t. II (PL 64)

1091 AN. MANL. SHV. BOETIIdemsubtiliusatqueenodatiusstatuitpersuasparles A.et convenientia men:ibra parliri. Ita enim locorumomnium diligentius natura considerabitur, si nonconfuse solum,verum etiam distributim,et in suarumpartium proprietate noscanlur. Dat vero liocmultam inveniendorum copiam argumentorum: utenim de definitione dicamus,si cunctas aliquisdefmitionumparles agnoverit.ex omnibussibipoteritargumenta conquirere^erilque in inveniendis copiosiorargumentis eoqui quot sint defmitionisspeoiesignorat. Ex tot enim defmitionum partibus argumentaproduoet, quantas quis definitionum partesesse cognoverit. Is vero habebit plurimam laliumlocorum facultatem, quem definitionum diversitasnon latebit. Ob hoc igitur M. Tullius,quos confusetur,loci fiunt. Cum igitur M.utsuntnaturaliterpartiatur,siraulcumrebusdividitlocos. Si enim res una e.st a qua duci polerit argumentum.unusestetiam loousjat si illadividitur,quot partesejus rei fuerint,tot erunt etiam locigenerisejusdem de quo argumenta nascuntur. Queecum ita sint,cumqueprius omniumlocus a totosit,id esta definitione., prius quid sitdefinitiodefinitionedeclarat, ut patefacta rei nalura, species ejusvel membra convenienti ordine partiatur. Deflnitio,inquit, est oralio quse id quod deflniturexplicat quid sit, slcut deflnitio est hominis, animalrationale,mortale.Dictumverocautissimeexpli-cat.Nam quod nomen confusedenuntiat.id definilioper quaedam substantialia membra diffundit.Quodenim confuse nomine hominis declaratur.id aperitatque explicat definitio, dicens hominem esseanimalrationaleetmortale. Nam nisi ita dixisset, potueratesse communis deflnitio generi quoque,veluthoc xnodo : Ueflnitio est quEedesignatquidestid quoddefinit. Sed genus quoque designat quidest id dequo pr8edicatur,sed non explicatquid sit.Solaenimdefinitioexplicatquidsitquodora1ioneperfloitur;genusvero et CEetera quae singulis plerumque nominibusproferuntur, minime. Explicat autem definitioid quoddefinitur, non quo(iuo modo, id est non ineo quod quale vel quantum c3t,non in quolibet aliorumprsdicamenlorum, sed quid sit, id cst ejusquod definit, substantiara monstrat.Ea vero definitiosubstantiamdieerit,quaBexgeneredifferentiisqueconsistit;haec namqueuniuscujuslibetsubstantiamsignificant, sicut in his dictum est, ubi de genere,specie,differentia, proprio, accidentique tractatumest. Ergo omnis deflnitio explicat quid sit id quoddefinitur.Arisloteles vero eodem pene modo deflni-109ationem determinat,dicens,Deflnitio est oratio quid estessesignificans. Hanc M. Tulliuspartiturhocraodo :Definitionum aidem duo sunt genera prima, unumearumrerum quxsxml,alterum earumquae intetliguntur.Esse ea dico guse cerni tungive possunt, ut fundum,xdem, parietem, siiUicidium, mancipium, pecudem,siipelleclitem, penus, et cxtera. Quo ex generequsedam interdum nobis definiiinda sunt. Nonesse rursus ea dico quae tangi demonstrative nonpossunt,cernilamen animo atque inlelligi ponsunt,ul siusucapionem,si tulelam, si gentem,si agnaiionem definiaSjquarurnrerum nullum suhesl quasi corpus: esttamen quxdam confirmalio insignila, et impressa intelligentia,quamnotionem voco,ea ssepe in argumentandodefmitione explicanda est.atque indigeste posuit locos.nunc eosdem diiigentioreratione partitur.Ao priinum iliud propensiorePconsideratione tractnndura est,quod,ut dictum est,etiam loci ipsi res queedam sunt,sed tunc esse intelligunturloci,cum ab liis trahilur arguraenlum.Omnem dbfinitioncm manifestum est ad aliquiddici,ulicujus estenim scmperdefinitio.Quas vero adaliquid dicuntur,quamdam proprietatera exhissumanlnecesse est, ad quae referuntur.Quo fit ut exhis rebus quas determinat definitio,in ipsasdefinitionesErgo nunc Cicero non prinoipaliter locos, sed resqua;dara proprietas Iransferalur ; sod quiaipsas dividit, quaj ad argumentum ductae, speciem quod ad aliquid refertur,id non potest esse idera eisumunt locorum.Definitio namque,et par3,el nota,res quaedam sunt,sed cum abhis argumentum duci-ad quod dioitur,propriam quoqueipsum quod reCerturad aliud forraam necesseestpossidere.Eoqueflt,Tullius res ipsas ila ut in definilionibus, et sua insit forma,et ea quaraab his acoipiunt,quae definiunt considerelur. QuodM.Tullius videns,primumdividitdeflnitionessecundumea quae definiuntur, quaruin genera duo esseproponit, unum earura rerum quae sunt, alterumearumquaeintelliguntur.Hasigiturdefinitionum lifferentiasexhis videtur sumpsissequaeindeflnitionemonstrantur. Omnia enim quas defmiuntur aut corporaliasunt, aut incorporalia. Res enim omnes inhajc primitus dividuntur. Ea veroquie corporaliasunt,esse dicit ; ea quae sunt incorporalia,non esse,non quod omnino ea quae incorporalia sunt non sint,alioqui necdeflnitionem suscipercnt.Nam si definitioestqua explicaturid quod deflnitur quid sit,ejusrei, qua oninino non est, nec quid sit, explicatioulla esse potest.Sed quia humanura genus sensibusdegit,id maxime essearbitratur,quodsensuumconprehensionisubjicitur. Quis enim sibi non magislapidem scire videatur, aut hominem quam justitiam,vel hasreditatem, vel quidquid aliud non sensibus,sed intelligentia comprehendit ? Unde fit utpropterevidentiam cognition's ea magis essevidean-D tur quae subjecta sunt sensibu3,ea rainime quee intelligentiaeralione capiuntur.Sed id sciendum est,M. Tullium ad hominum protulisse opinionera,nonad veritatem. Nam ut interoplirae philosophanlesconstitit,illa maxime sunt quoe longea scnsibus segregatasunt, illa minus, quas opiniones sensibussubministrant. Unde etiam idem Cicero in TiraseoPlatonis ail : Quid est quod semper git, nec ullumhabeat ortum, et quod gignatur, nec unquam sit?Quorum alterum,intelligentiae ratione comprehenditur,alteruraaffert opinionem sensui rationis expers.Hicigilur id quod semper sit,rationi adjeoit,id veroquod nunquam sit,sensibus conjunxit. Sed,