t. II (PL 64)

251 A.N. MANL. SEV. BOETII 252pnlchrior,vel mediocris.vel alio quodammodo con- A. utinlereasnullumcorpuspossit incidere,atqueideostituta,qualitasformaquenominalur.Hasautemesse spissum vocatur,ut est ferrum vel adamas.Positioqualitates nullus dubitat.Siquidem et a figura dicilurfiguratus, et a forma formosus. Amplius quoqueIriangulumetiamatriangulationedenominatumest,et quadratum a quadratura.Quod si illae sunt qualitates,secundumquas quale aliquid appelletur, nonest qui dubitet formam flguramque esse qualitates,quoniam omnia quas his participant exipsisqualianominantur, sed quoniam in continUcB quantilatisspeciebus et triangulum et superficies enumerataest, ipsa quidem superficies quantitas est, ipsiusvero superficiei compositio qualitas,est enim figuraergo quaedam partium his inest,non qualitas, necvero illud quoque distat, quod dicitur lene. Naroquoniam partes ita sunt posit83,et neutra superet,neutra sil rainor,sed sequaiibus extremitatibus junctaesunt,idcirco qusBdam lenitas est,ut adducta manusillamquaaexsequalitatejunctispartibusnataest,sentiat lenitatem, ut est argentum. Asperitas veroestpartium nonaequalispositio^sedaliarumeminentium,aliarumvero depressarum,ut lima cujusalispartes eminent, aliae vero depressse sunt. Ergo secundumunamquamque partium positionem,vel ra-(ut geometrici difDniunt) quae sub aliquo vel aliquibusritas,vel spissitudo, vel asperitas, vel lenitas, cor-terminis continetur.Sub aliquo quidem, ut poribiis est. Non igitur hffic secundum qualitatemcirculuSjSub aliquibus vero, ut triangulus vel qua- g dicuntur,sed potius secundum positionem. Positiodratus.Quare spatium quidem ipsum,quod a supra autem in relationis genere nominata est.Non igiturdictis lineis continetur,superficies dicitur, quae est hae qualitates,sed potius relativa sunt,et enumera-quantitas.Superfioies namque quoniam in dilationequadam et spatio constat,quantitas est,sed compoeitioipsius superficiei,qualitas.Nam quoniam treslineae convenienterin se junctisterminis unumspatiumconclusere,quod tribus angulis a tribus lineiscontinetur,hoo ipsum spatium quod concludunt adquantitatem referri potest, quod vero tribuslineis,hoc est qualitas,figura enim est triangula.Hoc idemquoque dicipotest etiamin linea: namquoniamlongitudosine latitudine est, quantitas dicitur, quodtiones quidem specierum qualitatis Aristoteles hicterminat.Non sunttamen putandae solum esse qualitatesquas supra posuit. Ipse enim testalur essequoquealiasqualitates,quasDDodoomnesenumerareneglexit.sed curneglexeritmults sunt causse.Primaquodelementi vioem hio obtinet liber, necperfectartiscientiam tradit,sed tantummodo aditus atque ponsquidam in altiora philosophiae introitum pandit.Quocircasi hoc ita est,tantum dicere oportuit,quantumingredientibussalisesset,neeorumanimosnondumad scientiam firmos multiplici doctrinae subti-recta sive curva est,redditur rursus ad qualitatem.Rarum vero et spissum, asperum eilene pulabuntur litate confunderel. Quaa vero hio desunt in librisquidem qualitatem significare, sed aliena hujusmodi _ qui Msxi ta tpuffina inscribuntur apposuil.Perfectisnamque opus illud non ingredientibus praeparabitur.putatitur esse a dispositione qu3B circa qualitatem est.Quamdam enim positionem magis videlur utrumquepartium significare ,spissim quidem esteo quodpartessibi ipsse propinqiise sinl,rarum vero eo quod distent ase invicem, et lene quidem quod in rectum sibi partesjaeeant,asperum vero quodhsec quidem pars superet,illaverositinferior.Et fortasse aliiquoque apparebuntqualitatis modi,sed qui maxime dicuntur,lere tot sunt.Qualitates itaque sunt quse prsedicta sunt,qualia verosunt, quas secundum hSEC denominativx dicuntur,velquomodolibet aliter ab his.Quffidam sunt quas videntur esse qualitates,quoniamex his aliqua denominative dicuntur, ut lenequoniam dicitur alenilate,et aspdrum quoniamdi-Est quoque alia causa ut nos ad exquirendas aliasqualitates, non solum propriorum doctorum, sedetiamnostrorum aliquid inveniendiincitator,admitteret.Quocircaconcludit eas qusi maximc dicerentur,quassupra proposuit,esse qualitates ;illa verodici qualia,quae secundum prsedictas qualitates dicerentur:sed quoniam addidit,vel quomodolibet abhis quse sit hujusce propositionis senlentia,priusappositisAristotelis verbis sequens expositionis ordocontexit.In pluribus quidem et pene in omnibusdenominativedicuntur,ut abalbedine albus,et a grammatica grammaticus,eta justilia justus,similiter autemel in aliis.citurab asperitate,spissum quoque et rarum a rari- t» In aliquibus vero eo quodnon sint posita qualitatibus... -1 _ __:i-i : 1 ..:j._i.._"1 -• ..v.^.* „1. „- J .•.._,.... Jj..' ...tate et spissitate nomlnantur ; videntur ergo haec nomina,non contingit ab eis denominative dici,ut cursoraut,pugillator qui secundum aptiludinem natura-quoque in qualitatibus posse numerari.Sed rectamrationemperspicientibus nec solumauribusquaedicuntur,sedetiam mente atque animo judicantibus,in qualitatibus haec poni non oportere manifestumest.Nam quod dicimus rarum,positio quaedam partiume8t,nonqualitas.Nam quiaita partesaseseparataedistant,utinter eas alieni generis corpus possitadmitti,ideorarumvocatur,utspongiaepumicesque,quoniamineorumcavernissuroulusvelaliudaliquidimmitti potest.ita utinter riraas partium sit,idcircorarum dicitur. Porro autem spissum, quoniam itasibi partes vicinaB sunt atque ad se invicom strictse,lem dicuntur,a nulla qualitate denominative dicuntur.Non enim posita sunt nomina aptitudinibus secundumquas istiquales dicuntur,sicut in ditciplinis,secundumquas vel pugiltatores vel palceslrici secundum affeelionemdicuntur. Pugillatoria enim ad palosstrica disciplinadicitur,quales vero ab his denominative hi qui abeis afficiuntur, dicunlur. Aliquando autem et positonomine denominaiive non diciiur id quod secundumipsum quale dicitur,ut a virtule siudiosus dicitur.Virtutemenimhabendo studiosusdicitar, sednon denominativedicitur a viriute. Non autem in pluribus hoc