t. II (PL 64)

esse pluviam, atque arceri deberi.Cum autem a genere ducelur argumenlum, non eritnecesse id usque a capiie arcessere, sxpe eliam citralicet, dummodo supra si quod sumilur quam id ad quodsumitur, ut aqua pluvia utlimo genere ea est qux decoelo veniens crescit imhri, sed propiore loco in quoquasi jus arcendi conlinttur. Genus est, aqua pluvianocens, ejus generis formse,loci vilio,etmanu nocens,quorum allera jubetur ab arbitro coerceri, altsra nonjubetur.Talis generum specierumque inteliigitur esse natura,ut cum colliguntur vel etiam dividuntur, abindividuis per species et geuera usquo ad maximagenerapossitascendi, itemqueamaximis generibusper infra posita genera usque ad iudividuavaleatessc descensus. Id vero uno olarum fiet exemplo.Gicero quippe individuum est,hujus species homo,hujus genus animal, hujus superius genus est corpusanimatum,et si longius ascendas, oorpusalleriusgenusinvenies,siprolixiusegrcdiare, substantiaultimiloco generis occurrit. Cum i^itur multasintgenera.si cujuslibetspeciei genusassignandumsit, non necesse erit.inquit, maxima et principaliagenera semper exquirere, verum eorum quoquealiquid quae in medio locata sunt oportebit adhibere,illa tamen ratione servata, ut semper genussuperius sit eo ad quod preedicatur ut genus. Extreraaquippe inscitia est, si dum genus sempernaluraspeciebus propriis superponatur, loco generisid quod est inferius collocetur. Quocirca vitiosumest, si quis corporisgenusdicatessecorpus aniraatum.Quo fit ut si ad speciem aptandum estgenus,eorum quae superiora sunt aliquid aptemus, et noneritnecesseultimum semper genus adhibere, ut sihomini genus proprium praeponere volimus, nonnecesse6stutsubstantiampr£eponamus,sed vel corpus,vel corpus aniraatum, vel quod maxime tieriopo."tet anima;. Illa enim semper genera sumendasunt, qucecunque proxima formisadhaerent^eaqueindefinitione maxime requiruntur,sed in argumentationibusnihii differt utrum proximum eligas, ansuperiusgenus.Nara quoniam ex continentifitargumentatio,plus oontinet id quod est superius genus.Quocirca si de homine aliquid ambigitur, et a genereargumentandi sumiturlocus,quidquid deanimalidicetur, id etiam de homine prsedicabitur. Quo fltut si qnid etiara de aniraato corpore praedicetur,idera etiam dehominedicipossit.Ut igiturargumentationesex proximis generibus fiunt, ita etiam exalterius constitutis. Sed in his oranibus illud estquod maxime considerandum videtur,neid quod estinterius superiori prseponatur ut genus. Et sententiaquidem talis est. Quod vero ad exemplumattinet, declarabitur hoc modo : Sitaqua pluviaeaquae dejecta decceloimbri colligitur, hujus speciesduplex esl; alia enim aqua pluvia nocens est, aliaH13 IN TOPICA CICKRONIS COMMENTARIA. LIB. IV. 1114via creverit, quceritur an debeat arceri, respondet, A non nocens.NocentisquoquedupIex species est, aliainquit,Mulius,quoniam aqua pluvia a pluendodiotaaquammanu,alia vitio. Sed aqua pluvia mana nocens est,sit, fluviura quoque, qui pluendo creverit, quae ita loco aliquo excipitur, inde profluens vioinonoceat, si locus is non sit naluraliter talis,sedmanu hominis excipiendae aquse fuerit apparatus;vitio vero, quoties naluraliter ita sese locus habet,ut excipereaquam possit etnocere vicinoSi igiturejus aquae quam quis arceri velit, nesibi noceat, avicino genus velit exquirere, non necesse est ab ultimousque genere deducere, ut dlcat aquse ejusquara quis velit arcerigenus esse aquam pluviam,sed potest id quod inquirit genus paulo inferiusinvenire,ut hujus aqua» quara arceri desiderat id ge-'-'generis parte id de quo ambigitur potuerimus incluj)nus esse dicat, quod estaqua pluvia nocens.Quod sigenusproximumquoerat, illud poteritadhiberequodn est aqua pluvia manu nocens, hoc enim arcori quisoogitur quod manu fit noxiura. Quod vero loci formavel vitio incommoditatis aliquid apportat,arcerenon cogitur. Quod autem dixiraus, ejusaquje quamarceri oporteat genus esse quam pluviam manunocentem, ita intelligendum est, si aquaquae arceridebet plurima sub so habet individua et similia,tunc enim demum ejus aquae quae arceri debet,aquapluvia manu nocens genus essepoterit. Quod siaquaquae arceri debetinnulla individua diducatur, ipsaest individua, nec est ejus genus aqua pluvianocensmanu, sed species. Quod si cui paululum videturobscurius hic si eos commentarios quos de genere,specie, differentia, proprio, atque acoidenti,composuimus, iibris quinque digestos inspexerit,nihil horura poterit incurrere quo caliget.Commode eiiam tractutur hsecargumenLatio qux exgenere sumilur, cum ex tolo persequare purtes liocmodo : Si dolus malus esl, cum aliud agitur, aliudsimulalur, enumcrare licelquibusidmodis fiat,deindein eorum aliqiiem id quod arguas dolo malo factuminctudere. Quod genus argumenti imprimis firmumvideri solel.Dictum est quemadraodum genus ad speciemdebeataptari, atque in eo praescriptum est ut nisi idquod est superius adhiberi non debeat. Nunc illudadjungitur, quemadmodum ejusloci, qui a genereducitur, in argumentatione commodior usus essepossit. Quotiescunque enira de re aliquadubitatur,si.facta generis alicujus divisione, subaliqua ejusdere,tunc a genere tractum esse argumentum videturhoc modo : Sit dolus malus,quando aliud agitur,aliud simulatur.Hujus ergo si species dividantur,etid quod factum esse arguimusalicui earura specierumquae a dolo malo deductae sunt potuerirausad.jungere, quidquid de dolo malo existimabitur,idera etiam de ea re quatn arguimus necesse est judicari,et factum est argumentumagenere. Namdequo quffiritur species est, et id a quo sumitur argumentumgenus est, scilicetutsi ita contingit dolusmalus ; locus vero hic ab eo qui est a partium enumerationediversus esl. Nec si enumeramus partes,id est formas aut species, idcirco non a genere,sed