t. II (PL 64)

1243 APPENDIX AD OPERA PHILOSOPHICA BOETII. 1244ruLncommentadixerunt. Quffiquoniam a nostrisdogmatibusalienasiint,proutnecessitashiijus expositionisexigit, sLrictim atLingenda, et transeuntercommeniorandasunt.Nam sicutanimacujuscunquehominis totum impletcnrpus, vitalem motum membrisoranibus pr»stet,ita hanc animam per omnemmundani cnrporis molem ditfusam omnibus totiusinundi, ut ita dixerim, membris suura cuiqiie motumsubministrareputaverunt.NametMaroidipsumsentire videtur, quem consLat in philosophicis disciplinis,quantum ad Epicuream sectam pertinet,fuisse perLissimum ; cujus insignis expositor Serviussextum iEneidos librum explanalurus sic exorsusest : Toliis quidem Virgilius fcientia plenus est,in qua tiic liber possidel pnncipaiiim.ln hoc libro dicitilla notissima:principio ccelnm acterras camposqueliquentes — lucenteraquegloburalunce TiLaneaqueastra — spiritus intus alit, totamque infusa perartus — mens agitat molem.Ecce quam Boetius animamdicit,Virgiliusspirituin,elpostpaululummentemvocat Et quod hic dicitur animam cuncta moventemper consona membra resolvis, ibl significaturin his verbis,totam infusa per artus mens agitatmolem.14. De hujus animae generatione in prasfato Maorobiilibro nostris auribus inusitata de TimcEO Platonisexcerpta legunlur:ex quibushic non verba perordinem, sed verborum sensum pauois absolvam.Legilur ibiquod Deusabundaalimajestatisfeounditatede se mentem creaverit, qua3 voiJi; vocatur ;deinde ex hac mente anima mundanacreata sit;cujusgenerationeraperquamdamnuraerum virtutemidera Plato dioit imperio Greatoris effectam : nammonade, inquit, in vertice looata, terni numeri exutraque parte fluxerunt; ab hac pares,ab ilia impares.Item post monadem a parte altera duo ;indequatuor, deinde octo. Item primus par, et primustetragonus ;a pari et priraus xiSoi;, hoc est primusnumerus,a pari solidam figuram elQciens.Ab alteravero parte tria, deinde novem, tura septem et viginti: primus videlicet impar,et primns tetragnnusab impari,et primusxiSo^ab irapari. Haec de Plalonicissint diota flgmentis.IS.Restat utcur eamdem animam tripHcis naturseBoetius dixerit, explicare coneraur. Aiunt enimquod habeat ex mente, de qua nata est, rationem,et ox sua natura vim praebendi sensus praebendiqueincrementi seminarium. Horum priraum XoYr/.6v,idest rationale, dicitur ; secundum altr9/)xix6v,id estsensibile ; tertium a)uxtx6v, quo intelligitur naturaplantandi et auKcndi corpora. Dicitur et alio modosecundum quosdamauctorestriplicis naturassecundumhumanaeanimae similitudinem.id est ut sit rationalis,concupiscibilis, irascibilis. Sed prioremsententiam raagis mihi videtur sensushu.jus auctorisintendere. Nam illo modo ut cuncta moveat, seper cuncta diffundit.ut primo coelestia universorumsiderum corpora (nam et ipsa a Deo suas quasdaraanimas accepisse putant) velut mentis capacia puraet integra raLione, certoqne moveri faciat ordine.Deinde qui terrenorum.corporum.quce ab illa animariauLumant, ires ordines sunt, in primo ipsorum,quiest hominum, tria illa simul agnoscuntur,quia etratione utuntur.etsensibus vigent,ethabentcrescendi propagandique naturam. In secundo ordine,qui est bestiarum et pecorum et quorumlibetanimantiura, quoniam ratione carent, duo tantumex his inveniuntur,senlire etcrescere. Tertius ordoterrenorum el corporum in arboribus et herbis est,quae carent tam ratione quam sensu : et quia crescenditanlummodo ususin his viget,hac solapartevivere dicuntur.16. lojitur si verum philosophi dicunt, animamundisecundumtriplicemsuinaturamtribusmodisomni 1 movet, ratione, sensu, incremento. Sed cq3-lestia corpora, sola stabili ratione movet; terrenorurainfima, aolo incremento; terrenorum prima,idA est humana.omnibus praefatis tribus modis;media,hoc est brutorura aniraalium, duobus. Porro quodhic membra mundiconsona dixit.vel simpliciter accipiendumquod sibi congrua el convenientia sint,et singula in suo looo et ordine pulchra vel aptaminirae a se discordent /aut intelligendum est hoceura expriraere voluisse,quod maximis mundi partibus,id estseptem planetarum circulis.maxiraamquamdamconsonantiam licet anostris auribusproculremotam inesse dicunt, eo quod ipsffi planetae,qua3 allioricirculoferuntur.acuLiorissoni melodiamsuo conoitent cursu; quae vero inferiores sunt, graviusresonent;omnes tamen unammusicae modulationisharmoniam consonent. Cujus rei tractatuimajus et otium et temporis spatium quam nunchabeamns, impendendum est,ethistantum,quinaturammusiceeartis scire desiderant, utilis essedignoscitur.Scimus tamen summos philosophos dehorum ciroulorum intervallisetconsonantia dispu-B tationem multorum volurainum edidisse.17. Jara ergo videaraus sequentia Boetii dicta,quibus adhucrairaquasdara dehac animacommentaproponiL dicens : qu(e cum secta duos, etc. De hacanimaesecLione in duosorbes posset essealiquantadubietas, nisi ipse hanc absolveret subjungens, «zmiliconverlit imagine Cffi/um.Apparetenimeum hocdicere quod ipsa priraum divisa in duos orbes moveatur,et cum impetu quodam rotetur ; atque itamolem coeli seoum in eosdem orbes trahat atqueconverlat. Qualiter autem coelum in duos sibi contrariosorbes circuitusque volvatur.omnium oculis,sed non omnium intelleotui patet. Est autem unussic notissimus coelicircuitus (|uo videmus aetheremcum infixis sibi omnibussideribus aboriente volviin occidentem ; ita ut nobis in ipso mundi verticepositum polumintuentibus.omnes stellaj videanturin dexLris oriri, in sinistris occidere, praeter illasquae intra arcticum circulum continentur:nam ipsaef nunquara kosmi compatiuntur occasum, solo abscindunturheliako.18. Altera vero coeli conversio est, quam nobisplanetarum, id est errantium siderum, cursus demonstral;qucBquamvis in c»lo non sint infixae, sedsub caelo et contraccelum ferantur,nemo tamen easdubitat coeli sidera nominare.Hoo itaquecoelum,quoillae feruntur, aerem multi vocant;licet sic hoc aerequi avium volatus sustinet, sicut natura muito sublimius,itaincomjjarabili puritate lucidius:cujusconversiocontra illud superius ab occasu semper fltinorienLem,meridianam scilicet plagam intuentibus adextra in sinistram. Deniquequod ipsssicut et cocteraper diurna vel nocturna spatia ab oriente procedereet in occasum vergi videntur, inde flt quodvehementiorstheris volubilitas eas velut invitas secumtrahit;ips8e tamen momentis omnibus in contrariumquasi rutrogradiuntur :quod in luna, quaeex illis septem infima et terrae proxima minoremp. omnibus circulum et ideo celeriorem permeat oursum,manifestissimum est, cum nova ciroa solisoccasum vix apparet,sequentivespere jam lucidiormagis ab occidente recessit.Atque hic ejuaaboccasurecessus a^quisquotidiespatiisiii lantura augetur,ut quarto decimo die,tolo jam superiore hemisphffiriodecurso, ipso sole in occasum demerso plena inoriente lampade procedere videatur.19. De solis autem per eamdem viamcursu.id estper zodiacum aequis signorum duodecim spatiisdimensum,quoniamomnibus vel tenuem computi etastrologiasscientiamhabentibusres notaest, superfluumreor aliquid dicere. Sed neque de reliquisquinque, Saturni scilicet stella,et Jovis, Martis, etVeneris, atque Merourii, ullam mentionem faoere,quidquam ad hocopus pertinet;praeter ad hoc tantumdemonstrandum,quod cumduo circuitus siderumsibimet adversi cognoscantur.haec septem looisituinferiori,etomnibusaliiscontrariocur3uvagari,ab hisqui diligenterinspiciuntcomprobantur.Opor-