t. II (PL 64)

1361 GILBERTI PORRET^ COMMENTARIA, 1362enim sant aliquid hujusmodi subsistentiis, vel quan- ^ ctoque iQtelleclu intelligi non possunt, sed tamentitatibus, vel qualitatibus quibus vel nativa vere sunt aliquo modo videlicet caeterarum omnium rerum, idest Cceteris convenientium privatione capiantur, hocaliquid ; vel quae neque sunt aliquid, neque sunt,tanquam aliquid sint finguntur. Deus enim est essentia,non est aliquid, nec esse aliquid fiogiturcreata subsistentia ; ac per hoc nihil eorum quaesubsistentias comitantur in illo esse potest. Itaqueetsi magnus est, non tamen hoo est quantitate ; etsiqualis est, non tamen qualitate ; etsi durat, non tamentempore. Unde humani animi motus agens inipsum concupieDdum nihil hujusmodi invenire potestquod ejus conceplui adminiculetur ; ideoqueipsum comprehendere per ea quibus sit aliquid, etaliquid esse fingatur, nullateuus valet. Deintra caeteratamen, per horum omnium ab illo remotioneni,ipsum selegens, et eum vere esse cum assensionepercipiens, qualilercunque iotelligit. Sed quoniamnulla ejus proprielate, vel quid eit genere, vel quantusmensura, \el qualis forma est, vel hujusmodipercipit, ipsum minime comprehendit. Nam intelligibilisquidem est, non vero comprehensibilis. Similiterincomprehensibilem tamen intelllgibilem esseprimordialem materiam, in qua natura omnia abopifice facta sunt, philosophis vlsum est ; et sic quidemilla quae non sunt, opinione ;quae vero suut,imaginatiOQe vel intellectu concipiuntur. Imaginaliotamen et intellectus in multis scripturis dicuaturopinio. Similiter opinio et imaginalio dicuutur intellectus.Unde et in hac diffinitione naturae, quadixit : Natura est earum rerum quae intellectu capipossunt, tanquam naiura universalius praedicavit deea, intellectu capi posse. Nam secundum regulamdialecticorum, si vere universalis affirmative in eademquantitate conversa falsa est, praedicatum ejusdemvere abundat subjecto. Ut omnis homo corporeusest : haec universalis affirmatio vera est. Omnecorporeum homo est, falsa est. Uode manifestum estquod corporeum homine plus est, ct abundat. Siuiiest, cum mentis assensione percipiuntur. De imaginatione,qui est unus modus intelligendi, quo scilicetres etiam suiE proprietatis nota, sed sine assensionepercipitur ; et de perfecto intellectu, qui et proprietateet assensione constituitur, tacet. Quoniamexplanatio quae fit exemplo non omnes partes enumerat,sed paucis, et his maxime per quas caeterae intelliguutur,exemplat. Ut hoc loco satis apparet, perfectuminlellectum debere vocari intellectum, cum etiamimperfecto hoc nomen conveniat.Idcirco vero, etc.J Cur in diffinitione nalurae apposuerit,qiioquomodo, exposuit. Nunc vero curadjuuxerit, quae cum sint, ostendit, et ait : Idoircovero adjunximus, quae cum sint, ut divideremus naturamab his quae non sunt : quae tamen in hoc cumnatura conveniunt, quod intellectu capi possunt.g Nam, sicut prfedictum est, illa etiam quae non suntintellectu capi posbuut : quoniam etiam hoc ipsumnomen inflDitum nihil pro substantia significat aliquid,sed non naturam. Pro substantia dicimusquoniam pro qualitate significat, et quod est natura,et quod non est nalura. Significat enim eamdemqualitatem quam hoc nomen infinilum aliquid, cujussiae Jubio qualitas est, et quae est, et quae nonest. Seusus; Aliquid et nihil apud grammaticos camdemomnino qualitatem significant, substaatiamvero omnino non eamdem. Est enim utriusque nominishujus qualitas, quidqnid eorum quae sunt estet quidquid eorum quae non sunt fingitur qualitas.Sed hujus nominis quod est aliquid substantia est,et id quod est, et id quod fingitur, sed non est. Hujusvero quod est nihil, id solum quod fingitur, etnequaquam aliquid est. Nam etsi sit, si tamen nonest aliquid aut natura aut efficientia, nihil est : utuXt„ qucE seoundum philosophos est, sed nequaquamliter omnis natura intellectu capi potest, hcec uai- p aliquid est : quoniam neque natura est aliquid, utversalis affirmatio vcra est. Omne quod intellectu album est, quale qualitale; neque efficientia, ut albedoest qualitas, eo quod facit quale. In modo etiamcapi potest natura est, falsa est. Unde certum estquod intellectu oapi posse universalius est, quam signifioandi qualitalem eamdem h;ec aonima differuut.Nam aliquid unam alicujus eorum quse suntnatura. Sicut enini vere, sic et ficle, proprietatis adminiculacaeterorumque sive quae sunt, sive qutefingi possunt, remotiane selegens animus, aliquidquod non est capit. Ideoque quod opinatur intclligeredicitur. Quod quoniam neque est, neque aliquidest, nullo modo nalura est. Idcirco cum diffinitionemnaturae incoepisset ab uuiversali, dicens:natura est earum rerum quae intellectu capi possunt,recte contra ficta, quae etiam (sicut dictum est) intellectucapi possunt, et natura non sunt, addidit,quae cum sint. Quoniam vero illa quae sunt, SEepeimaginatione confusa, ssepe propler adminiculumproprietatis rei ipsius in quam intenditur aoimusconcipit, qualiter vellet accipi, quod prtemiserat, intellectucapl possunt, explanavit, dicens: quoquovel hagunlur qualitatem veratn vel fictam dictionalisigailicatione suae siniiUter verae vel fictae substantiaecoulert. Nihil vero ab ea quae non est vera, sed estficta snbstantia, quamlibet veram fictamve removetqualitalem. Quod enim nihil dicitur, nulla nequeverae neque ficlae efficieutiae qualitate affici significatur.Nullum enim fictum, id quod fingitur, esl. Idcircorecte hoc iafinitivo abnegativo, quod est nihil,etiam ficta qualitas ab ejusdem nominis abessesubstantia significatur ; unde supponit : Neque enimsignificat hoc nomen nihil quod aliquid, id est substantianominis, sit aliquid ejusdem uominis qualitate; sed potius significat substantiam suam nonesse aliquid ea a qua nomen est qualitate. Omnismodo, id est sive imaginatione sive per solam c.ti. Latiae silva, in qua ab opifice universacreata dicunt philosophi, non possunt intelligi integroperfectoque, hoc est integritate perfecto et perfectioneintegro intellectu. Integer et perfectus estintellectus, qui rem non sola caeterorum remotione,sed etiam rei ipsiua aliqna proprietate cum assensioneconcipit. Qualiter Deus et quae dicta est primordialismateria non possunt iotelligi. Quamvisenim horum conceptionem constituat et figat mentisassensio, tamen non hoc aliquibus eorum sibinotis proprietatibus facit, sed sola illorum quae caeterisrebus conveniunt remotione. Unde supponit :Sed aliquo. Quasi : Deus et materia integro perfeesse,omnis vero natura est. Deberet concluderesyllogismum ita. Non est ergo natura quod pro substantiasignificat nihil. Sed quoniam his quae diotasunt praemissis, est haec certa conclusio, lacet. Etsic de omnibus quidem rebus, id est substantiis etaccidentibus, et etiam de Deo et materia, naturamdici placet, hsec sit naturee dilfinitio quam videlicetsuperius proposuimus. Sin vero prout quibusdamvisum est, non de omoibus rebus, sed de solis substantiissubsistentibus, intellige natura, dicitur,quoniam omues substantiae subsisteotes, aut corporeaesunt, aut iucorporeae, dabimus diffiuitionem naturtesigniticantis siibstantias, id est secundum illamsigaificationem hujus nominis qua res subsisteotessigaificare dicitur. Quae diffiuitio est hujusmodi; Natura est, vel quod facere vel quod patlpossit. Haec conjunctio, vel, hoc loco subdisjuncliveposita est : utrumque enim significat ; unde supponit