscarent,qu83 verohis participant suis vocabulis appellantur, ut in naturalipotentia.Et rursus sunt qaaedam quee in qua-modolibet, aliter, id est sive posito nomine qualitatisde eo non dicerentur,quae illa participarent,ut in eoquod est virtus, sive ipsi qualitati positum nomennon esset, utin eo quod est potentianaturalis.Quarequoniara in his duabus qualitatis, in quibus velposito nominenon secundum nomen quoa sunt,qualiadenominativedicuntur,velcumipsisqualitatibusnomen positum non sil, neutra ipsorumpraedicaliodenorainative fit. Ad concludendum omnem terminumqualitatis ait, aul denominative qualia a qualitalibusappellari,aut quomodolibetaliter ab ipsis,ut