t. II (PL 64)

415 AN. MANL. SEV. BOETII 416ut cum nobis hominisproprietastacita imaginatione A nulius dixerit compnsitionem.In hoo vero divisionissuggeritur,nulla namque ex hac intelligentiae simplicitatevel veritatis nasoitur vel falsitatis agnitio ;nullus ne fictus quidera modus intelligi potest.Illudquoque considerandura est numne aliqua sitin hisBunt vero intellectus quidam compositi atque con-compositio vel divisio, quaesecundum substantiamjuncti in quibus inestjam quaedam vel veritatis velfalsitatis inspectio.ut cum ad quamlibelsimplicemperceptionemmentis adjungituraliud quod velessealiquid velnon esse constituat,utsiadhominis inteLlectum esse vel non csse,vel album esse.vel album,non esse copuletur.fient enim cogitabiles orationesveritatis vel ialsitatis participes.hoc raodo : Ilomoest.homo non est, homo albusest.ihomo albus nonctus suni,qui vero falsoque careant,quidam vero inquibusalterumhorum reperialur.sicetiara in voce.Namquae vocesdenuntiantsirapIicesintellectusipsaBquoquea falsitateetveritatesejunctaesunt. Quae verohujusraodisignificant intellectus in quibus jam velveritas vel falsitas conslituta est,in ipsis quoque horuraalterura inveniri necesse|est. Nam si quis hocsolum dicit.homo vel album,vel etiam hircocervus,quanquam ista quidem significent,quoniam tamenauam veradicunturaut falsa, ut est vera voluptasbene vivendi, ut est falsa voluptasbellandi. Etiamillud quoquerespicenduraest, quod inomniummaximoDeo quidquid intelligitur.non in eo accidentaliter,sedsubstantialiterinlelligitur,eteniraquaBbonasuntsubstantialiter de eo non accidentaliter credimus.Quodsisubstantialiter credimus Deum, Deumveronullus dixerit falsum,nihilqueineoaccidentaliterpoteritevenire.ipsa veritas Deus dicendusest; ubiest, quarum quidem homo est,vel homo albus est,compositio dicitur, nam prior esseatque hominem estigiturcompositio vel divisio iaiis quaesimpliciaposteriorhominemalbocompositaintellectuspraedi-naluraliter sunt, nec uUa cujuslibet rei coUationecatione coanectit, sin vero ad hominis intellectum g junguntur.Quare non omnis veritas neque falsilasadjiciam quiddam,utita sit, homo est, vel non est, circa compositionem divisionemqueconstat,sed solayel albus est.aut aliquid tale, tunc in ipsa cogitatloneveaitas aut falsitas innascitur ; ergo inquit, latione dicendi.Nam inipsaquidemhabitudineima-tantum quae inintellectuum multitudine fit.et in pro-quemadmodum aliquotiesquidamsiraplices intelleginationisetreinullacompositioest,inconjunctionesignificant simplices intellectus, manifestum est est.innomine scilicet et in verbo, in negatione etomniveritatis velfalsitalisproprietate carere.Ettotaquidera sententiahoc modose habet. Diligentius ^ affirmatione, in enuntiatione et oratione.Quaroscilicetcorapositioneveritatiset falsitatis naturam abtamenestatlendendum (juid estquod ait,Circa compositionemenimetintellectibus accipientes in vocis prolatione conser-divisionem estjveritas falsitasque ; vant. De divisione autem quae ad negationem perti-quid etiam quod diclum est.nominaigitur ipsa et net,deque compositione quae ad affirmationem,pauloverbaconsimilia suntsinecompositione veldivisione post enucleatius dicam. Nune illud videndum est,intellectui;illud quoque cur composito nomine, vel utrum verura sit circa omnem compositionem,circaquecur etiam usus est rei non subsistentisexemplo, utomnem divisionera, veritatem vel mendaciumdiceret.hircocervus enim significat aliquid. Nec illudprovenire,quod omnino falsum est. Quis enim dixeritpratereundumest quidsit quod dictumesl, velsimplicitervelsecundumtempus.Etpriraum quidem hujusraodi nominum conjunctionera,6t Socra-teset Plato,vel siase haec nomina dividentur, neode eodicendum est quodait. Girca compositioneraenim etdivisionem estveritas falsitasque. Queeriturnamqueutruraneomnisveritascircacompositionemet divisionem sit.an quaedamest,quaedam vero minime.Illudquoque an in omni corapositione veldi-verointellectuumcompositiofit. Namcuradico, Socratesambulat,hoc ipsumquidera,quodeura ambulareconcepi,nulla eompositio est ;quod vero intellectusprogressione ambulationem cum Socratesconjungo,quaBdam jara faclaestcompositio.Quod sihoc oratione protulero, rursus eadem compositioest.et circa eam vis veritatis et falsitatis apparet.Quocirca in his solis compositionibns inveniturveritasatque mendacium, dequibus tota nuncquaestioSocrates ncc Plato, verialiquara falsiveteneresignificantiam? Quate confltendura est neque ciroa omnemdivisionem,nequecircaomnera compositionem,eam scilicet quae in oratione versatur, mendaciumveritatemque subsistere. Sed illud verissimum est.visioneveritasfalsitasqueconstitutasit, an hoc non D quod omnisjquae eft in oraiione veritasfalsitasque.generaliter,sed in quadamcompositionis veldivisionisin compositione et divisione nascitur, non tamenparte veritas falsitasque versetur.In opinionibus omnisorationiscompositio vel divisioverum retinetnamque veritas est, quoties ex subjecta re capitur aut falsum.Ergo si sic dixisset, circa oranera corapositionemimaginatio vel etiam quoties, ita ut sese res habet,vel divisionem veritas falsitasque est,imaginationem accipit intellectus ; falsitas vero estquoties aut non ex subjecto, autita ut sese res nonhabetimaginatio subjiciturintellectui;sedadhuc inveritateatquefalsitatenihilequidemaliudreperitur,nisi quaedara opinionis habitudo ad subjectam rem.Quasenim habitudineet quomodosesebabetimaginatiomenliretur. Sed quoniam dixit siinpliciter, veritasfalsitasque circa composilionem divisionemque est.verissimesubtilissiraequedixisseputandumest; iilaenimjnominaquaeitadicuntursimplicia.utveritatemaul falsitatem quodammodo valeant designare, hujusmodisuntut intra se atque intra significationemad rem subjectara,boc solum in hac veritate suaraquamdam retineant compositionem,ut si quisvelfalsitateperspicitur,quam quidem habitudinem dioat, lego. Hoc est enim dicere, lego, tanquam si