t. II (PL 64)

491sedcasuevenit.Quarehujusraodi propositiones nonmodo ad nostram, sed ad naturae ipsius notitiam secundumincertum eventum et inconstantem veritatematque mendacium derivabuntur. Talis enim estcontingentis natura,ut vel in utraque parte aequali-flngens scilicet nomen ad hoc, quod non unius etoerti eventus ista sinl, sed utriuslibet, etquomodocontingit ea fleri, vel non fieri ; hoc autem monslrativumest natur» instabilis, et ad utramque partemsine ullius rei obluctatione vergentis. Non autemoportel arbitrari illa esse utrumlibet etcontingenliumnaturae, quaecunque nobis ignota su.il.Nequeenim si nobis ignotum est a Persisad Graecosmissoslegatos, idcirco missos esse incerti eventus est. Necsi lethale signum in aegrotantis facie medeoina deprehendit,utaliud esse non possit nisi iile moriatur,nobis autem igDotum sit, propler artis imperitiam,idcireo illum sgrum esse moriturum, utrumlibet,et contingentisnaturfe esse judicandum est, sed illasola talia sine dubio esse putandasunt,quaecunqueidcirco nobis ignota sunt, quod per propriam naturamqualem habeant eventum, sciri non possunt :idcirco, quoniani propria instabililale natura adutraque verguntur, id est, ad affirmationis et negationiseventum propria instabilitate atqueinconstantiapermutantur. Est autem inter philosophosdisputatio de rerum quae fiunt oausis, necessitateneomnia fiant, an quffidam casu, et in hoc epioureis,flt. Quoties autem aliud quiddam evenit per actionemquae geritur quam speratur,illud evenisse casuperipatetica probat auctoritas. Si quisenim terramfodiensvelscrobem demiltensagri cultusoausa thesaurumreperiat, casu ille thesaurus inventus est,non sine aliqua quidem actione, terra enim fossaest, cum thesaurus est inventus. Sed non illa eratagentisintentio utthesaurus inveniretur. Ergo ali-AN. MANL. SEV. SOEfll 492^quid agenti hemini propter aliud tamen agenti resdiversa successit.Hoo igitur ex casu evenire dicitijr,quodounque per aliquara aotionem evenit, non proptereamrem cceptam,quae aliquid agenti successerit.Et hoc quidem in ipsa rerum natura est, ut nonter sese habeat, ut hodie me esse lavandum, vel hoeexnostra constaret ignorantia, ut non idcircohodie me non esse lavandum, vel in una plus,minus quajdara esse casu viderentur, quod nobis ignotain altera, ut hominem canescere senesoentem, velhominem non canescereinsenescentem. Illud enimessent,sed potius idcirco a nobis ignorentur, quodbaec in natura qusounque casu fiunt,nullain necessitatisconstantiam, aut providentiae modum tene-plus fit, illud minus. Sed nihil prohibet, id quodrarius fit, tamen fieri, de his ergo Aristotelica subtilitasrent. Stoici dum omnia quidem ex necessitate etdisputatura primum a singularibus inchoans secundum providentiam fieri putant, id quod exad universalia tractatui viam pandit. Duobus enim casu fit, uon secundum ipsius fortunss naturam,modis contradictiones fiebant, autin singularibus, sed secundum nostram ignorantiam metiuntur, idaut in universalibusuniversaliterpraedicatis et his enim casu fleri putant, quod cum necessitate sit,oppositis. Ingreditur autem ex his tribus quis supra Ptamen ab hominibus ignoretur. Et delibero quoquedicta sunt ex casu, ex libero arbilrio, ex possibilitate,arbitrio eadem nobis pene illisque contentioest.Nosquae omnia uno nomine utrumlibet vocavit, eiiimliberum arbitrium ponimus,nulloextrinsecuscogentein id quod nobis faoiendum, vel non faoiendumjudicantibus perpendentibusque videatur, adquam rem prKsu mpta prius cogitatione perfioiendamet agendam venimus,utetidquodfit;ex nobis et exnostro judioio prinoipiutn sumat, nulloextrinsecusaut violenter cogente, aut violenter impediente.Stoici autem orania neoessitatibus dantes, conversoquodam ordineliberum voluntatis arbitrium oustodireconantur. Diount enim naturaliter quidem animainhabere quamdam voluntatem,ad quam proprianatura ipsius voluntatis impellitur. Et sicutin corporibusinanimatisqusdam naturaliter gravia ferunturad terram,leviasursum meant.Ethaecnaturafieri nullus dubitat, itaquoque in hominibus et inoasteris animalibus voluntatem quidem naluralemesse ounctis,etquidquid fit a nobis, seoundum voluntatemquaenaturalisnobis est, putant fieii, iiludtamen addunt, quod ea volumus quae providentiaeilliusnecessitasimperavit, ut sit quidem nobis voluntasconcessanaturaliter,etidquodfaoimusvoluntatefaoiamus,quaescilicetinnobisest,ipsam tamenvoluntatemilliusprovidentiaenecessitasconstringit,ita fleri quidem omnia ex necessitate, quod voluntasetstoicis, et peripateticis noslris magna contentio ipsanaturaiisnecessitatemsequatur.fleri etiam quaeest,quorum paulispersententiasexplicemus.Peripateticienim,quorumAristotelesprincepsest,etoasumet liberi arbitrium judicii, et necessitatem in rebusquaesunt,quaequeagunturcumgravissimaauctorilate,tumapertissimarationeconfirmant.Etcasumfacimusex nobis, quod ipsa voluntas ex nobis estet secundum aniraalis naturara. Nos autem liberumvoluntatis arbitrium non id dicimus quod quisquevoluerit, sed quod quisque judicio et examinationequi-D collegerit. Alioquimultaquoqueanimalia habebuntdem esse in Physicisprobant quoties aliquidagitur, liberum voluntatis arbitrium. Illa enim videmuset non id evenit, propter quod illa res est ccepta qus sponte quaedam refugere, quibusdamsponte concurrere.agebatur, id quod evenit, ex casu evenisse putandumQuod si velle aliquid vel nolie hoc recte li-est, et casus quidem non sine aliqua actione beri arbitrii vocabulo teneretur, non solum hoeesset hominum, sed cffiterorum quoque animalium,quibus hanc liberi arbitrii potestatem abesse quisnesciat : sed est liberum arbitrium, quod ipsaquoque vocabula produnt, liberum nobis de voluntatejudioium. Quotiescunque enim imaginationesquaadam concurrunt animo, et voluntatemirritant, eas ratio perpendit, et de his judicat, etquod ei melius videtur cum arbitrio perpenderitet