t. II (PL 64)

1141 IN TOPICA CICBRONIS COMMENTARIA. LIB. V. 1142Ulud autetn dubitationem movere polest : nam A sionibus quas supra scripsi, prior quartus, posteriorsi quis minus callidus ad Ciceronis exempla respiciat,eumdem locum arbitrabitur esse a genere,qnem ab antecedentibus, et coasequentibus,etrepugnantibus esse diximus ; illo falsus errore,quod in utrisque locis eodera Cicero utiturexemplo, argenti videlicet et numerrttae pecunise.Sed diligentius intuenti, in eisdera rebus diversusargumentationum videbitur esse tractatus. Aliudquippe est dicere,cum argentispecies sitnumerata;pecunia,si genus legalum sit,et speciem esse legatam,quoniamnunquain species a genere separatur,aliud est in conditione enumerationera proponere,i{uintiis,a dialecticis modus appellatur.Deinde adduntconjunctionem negalivam,s\c, non et hoc est etillud,hoc autem est^non igitur illud; liic modus esi sextus.Septimus autem, non et hoc et illud, non autem hoc,tllud igilur. Ex his modis conclusiones innumerabilesnascunlur, in quibus est lola fere dialectica. Sed nehae quidem quas exposui sunt ad hancnecessarix.institutionemEtsimultiplicitersuperius cuncta digessimus,necexpositionis indiget repetita toties disputatio, erittamen operae pretium,si quam brevissime potero M.Tullii veibis mediocris lucem commentationis interseram.Septemigiturmodosbypotheticosenumeransait, cum in connexis propoaitionibus id quodeteisdem partibusassumptisargumeatationemvariaratiocinatione formare, ut superius demonstratumestjCum praesertim hujusmodi ex consequentibus, -n est primum assumitur, ut ostendatur secundumantecedentibus et repugnantibus, argumentationesetiam praeter genera ac species fieri possint, velutnos superius indicavimus in die atque luce. Namneque dies lucis,neque lux diei species, aut genusesl.Sed id lantum in his consideraridebet.quia positoaUero,alterum necessaria ratione subsequitur.Differunt igitur loci a genere vel a specie ab eo locoqui in couditione est oonstitutus, quoniam illi exuniversalitatis specieiacpartis rationeducuntur,hicautem in consequeuti* ac repugnantiK ordine traotatur.PosthaecigiturTulIiush.ypotheticorumsyllogismorummodos couolusionesque dinumerat hocmodoAppellant autem dialeclicieamcoaclusionemargumentijinquacum primum assumpseris,consequitur idprimum a dialecticis modum vocari,hoc modo : Siquod dicit hoc.primum est,quodhoc est,illud est ;vero ait iIlud,secundum.AsBumatur ergo quod primumest,alqui hoc est ; concluditur igitur id quodsecundum est, illud igitur est, velut in his rursusexemplis : si homo est,animal est,assumitur,atquihomo est,concIuditur,animal igiturest. Secundumvero modum ait esse Tullius connexis propositionibustextum, in quosi secundum negatur, sequiturut id etiam quod primum est abnuatur hoc modo;si hoo est,illud est: illud autem non est,igiturnehocquidem est. In exemplis ita : si homo est, animalest ; animal autem non est,homo igitur nonest.SedTuIIius ita dixit,cura id quod annexum est negariSjut id quoque cui fuerit annexum negandum 3it,sequodannexum est,primum conclusionis modum; cum ^ cundum esse modum, quasi connesa propositioneid quod annexum esi negaris, ut id quoque cui fucritaunexum negandum sit, secundus appellulur concLudendimodus ; cum autem aliqua coiijuncta negaris,ethis alia negatio rwsus adjungilur, el ex his primumsumpseris,ut quod relinquitur tollendum sit,is lertiusappellatur conclusionis modus. Ex hoc illa rheiorumex contrariis conclusa,qux ipsi enthymemala appellant,nonquod omnis senlentia proprio nomine enthymemanon dicatur, sed ut Homerus propter excellentiam,commune poelarim nomen efficit apud Grxcossuum, sic cum omnis sentenlia enthymema dicatur,genus attingit omnino vestras quoque in respondendodispidationes. Sed philosophorum magis, quibus cumoratoribus illa ex repugnantibus sententiis communisconclusio,qu3e a dialecticis lertius mudus, a rethoribusenthymema diciiur. Reliqui dialecticorum modiplures sunt, qui ex disjunclionibus constant, ul authoc, aut lUud, hoc auiem non, igitur illud. Itemqueaut hoc, aut illud, non autem hoc, illud igitur. Quxconclusiones idcirco ratse sunt, quod in disjunctioneplus uno verum esse non potest, atque ex hisaffirmativispartibus junota; universaliterautem rectiusdiceretur, cum id quod annexum est, id estsecundum, perimitur, perimi illud quoque cui annexumest,id est primum,ut si affirmativum est idquod annexum est, negatione perimatur; sin veronegativum affirmatione ;et de eo quoque cui annexumest,id est primum,idem eslut si in connexaproposilione affirmetur, in conclusione denegetur,secundum nunc propositum Cioeronis exemplum;sivero negativa sit propositionis priorpars,in conclusionecontrariaaffirmationetollatur.Tertiumveromodum ait esse Cicero cum ea quae conjunclasunt,denegantur,et his alianegatio rursus adjungitur,utconclu-quia videtur ea qux ex contrariis conficialur, acutissima,solaproprie nomen commune possedit. Ejus generishsec sunt, hunc metuere, allerum in metu non quia animal homini conjunctum est, ita dicamua :ponere,eam quam nihil accusas, daninas. Bene quam D ^'^^ ^^ homo et non auimal est,atque ex his unummeritam csse dicis, existimas male mereri. Id quod ponitur, ut quod relinquitur auferatur, hoc modo:scis prodest,nihil id quod nescis,obesl. Hoc disserendi Ponimus hominem esse,dicentes: Atqui homo est;quod ergo relinquitur, non est animal, aufertur,atque concluditur,animal igitur est.Fit argumentatiohoc modo : Non et bomo est,et non animal,atquihomo est, animal igitur est. Ex his nasei dicit enthymemataexcontrariisconcIusa,quibuspluriraumrhetores uti solent; atque heeo enthymematanuncupantur,non quod eodem nomine omnis inventionuncupari non possit (enthymema namqueestmentisconceptio ,quod potest ocrnibus inventionibus eonvenire),sedquia haec inventa,quae breviter ex con-