t. II (PL 64)

857 DE 8YLL0GISM0 HYPOTHETICO. 858ferebat.in qua pronuntiabatur,si esset 6, consequi A. non est b, necesse est noa esse c ;atqui non est a,ex necessitate utnon essetetiam c, si igitur sit a, non est igiturc ;quod si c assumatur,nnlla eritnecessitas.Agenon erit, quod si id quud propositio ultimum constituitenim ila proponamus: si non estani-ponat assuraptiOjid est non esse c,nullusestsyllogismus.Nam si de aliqua re ita proponalur,sihomo sit, est animal, et si est animal, non esl lamatum,nonestanimal,etsi non est animal,necesseest non esse sensibile ; at non est sensibile.non necesseerit non esse animatum,ut arbores,herbas, etpis, at non est lapis, non necesse erit aut esse autnonesse animal; eodem modo nec hominem,potestenim si lapsis non sit esse lignum,vel caetera qusnec animalia sunt,nec inter homines numerantur.Tertius vero modus est primoe figurae, cum id assumptioconsiituit,quod propositio prima ponebat,cujus e.x tertia propositione principium est cumitaproponimus : si est a, non est b, et si non est b,nccesse est esse c. Hic enim rursus, si a terminusassumatur,ita utin primaest enunliatione positus, pila dicetur, atqui est igitur rt,est igitur c. Probatiovero similis est superioribus, nam quia est a, nonest b, et quia non est 6, est c, quia igitur est a,est c. Quod si c terrninus assumatur, nihil necessariuniflet, ut si ita proponamus : si homo est,non est insensibile, si non esl insensibile, animalest, est aulem animal, non est necesse esse hominem.Quartusmodus est qui exquarta proposilioneprincipium capit,qul extali propositionc formalur :si est fl,non est 6, et si non est 6, non est etiam c ;hic enim si a est, necesse est non esse c. Demonstratiovero eadem est qua3 in prioribus modis.Quodsi non esse c assumalur,nulla erit necessitascomplexionishoc modo. Age enim proponatur, si esthomo,ncn est irrationale, et si irrationale non est,non est inanimatum : atqui non est inanimatum, ^non necesse esl esse hominem.Quintus modus estex quinta enuntiationedescendens,cujusprimatalisesl propositio, si non est a, est 6, si est b, etiam cnecesse est esse: atqui non est a, c igitur nei^esseestesse.Hic quoque prius dictaconditio facit consequentiamnecessitatis,al si id quod est c assumatur,nulla necessilas eveniet.Sit enim propositio : si nonest irrationale riitionale est,et si rationale est, animaiest, et si assumamus, sed estanimal, non necesseerit vel esse,vel non esse irrationale. Sextusmodus est quem sexta propositio facit ; si nonest a, est b, et si est b, non est c, atqui non est a,non est igitur c. Simiiis vero superioribus est demonBtralio: at si c assumatur, eodem modo nullusesL syllogismus, nam si sit propositio, si ani- J)matum non est, inanimatum est,et si inanimatumest,sensibile non est ; si assumamus,atqui non estsensibile,non necesse erit vel esse vel non esse animatum.aeptimusiiiodus est,qui ex septima prupositioneest, si a non est, b non est, et si b non est,necesse est esse c ,atqui non est n,necesse estigituresse c ;quod si c assumatur, nihil flt necessarium,namsi proponamus,si non est aniraalum,nonesl animal,et si animal non est,insensibile est ; assumamusque,atquiest insensibile, non necesse estvel esse vel non esse animatum.Octavus modus estqui ita proponitur; si non est a, non est b, et siquidquidvitali tanturaanima,nonetiamsensibilivegfitatur.InprimaigiturfiguraextribusterminisfianthypotheticaesexdecimcotrpIexioneSjitautidquodposituraest in propositione,id in assumptione quoqueponatur;octo,siaterminusinassumptione ponatur;oclo vero,si c. Quod si a terminus ponendo assumatur,eruntocto necessarii syllogismi ; si vero c terminusponendo assumatur,nullus efficitur syllogismus.Bodem quoque modo syllogismorum complexionumqueoi-do constabit, si id in assumptione,quod in propositione positum fuerat,auf'eratur.Fientquippe sexdecim complexiones, quarum octoquidem ubi id quod sequitur aufertur, integra necessitateperdurant, oclo vero in quibus id quodpraecedit aufertur, necessitatem in eademrationeconservant.Horum vero omnium subdantur exempla.Primusigitur modus hic est : si est a,est b, etsi est b, eliam c esse necesse est : at non est c, igituro non est ;quod si assumamus, at non est a,nihil eveniet necessarium.Sitenim propositio ha;csi homo est,animal est,et si animal est,animatumesse necesse est : atqui non est homo, non igiturvel non sit animatum.Secundusnecessse erit ut siniodus est : si est a, est b, et si est b, non esse cnecesse est : atqui est c, igitur a non erit ;quod siassumamus ita : atqui non est a,non necesse erit cesse vel non esse.nam si sit propositio talis,si homoest, animal est, et si animal est, lapis non est, siassumamus, alqui non est homo, non necesse eritlapidem esse vel non esse. Tertius raodus est ; siest a, non est b, et si non est 6,necesse est esse c ;atqui non est c, necesse est igitur non esse a;quod sioterminum tollatassumptio,nihilevenitnecessarium.Age enim sit propositio : si homo est,non est inanimatus, et si inanimatus non est, animatumesse necesse est ; atqui non est homOj nonnecesse est esse vel non esse animatum. Quartusmodus : si est a, non est 6, et si non est 6,necesseest non esse c ; at est c, igitur a non erit ;quod siassumamus non esse a,nulla oomplexionis necessitasinvenilur, nam si sit propositio, si homo est,nonestirrationale,siirrationalenonest,inanimatumeum non esse necesseest; atqui nonest homo,noiinecesse est euro esse vel non esse inanimatum.Quintus,si o non est, b est,et si b est, etiam c essenecesse est ; atqui non est c, igitur a esse necesseest;quod si a termiuus assumatur,nullus fiet syllogismus: sit enim propositio,si irrationale non est,rationale est, et si rationale est, animal est ; atquiirrationale est, non necesse erit esse vel non esseanimal. Sextus, si non est n, est 6, et si eatb, necesseest c non esse ; atqui est c, igitur a eshe necesseest; quod si a terminum sumam,nulla necessi-