t. II (PL 64)

1173 DB DIFFERBNTIJ8 TOPICIS. LIB. I. 1174pantia scripiiet voluntalis,scriptura conlraria. In hoc A. plificalionem,cujusef[ectushicdebetesse,ut aut perturbenturanimi aut tranquillentur,et si ita jam perspicuum esl, non magis in legibus quam in testa-afjectimentis, in stipulationibus, in reliqtiis quas ex scriploaguntur, posse controversias easdem exidere. Horumtractationes in aliislibris e.vplicantur.Nec soliimperpetUcVactiones, sedetiam partes orationis iisdem locisadjucanlur, parlim propriis, partim commiinibus, utin principiis,quibus utbenevoli, ut dociles, ut atlenlifintqui audiant,efficienUum estpropriis locis.Itemquenarrationet ut ad suos fines speclent,ut planas sint, utbreves,ut evidentes,ut credibiles, ul moderatnr, utcumdigniiale.Quse quanquam in tota oratione esse debent,magistamensuntproprianarrandi.Quxautemsequiturnarrationem fides, ea persuadendo quoniamefficitur,qui ad persuadendum loci maximevateant, dictumesiin his in quibus de omni ralione dicendi diximus. pPeroratio autem et alia quxdam habet,et maxime am-ante sint, aut augeat eorum motus aul sedet oraiio.Huic generi inquo et misericordia, ei iracundia, etodium, et invidia, etcseterse animiaffectiones perturbavtur,prxceptasuppeditanturaliisiibris,quospoterismenim Ifgerecum voles. Ad id autem quod le vellesenseramcunudatesatisfactumessedehetvoluntatitttae.Nam ne prxterirem aliquid quod ad argumentum i>iomni raiione reperiendum pertineret.plura quam a tedesiderata erant, sum complexus, fecique quod saepetiberales venditores solent, ut cum sedes, fundumvevendiderint, rulis cesis receptis, concedant tamenaliquid emptori, quod ornandi causd aptc etlocopositumesse videatur.Sic ubi nos ad id quod quasimancipidare debuimus,ornamenta quxdam voluimus non dsbitaaccedere.DE DIFFERENTIISLIBRI QUATUOR.BTOPIGISLIBER PRIMUS.Omnisratio disserendi, quamlogicen Peripateticiveteres appellavere, in duas distribuitur partes,unam inveniendi, alteram judicandi. Et ea quidempars qus judicium purgat atque instruit, ab illis cuncta perspicuis rationibus constent, paulo altiusanalytice vocata,a nobis potest resolutoria nuncupari.Eaordiendumest.Propositio est oratio verumfalsumvevero quae inveniendi facultatem submini- significans , ut si quis dicat coslum esse volubile,6trat,a Graecis topice,a nobis localis dicitur. Ac de hsecet enuntiatio et proloquium uuncupatur. QuasstioIlla quidem parte quae judicandi magistra est, aliasest in dubitationem ambiguitatemque adductadisputabitur. Nunc vero consilium est aperire qui propositio,utsi quis quasrat an coslum sit volubile.iintloci.quae eorum differentis, qui etiam quibus ^ Conolusio est argumentis approbata propositio,utsiapti sintsyllogisrnis.Nec id simpliciter atque uniformiterquisccelum abaliisrebusprobet esse voIubile.Enun-videtur esse faciendum, verum duplexest tiatio quippe, sivesui tantumcausadioatur, sive aJtradenda parti tio,una quidem ex (iraecis voluminibusaliudafferaturapprobandumpropositioestisideipsaeruta,altera vero ex M. Tullii Topicis sumpta. quseritur, quastio;si ipsaest approbata, oonclusio.Atqueinhis illud ad perfect"onem speculationis estastruendumjUtquibusulraquemodisdivisiodifferat,quibusqueconveniatexplicetur,quoquemodo alteraalteram vicissira possit includere ; et nunc quidemnon in singulis immorabimur,8ed de tota divisionecommuniterdisseremus, locorum tantum exquibusIdem est igitur propositio, qucestio et conclusio, seddifferunt modo supra dicto. Argumentum est ratiorei dubiaefaciensfidein.Non vero idem est argumentumetargumentatio: nnm vis sententiaeratioque eaquae clauditur orationecum aliquid probaturambiguum,argumentum vocatur; ipsa vero argumentiargumenta nascuntur diffinitiones, exempla differentiasqueelocutioarguraentatiodicitur.Quofitutargumentumcolligentes. Singula vero pro qualitate quidem virtus, et mens argumentationis sit atqueoperis diligentius,vel his octo voluminibus expedita sententia; argumentatio vero, argumenti per orationemsunt,quibus AristoielisTopicain Latinam vertimusexplicatio. Loeus autem sedes est argumenti,orationem,vel his septem quibus IVI. Tullii Topicis D vel id unde ad propositam quaestionem convenienslucem plenae expositionis insudavimus. lllic igitur trahitur argumentum.Quascum ita sint,singulorumcuncta sunt propriis atqueenodatis partibus expe-natura diligentiustractanda est, eorumque perspe-dita; hic vero quae alias permembra patefacta sunt,communispeculationetractantur.Necdialecticossolumlocos,sed etiam rhetoricos, quove hi inter seatque dialecticis differant, curaest exsequendi, utomnibuB undiquelocis plena consideratione propositis,eorumque differentiisinter se et communitatibuspernotatisetargumentorumcopiacomparetur,et locorum clara possit esse distinctio. Ut igiturcies ac membra, ut diximu3,figurasque divisio faciendaest. Ac prius de propositione asserendumest. Hanc esse diximus orationem, veritatem velmendacium continentem. Hujus duae sunt species,affirmatio una,altera vero negatio. Affirmalio, si