t. II (PL 64)

1041 m TOPICA. CICERONIS COMMENTARIA.. LIB. I. 1052dum te,comraentario3 in M. Tullii Topica laborare A pertracteni,procemiun),quoadTrebatium M.TuUiusme credidi(ridiculus quippe forem si Minervam,utaiunt,Iitterasdocerevellem),Bed ut exdisciplinarumliberalium sumptum penu, nostrae apudte semperutitur, paucis absolvam. Ait eniraMojores nos res scribere ingressos, C. Trebaii, etiislibris quos brevi tempore satis mii ttos edidimus,digniores,pignus amicitisB perraaneret.Quod enim munus exe cursu ipso revocavit voluntas tua. Cum enimanimo diligentibus jocundius inveniri potest,quamquod ipsius animi partes format et instruit ? Nammecum in Tusculano esses,tt in bibliothecn separutimuterque nostrum ad suum studium libeUos,quos vellel,caetera fere caduca, imbeciila, labantia, et si ad evolveret,incidisti in Aristotelis Topica quosdam-, qusefortuna? vicem spectes.pene semper aliena sunt.Atvero opulentiam litterarum, nec prsesens imminuitaetas,earumque auctoritatem ipsa eliam cunctaconficiens,auget potius et confirmat vetustas. Accipeigitur opus,non efficientiae securitate.sed amicitiaepraesumptione susceptum, apud quam nescio quonampacto garrire non dedecet, simul quia praelatoa nobis munere cum tnorum aliquid operum postu- t>lavero, injurius fueris, si ne^abis. Ssd cum inM.Tullii Topica Marcus Victorinus rhetor plurima3in disserendi arte notitise commenta consoripserit,nou me oportuisset melioribus forsitan attemptataoontingere,nisi esset aliquid quo se noster quoqu*^labor exercere atqueparere potuisset.Quatuorenimvoluminibus VictorinusinTopicaconscriptis,eorumprimodeclaraniiistantumlibriprincipiisoocupatur.Additetiamet si qua in eodem voluminepraedicendafuissent pGrpendit,ut ab exordio voluminis Topicorum,quod est, Majores nos res scribcre ingressos,C, Trebati, usque ad eum locum qui est, Sed jamtempus est ad id quod instituimus accedere, primivoluminis Victorini expositio terminetur. Secundovolumine de judicandi,atque invenienrii dialecticeesunt ab illo pluribus libris explicata.Qva inscriptinnecommotus,continuo a me eorum librorum sententiamrequisisli. Quam fibi cum exposuissem disciplinaminveniendoTum argumen.toru.m, ut sine ullo errore adeam ralionem via perveniremus ab Aristotele inventa,iWs libris contineri, verecunde tu quidem ut omnia,sed lamen ut facile cernerem te ardere studio, mecumut libi illa traderem egisti.Ciimautem ego te non lamvitandi taboris mei causa,quam quod tua id interessearbilrarer, veliit eos per te ipse legeres, vel ut totam.ralionem a doctissimo quodam rhetore accipcres ,hortatusessem.Ulrumque ut ex le audiebam es expertus,sed a libris te obscuritas rejecit. Rhctor autem iilemagnus tnec.ul opinor ,Aristotelica se ignorare respondil.Quod quidem minime sum admiratus eum phitosophiimrhetori non esse cognilum,qii.i ab ipsis philosophisprwler admodum paucos ignoretur. Quibus eominus ignoscendum esl.quodnonmodo rebus his,qumab illo dictx et inventse sunt,allici debuerunt,sed diceiidiquoque incredibili quadam cum copia, tum etiamsuavitate.Non polui igitur tihi soepius hoc roganli, ellamen verenti ne mihi gravis esses (facile enim id cernebam),debere diulius, ne ipsijuris interpreti fieriparlibus,etde loco atque argumentidifflnitioneper- ^ videretur injuria.Elenim cum tu mihi meisque multatractat, ut ab eo loco Topicorum, qui est, Cum omnisralio diligensdisserendi duas habeat partes ;unam gratum id aut superbum videretur. Sed dum fuimussoipe cavisses,veritus sum,ne si ego gravarer, aut in-inveniendi,alteram judicandi, usque ad eum locum, una, tu optimus es teslis quam fuerim occupatus. Utqui est, Itaque licet diffinire locum esse argumenti autem a te discessi in Grmciam proficiscens,cum operasedem. Argumentum autem rationem, quae rei dubiaemea nec respublica, nec amici ulerentur, nec honestefaciat f]dem,secundi libri ciiplanatio subsistat. inter arma versari possem, ne si tuto id quidem mihtTertius vero atque quartus discretioncm locorum ticeret,ut veni Veliam tanquam el tuos vidi,admonitusinterseeorumqueexemplaoiultiformiterpersequuntur.Itahujtis oiris alieni, nolui deesse ne tacilse. quidemut tertius quidem Tulliana sibi de jure proponatflagilationi luse. Itaque hxc, cum mecum libros nonexempla.Quartus vero eosdeui locos peraliasrursus similitudines monstretex Virgilio et Terentiohaberem,memoria repetita in ipsa navigatione conscripsi,tibiqueex itinere tnisi,ut mea diiigentia mandatorumpoetis.oratoribus Cicerone et Catone, ut quod prae-iiiorum, te quoque, et si admonitore non eges,Ceptisostenditur,exemplis multiplicitercollucesoat, ad memoriam nostrarum rerum excitarem. Sed jamneque ab eo loco qui est in Topicis, sed ex his locis tempus est ad id quod instituimus accedere.in quibus argumenta inclusa sunt, exposilio pro- -D Omneprocemium,quod ad componendumintenditgressa eum transcendit locum qui est,Valeatcequitas,auditorem, ut in rhetoricis discitur,aut benevolen-quse paribus incausispariajuradesiderat.QuSinia. tiam captat, aut attentionem praeparat, aut efflcitvero pars reliqua si Topicorum ipsius volurainis docilitatem : his tribus partibus sibi Cicero Trebatiummagnitudo demonstrat,quam Victorinus,neque attigit,nequeformat.Nam quod se a magnarum rerum in-atlingerepotuisset,ita estrebusminimis choatione revociitum ad amici contulit voluntatem,immoratus, nisi opus multa librorum pluralitate favorem Trebatii velut judicis, benevoientia parti-dislenderet. Nos vero et hanc ipsam parlioulam,quam Violorinus attigit diligenter (ut possumus)aggrediamur,et longius expositione progressi,cumTopicorum debemus flne consistere.Quare hinc detota operis propositione conveniens sumamus exordium.Sed antequam de topicae facultatis rationebus meretur.Majores autem res sunt,a qunrum scriptionead amioi studium versus est,moralis philosophiaatractatus. Major estenim morum ratio quamperitiadisserendi.ldautemtempusfuissecoijjicimus,quo propter turbulenta reipublicaj temporain otiumse contulit, alque ad philosophia- disciplinas. Sed