t. II (PL 64)

921 TOPICORUM ARI8T0TEL1S INTERPRETATIO. 922Gonsideranda etiara et genera eorum quse sunt sub A, tet si eorum qua sub eodem sunt nomine, boo quieodemnomine, si diversaetnon subalterna sunt.ulequus, hoc aulem animal, et hoovas. Diversaenimdem species esl, illud autem differentia, ut clarum,quod in corporequidem,speciescoloris;quod autemquK secundum nomen est horuin ratio,ii nam hoc in vooe, differentia. Differt enim vox avoce eo quodquideraaniraal,quid significat, illud vero vas, quale clarasit. Deeo igitur quod multipliciterdicitur,perquid. Si autem subalterna sintgenera, non necessariumdiversas esse rationes, ut corvi animal, et aviagenus est;quando aulem corvum,dicimu3 autem esseetanimal,quiddicimuseunidemesse ;quareutraquegenera de eodem prsdicatur. Similiter autem etquando animal volatile bipes oorvum dicimus, avemdioimus eumdem esse, et sic ergo utraquegenera denifestum quoniam et propositum. Utile autem addefmitionem inspicere quae de composito Gt, ut candidicorporisetcandidae vocis, nam sublato proprio,eamdera rationem oportet relinqui. Hoc autem nonaocidit in cequivocis, ut in iis qu» nunc dicta sunt,nam hoc quidem erit corpus habens talem colorem,illud autem vox bene audibilis. Sublato igitur corpore,et voce, non idem in utraque relinquitur, athaec et hujusmodi perspiciendum.CAPUT XIV.De differenliarum invernione,similium consideralione,et ulilitalibus inslrumenlorum.Differentiasautem inipsisgeneribusad seinvicemperspiciendum, ut quo differt justitia a fortitudine,corvo praedicantur, elratio eorum. In non subalternisgeneribuset prudentia a temperantia : heec enim omniaex eo-nonaccidithoc;nequeenimquandovas dem genere sunt ex virtute. Et ex alioad aliud, utdicimus, aniaial dicimus, nequequandoanimal vas. in iis quas non nimium differunt, ut in quo differtConsideraniJumautemnon solumsi in proposito di- t. sensus asoientia;nam in iis quae multum differunt,vcrsa sunt genera, et non subalterna, sed et in con manifestae sunt omnino differentiae. Similitudinemtrario. fc.ienimcontrarium raultipliciterdicitur, ma-autem considerandum in iis quK suntin diversis generibus,ut sicut alterum ail alterum quidem, sicaliud ad aliud, ut sicut scientia ad scibile, sic sensusadsensibile ; etut alteruminaltero aliquo, sic aliudin alio, ut quemadmodum visus in oculo, mens inanima.etut tranquillitas in mari, serenitas in aere,utrumqueenim quies.Maxime autem iniisquffimultumdistant exercerioportet, facileenimin reliquispoterimus similia inspicere. Considerandum autemoportetsi univoc.uDi6ssetcandidum,quodinutraque et ea quae sub eodem sunt genere, si quid inestdicitur esseidem. Saepeautem et inipsis dofmitionibusomnibus idem, ut homini, et equo, et cani : nam silalet assequens aequivocum, quapropter et in inestaliquid eis idem in eo sunt similia. Utile autemdelinitioneconsiderandum.Utsiquissignificativumvel effectivum sanitatis quod moderate se habet adipsum quidem, quod quotupliciter, dicilur, considerasseaddi'iuoiditatem;maximeautemquissciet quidsanitatem dicat esse, non refutandum ; sed inspi- ^ ponatur, manifesto facto quotupliciterdicitur.Etadciendumquidmoderatequidemsecundumutrumque fieri secundum rem eamdem, etnon ad nomen syllogismosdixil, ut sihoc quidem talesignificat ut facerc sanitatem,illud autem tale ut signiflcare qualis quidemsit habitus. AdhuCiSiinon oomparabilia sunt secundum: sieniminraanifestumsit quotupliciterdi-citur, contingit non ad idemetiamqui respondetetqui interrogat ferre inlellectum ;manifestato autemmagis, et minus, vel sirailiter, ut clara vox, quotupliciter diciiur, et ad quid ferens ponat, ridicitur,clara vestis, et acutus bumor, et acuta vox : hKC culus videbitur interrogans esse, si non ad hoc sermonemenim nequesimiliter dicunturclaravel acuta,nequ9magisalterum :quareaequivocum clarum etacutum,nam univocum omne comparabile, aut enim sirailiterdicetur aut magis alterum. Quoniam autemdiversorumgenerum,faciat. Ulile etiam, et ut non falsa rationedecipiamur, sed decipiamus potius : nam scientesquotupliciterdicitur,nonallucinabimur,sedsciemussi non ad idem sermonem faciat is qui interrogat, etetnon subalternatim positorum ipsi interrogantea poterimus apparentiratiocinationediversa speoies sunt et diflerentiae, ut animalis et fallere, nisi isquirespondet agnoscat quotuplicitersuientise (diversa; enim horum differentiae), consideraudumdicitur. Hoc non in omnibus semper possibile, sedsi qu* sub eodem sunt nomine di quando fuerint eorum quae multipliciter dicuntur,versorum generum, et non subalternorum diver- D aliaquidem vera,aliaautem falsa.Estautem propriesae differenti» sint, ut acutum vocis et magnitunonconveniens.modus hic dialecticae, quare omninodinis ; differt enim vox a voce eo quod acuta sit,similiteret magnitudo a magnitudine: quareaiquivocumacutum, diversorum enim generum, et nonsubalternorum divcrsae differentiae sunt. Rursura sieorumdem quae sunt sub eodem nomine diversoedifferentiae sunt, ut coloris qui est in corporibus etin melodiis. Nam ejus qui est in corporibus congregativumet disgregativum visus, ejus vero qui inmelodiis non eaedem differentiae ;quare aequivoeumcoIor,nameorumdera eaedera dififerentiae. Amplius,quoniamspeciesnuliusestdifferentiainspicereopor-vilanda dialecticishujusmodi ad nomen disputatio,nisi quis aliter non possit deproposito disserere.Differentias autem invenireutile,et ad syllogismosde eodem, et diverso, et ad cognoscendum quid estunuraquodque.Quodautemadsyllogismosdeeodemet diverso utile, manifestum : invenientes enimdifferentiampropositorum quamlihet,ostendenteserimusquoniam non idem. Ad cognoscendum autemquidestunumquodque,eoquodpropriamsubstanti2acujusquerationem,iisqu«(circaunumquodquesunt)accommodatis differentiissepararesolemus. Simili-