t. II (PL 64)

1047 AN. MANL. SBV. BOETII 1048si vero ordinem compositioneiDque juncturae consi-A. ne,quamtopicenappellaridiximus,ordiendumputal.deres,tanqiiam do formce ratione perpendas. Ita inargumentationibusquaspropositionibuscompagina-riatqueconjungisiipraretuliraus,geminaeritspecu-lationis el judicandi via. Una qnie propositionumipsarum naturam discernitao judicat utrum verfeacnecessariae sint,an verisimiles,an sophiisticis appli •centur,et liaec quasi materiae speculalio est. Alteracupata sit, posterius dicam. Illa vero pars quae inindicando posita est, quasdam discernendi regulassubministrat,ot vocatur analytioe ; et si de propositionumjunctura coDsideret,analyticB prior; sin verode ipsis inventionibus traotet, ea quidem pars ubide discernendis neoessariis argumentis dicitur,analyticeposterior nunoupatur; ea vero quas de falsisatque cnvillatoriis.id est de sophisticis,elenchi. Deverisimiliura vero argumentationum judicio nihil videturesse tractatura,idcirco quoniam plana est at -quc espedita ratio judicandi de medietate,cum quisextrema cognoverit.Si enim quis dijudicare npcessariafaoit fidem his quas videntur,sed quia ratio noa estvisus,ne argumentura quidem esse potest. Differentiamvero unamsumpsit,eamqugefaciatfidem,omneenim arguraentum facit fidem.Si igitur junxerimusgenusacdifferenliam,etidesseargumentumdicamus,quod rationem quae faciat fidem,nura tota argumentisciat,ideraque falsorum argumentorum possit r natura raonstrata sit ? Minime. Quid si ejus rei,habere juilioium,verisimilia,quce in medio collocata de qua nerao dubitat, aliqua ratione facere quissunt,disnernere non laborat. Expeditum igitur est, fidem velit, num idcirco illa, quod fidem faciat,ut arbitror,quid sit quod ait Cieero, rationem diligentemdisserendi duaa habere partes, inveniendiunam,alteram judicandi.IUud etiam diligentius expositnmest, quae sit ratio quam Stoioi dialecticenvocant.Eaest enim quffi judicandi peritiam tenet, etquameodemnominePlatopartiendiperdifferentias,atque ad genus revocandi facultatem vocat.Quamqueeoderanoraine Aristoteles,non tolam disserendiartem,ut Stoici,sed eam tantum nuncupetqu» depropositaquBestioneverisimilibuscolligatargumentis,atqueideo perfectius Aristotelesdelogicatractavit,quoniamde duobus,ultra quse nihil est, tertiumdisseruit, de inveniendo scilicet et judicando, cumStoic!,inventione neglecta, judicationis tantum instrumentatradiderint.Atque ideo jure eos increpatTullius, quoniam id maxime rplinquere quod ptnaturaprius et usu potius erat : natura quidem, quiafleri non potest ut de inventione judicetur, nisi ipsainventio prius exsliterit. Ad usum vero,quia longeutilius est nuda, et prster artem prolata naluraliinvontione susceptum sffipe negotium tueri, quaminvonientealiomutumipsuminermeraqueettacitumversare judicium.Dat vero Tullius de utroque sententiam,etaitsummarapariter utilitatem inotroi[ueconsistere, et se de ulraque, si otium fuerit, volledisserere.Ab ea autem quae prior est,id estinventio-Ut igitur earum rerum quee absconditx sunl demonslraloet nolalo loco [acilis invenlio est, sic cumpervestigare argumenlumaliquodvolumus, locos nossedebemus. Sic enim appellattf' sunt ab Aristolele hxquasi sedes, e guibus aryumenta promuntur. Itaquelicet definirelocwnesse argumenli sedem,argumentumautem ralionem ,quse rei dubisefaciat fidem.vero judicii pars est quae iriter se propositionura Post divisionem logicae disciplinse,quam diligentemjuncturas compositionesque perpendit ; haec quasidisserendi rationem esse defmivit, de topice,forraam judicat argumentorum.Qu» cura ita sint,hoc modo fit in continuum ducta partitio, ut ratiodiligens disserendi,unamhabeatinveniendi partera,alteram vero judicandi.Tiim de ipsainvenlione,tumde inventionis collocatione,qu8e forma estarguraentationis.quae inveniendi ars esse praedictaest, expedire contendit.Acprimum quid sintloci, termino definitionisincludit, ejusque artis qus topice dicitur exempliquadam claritate designat intenlionem.Est enimtopioes intentio,argumentorum facilis inventio.NonAtque ea qiiidera pars qum de inventione p igitur invenire docet topioe quod e&t naturalia inge-docet,quKdara inventionibusinstrumenta suppeditat,etniijsed facilius invenire : omnis quippe ars iraitaturvocalur topice : cur aulem hoc nominenun-naturam,atqueabhacmateriasuscepta,rationesipBaviamqueconformat, utcumfaciliusid quodarsqusqueproraittit, tum elcgantius fiat, velut parietemstruerenaturalis ingenii est,sed arte fit melius. ArgumentumautemratioestqucBreidubiaefaciatfidem.MultaenimsuntqucBfaciuntfidem,sedquiarationesnonsunt,neargumentaquide[iiessepossunt,utvisusvocabitur argumentum ?Nullo modo : argumentumnaraque est quod rem arguit, id est probat, nihilvero probari, nisi dubium, potest. Nisi ergo sit resambigua, et ad eara ratio fidem faciens afferatur,argumentum esse non poterit. Addita igitur aliadifferentia quae est rei dubiffi,facta est integra definilioargumenti, ex genere et duabus differentiisconstans, genere quidem, ratione: una verodifferentia,quod faoiat fidem ; alteravero, quod rei dubia?est, ut sit tota definitio, id esse argumentumquod sit ratio,rei dubiae faciens fidem. Quae cum itasint, necesse est ut ubi dubilatur aliquid, ibi sitquajstio. Quod si argumentum pr»ter rem dubiam" esse non poterit, nullo modo esse praeter queestio•nem potest.Qusstio vero esl dubitabilis propositio.Propositio vero est ratio verum falsumve designans.Omnis igitur propositio sive constanter atquepronuntiativep^oforatur.ut si quis dicat : Omnis homoanimal esl ; sive ad interrogationem dirigatur,ut siquis interroget : Putasne omnis homo animal est?retiuet proprium nomen,et propositio nuncupatur.At si eadem.velut dubitabilis proferatur,fit quajstio,ut si quisquseratanomnishomoanimalsit.Quotautcmraodisquaesliodividatur,nunc explii;andi locusnon videtur accoramodus.sed in iis libris dicemusquos de topicis differentiis formare molimur. Ad