t. II (PL 64)

1111 AN. MANL. SBV. BOETII 1112verbarerum nolx.Uaquehoc idem Arisioteles aujjiSoXovappellat, qiiod Latine est nota. Sed cum intelligilurquid significet, minus laborandum est de nomine.MuUa igitur in dispuiando notalione eliciuntur exverbo,utcum quxritur postluniniumquid sit,nond.icoquae sinl postliminii. Na?n id caderet in divinonem,qux talis est : Poslliminio redeunt hsec, homo,navis,mulus clitellarius, equus, equa, qux frena reciperesolet. Sed cumipsiuspostliminii,vis qu3eritur,eiverbumipsu7n notulur,in quo Servius nosler {ui opinor)nihil piitat esse noiandum nisi post,et liininium illudproduetionem esse verbi, vidt utin finilimo, legitimo,asdilimo non plus inesse iimum quam in meditulliotuilium. Scecola aulem P. filius juncium putat essedefendi potest,quem cum populus Romanus obfoedusmaledictumdedisset.hostes eum suscipere no-vcrbum, nt sit in eo et posl, et limen, ut qux a nobis luere ? qui cum reversus esset, postliminio rediissealienala .mnt , cum ad hoslem pervcnerint, et e.v suo n videbatur. Idcirco quia si cum hostes recepissenttanquam limine exierint, hincea cum redierint postai idem limen,postliminio videarMir rediisse. Quoindeditum a civibus, etiamsi quo modo ab hostibuseffugisset, non videretur postliminio regressus quigenere eiiam Mancini caasa defendi potesl, postliminio^'ediisse, deditum non esse, quoniam non sit recepius.Nam neque deditionem, neque donalionemsine exceplio7ieinleliigi posse.Post enumerationem partium recto ordinede notationeperpendit.Notatio igitur est quoties ex notaaliqua rei,quaB dubia est,capitur argumentum.Notavero est quajrem quamque designat.Quofit utomnenomen nota sit, idcirco quod notam facit rem dequa prcedicatur, id Aristoteles cru(ji6oXov nominavit.Ex notatione autem sumitur argumentum quotiesaliquid ex notatione,id est nominisinterprelatione,colligitur. Interpretalio vero nominis exupioXoYiaGrcece.Latine veriloquium nuncupatur;exu[jiov enimverum significat, Xoyo? orationem.Sed quia id veriloquiumminus iri uso Latini sermonis habebatur,interpretatione nonsinis notationem Tullius appellat.Eaest hujusraodi, ut si quaeras quid est poslliminiura.In qua qusestione non illud videturinquiriquae res postliminio revertantur, hoc enim in divisionemcaderet.id estearum omnium rerum enumerationemquaepostliminio redeunt poslularet.Velutsi ita dicamus : Postliminio redeunt homo, navis,mulus clilellarius, equus,equa quee^frenosreciperesolet, id est doinita, nunc enumeratfe sunt res queepostliminio revertantur. At cum quod sif ipsumpostliminii jus quffiritur, potest ex ipsius nominisamittit ; omiiia vero jura recipit, si postliminio revertatur.Ergoex notationenominis itajus postliminiiolarescere potest,ut quiasemper post idsigniflcaturquod retro relinquitur.postliminii vocabuloquaedam reversio significatur,utServius probat,quiex adverbio post vim nominis interpretatur, reliquamvocabuli partem protractionem esse confirmans;namineo quod est postliminium.ex eo quodpost dictum est interpretationem nominis sumit,Iiminiumvero supervacuo putat esse productum.Adhorumnominum formam,medituJIium; primaenimApars medium significat.tullium' veronihil.Et legitimumet aeditimum similiter. In utrisque enim, lexibi, ffides ibi, aliquid,timum vero nihil omninodesignat.Id vero nomen quod est postliminium,Scevola P. fllius ex adverbio post et limine putatesse composilum, nam quia ad idem limen quodprius reliquit revertitur is qui postliminio redit,idcirco ex utrisque significationibus arbitratur nomenesse compositum. Quceounque enim a nobisabalienata ad hostem perveniunt, cum a nostro limineexierint, si post ad idem limen revertantur,postliminio redeunt.Quomodo etiam Maacini causajudicio civium omni libertaiis jure fuisset exutus ;sed quoniam nec deditio, nec datio, nec donatio^praBter acceptionemvidetur posse consistere,idcircoqui non sit susceptus, ne deditus quidem intelligipossit. Recte ergo'Mancinus qui non deditus inhnslium, si ea uti vellent, pervenerat potestatem,iscum inpatriam remeavit.jure postliminio rediissedefensus est.Sequiitiris locus qui constal exhis rebus quse quodammodoeffactcs sunt ad id de quo ambigilur, quemmodo di.vi itiplures partes disiinbutum. Cujiis primusest locus ex conjugatione, quam Grceci auiJuYtav vocani,finilimus notationi, de qua modo dictum esl, ul^ si aquampluviameammodointelligeremusquam imbricoiteciam videremus, veniret Mutius, qui, quia, conjugataverba cssent piuvia et pluendo, diccret omnemaquam oporiere arceri quse pluendo crevisset.Cum looum qui ipsis de quibus quasritur inhaereretin quatuordiflerentias supradistribuit,a toto,ab enumeratione partium, a nota, ab affectis, quoniamdiligenter de superioribus tribus paulo antetractavit.nunc quartum locum.id est affecta,persequitur.Et quoniam locus ab affectis in plurimasdifferentias solvebatur, quarum prima a conjugatisproposita est, primum loquitur de conjugalis,quaemultum a^notatione non differunt.Nam qui notatioex vi^nominis trahitur,itemqueconjugatio similitu-interpretatione cognosci. Postliminio enim redit dine vocabuli continetur, aliquod inter se velutiquisquis captusab hostibusad patriam remeaverit; D confinium tenent. Sed hoc interest, quia notationamque dum captivitatemhostium putitur,juscivis expositione nominis, conjugatio similitudine vocabuliac derivatione perficitur. Et quoniam facilisetintellectu et tractatu locus est, tantum ponere sufficitexemplum, quod est hujusmodi : Aqua pluviaestquae pluendo colligitur et crescit. Pluendo veroatque pluvia conjugata sunl. In uno enim eodemquevocabulo diversusnominum terminus differentiamfacit. Itera : Jus est aquam pluviam arceri, idest, ut si in alicujus agro pluvia aqua colligatur, elin alterius agrum defluat,eaque vicini frugibusnocituraconcrescat,arceat eam suis flnibus illequiidsuaputat interessene defluat.Si fluvius igitur plu-